Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού - Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Σε μια σημαντική απόφασή τους το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφώνησαν στην χρήση καθαρότερων καυσίμων στις θαλάσσιες μεταφορές που περιλαμβάνει την μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τη ναυτιλία σε 2% από το 2025 και σε 80% από το 2050, την χρήση χερσαίας υποδομής προμήθειας ενέργειας μέχρι το 2030 και την χρήση τουλάχιστον 2% συγκεκριμένων μορφών ανανεώσιμων καυσίμων από το 2034, ούτως ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να καταστεί κλιματικά ουδέτερη, στο πλαίσιο του σχεδίου Fit for 55.
Ο βασικός στόχος που οριοθετείται από την ευρύτερη στρατηγική του σχεδίου Fit for 55 και την σχετική συμφωνία αφορά στην μετάβαση του τομέα της ναυτιλίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο στην χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καύσιμα χαμηλά σε ρύπους και αποανθρακοποίησης. Η συμφωνία προβλέπει συγκεκριμένες μετρήσιμες παραμέτρους στις διαδικασίες απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και των αυξημένων εκπομπών ρύπων διοξειδίου του άνθρακα (CO2) σε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι τα πλοία θα πρέπει να μειώσουν σταδιακά τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου σε 2% μέχρι το 2025, 6% μέχρι το 2030, 14,5% μέχρι το 2035, 31% μέχρι το 2040, 62% μέχρι το 2045 και 80% μέχρι το 2050. Οι μειώσεις αυτές αφορούν σε πλοία πέραν των 5,000 κόρων ολικής χωριτικότητας που σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα είναι υπεύθυνα για το 90% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα αλλά και σε όλη την ενέργεια που χρησιμοποιείται στα πλοία και στα ευρωπαϊκά λιμάνια. Τονίζεται ότι στη βάση της συμφωνίας που έχει επιτευχθεί μεταξύ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει μέχρι το 2028 να προβεί σε αξιολόγηση του κατά πόσον απαιτείται η επέκταση των όρων μείωσης εκπομπών ρύπων σε πλοία μικρότερης χωρητικότητας κόρων ή την αύξηση των απαιτήσεων σε πλοία προερχόμενα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Επιπρόσθετα, σημαντικές είναι οι πρόνοιες που αφορούν στην τροφοδοσία σε ενέργεια σε επιβατηγά πλοία και πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτιών που ελλιμενίζονται σε μεγάλα ευρωπαϊκά λιμάνια μέχρι το 2030 και για τα οποία θα πρέπει να υπάρχει σύνδεση με χερσαία μονάδα ηλεκτρικής ενέργειας ενόσω αυτά βρίσκονται δεμένα σε κρηπιδώματα. Για τα υπόλοιπα λιμάνια της Ευρωπαϊκής Ένωσης η συγκεκριμένη ρήτρα θα ισχύει από το 2035, αν αυτά τα λιμάνια έχουν συστήματα ηλεκτροδότησης από την ξηρά. Τα πιο πάνω τυγχάνουν συγκεκριμένων εξαιρέσεων που αφορούν στον ελλιμενισμό πλοίων για λιγότερο από δυο ώρες, την χρήση τεχνολογιών μηδενικής εκπομπής ρύπων ή τον ελλιμενισμό σε περιπτώσεις απρόβλεπτων περιστάσεων ή καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης.
Η συμφωνία που έχει επιτευχθεί μεταξύ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και οι πολιτικές που αφορούν στις διαδικασίες της πράσινης μετάβασης και του σχεδίου Fit for 55 και ειδικότερα αυτές που αφορούν στις θαλάσσιες μεταφορές και στα ευρωπαϊκά λιμάνια αποτελούν παγκόσμια πρωτοπορία και το πλέον φιλόδοξο πρόγραμμα
απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα που αφορά στις θαλάσσιες μεταφορές, στη ναυτιλία και στις λιμενικές δραστηριότητες, που σε συνάρτηση με άλλες επιμέρους και ευρύτερες πολιτικές θα οδηγήσουν στην πράσινη μετάβαση.
