Του Σαράντου Ι.Καργάκου
Δεν ξερω πῶς τὰ καταφέρνουμε καὶ γινόμαστε βούκινο ἀνὰ τὴν ὑφήλιο κατὰ τὰ τελευταῖα χρόνια μὲ τὶς πομπὲς μας. Κανεὶς Ἕλληνας, ἀρχαῖος καὶ νέος, δὲν γνώρισε σὲ τόσο σύντομο χρονικὸ διάστημα, διάστημα μηνῶν, τὴν παγκόσμια διασημότητα κάποιου πρώην ὑπουργοῦ μας ἐπὶ τῶν οἰκονομικῶν. Ξεπέρασε σὲ προβολὴ τὸν Ἀλέξανδρο, τὸν Περικλῆ, τόν Πλάτωνα καὶ τὸν Ἀριστοτέλη. Σὲ παλαιότερους καιροὺς ἡ Ἑλλάδα ἀκουγόταν χάρη σὲ κάποιους ἀνυπέρβλητους ἡρωισμοὺς, ὅπως ὁ ἐπικὸς ἀγώνας κατὰ τῶν Ἰταλῶν καὶ τῶν Γερμανοβουλγάρων. Σὲ παλαιότερη ἐποχὴ τὸ ’21 ἦταν στὴν πρώτη γραμμὴ δημοσιότητας ἐπὶ μισὸ αἰώνα. Οἱ σπουδαιότερες συγγραφεῖς ἀπὸ τὸν Οὑγκὼ, τὸν Ἀλεξ. Δουμᾶ καὶ τὸν Ἰούλιο Βἐρν μέχρι τὸν Πούσκιν καὶ τὸν Τσέχωφ ἔκαναν συχνότητες ἀναφορὲς σὲ Ἕλληνες ἀγωνιστές. Ἡ Ἐλευθερία ποὺ βγαίνει μέσα ἀπὸ τὰ ἐρείπια τοῦ Μεσολογγίου τοῦ Ντελακρουὰ δεσπόζει καὶ σήμερα στὴν πινακοθήκη τοῦ Μπορντὼ. Ὁ μεγάλος Γκαῖτε στὸν Β’ Φάουστ τοποθετεῖ τὸν ἥρωὰ του, τὸν Εὐφορίωνα, ποὺ ἐκφράζει τὸ πνεῦμα τῆς ἀνδρείας καὶ τῆς ἀρετῆς, μέσα στὸ πολιορκημένο Μεσολόγγι νὰ ἀναφωνεῖ: «Πάντα μακρύτερα νὰ πηγαίνεις, πάντα ψηλότερα νὰ κοιτᾶς»!
Ἦσαν, ὄντως, πολλὰ καὶ ὄχι πάντα ἐπαινετικὰ γιὰ τὸν ἑλληνικὸ Ἀγώνα ὅσα ἔγραψαν τότε καὶ μετὰ οἱ ξένοι περιηγητές, συγγραφεῖς καὶ ἱστορικοί. Ἕνα σπουδαῖο βοήθημα προσέφερε τὸ 1971 ἡ φιλόπονη Κυριακὴ Μαμώνη μὲ τὸ μελέτημα «Ξενόγλωσσοι ἐκδόσεις (1821-1829) περί τὸν Ἑλληνικὸν Ἀγῶνα». Τὸ μελέτημα εἶχε περιληφθεῖ στὸ ἐτήσιο περιοδικὸ σύγγραμα τῆς Ἑταιρείας Ἱστορικῶν Σπουδῶν ἐπὶ τοῦ Νεώτερου Ἑλληνισμοῦ «Μνημοσύνη» καὶ ἐκάλυπτε ἔκταση 100 σελίδων (425-524). Γιὰ νὰ παραχθεῖ τὸ ἔργο αὐτὸ, ἡ ἐρευνήτρια ἀνάλωσε δύο χρόνια ζωῆς, ἐρευνώντας στὴ Βιβλιοθήκη τῆς Βουλῆς, στὴ Γεννάδειο καὶ στὴν Ἐθνική. Ἡ συγκομιδὴ ἦταν πλούσια. Σὲ ρἀφια καὶ ἀποθῆκες βρέθηκαν 161 ξενόγλωσσα ἔντυπα, ποὺ γράφτηκαν μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1821 καὶ 1829 καὶ ὅλα μιλοῦν γιὰ τὴν Ἑλλάδα, γιὰ τὴ Μεγάλη Ἐπανάσταση ποὺ τὸτε συγκλόνισε ὅλη τὴν ὑφήλιο. Ἡ ἐργασία τῆς Μαμώνη ἦταν μιὰ σημαντικὴ προσφορὰ στὴν ἑλληνικὴ ἱστοριογραφία. Γνωρίσαμε ἀπὸ πρῶτο χέρι τὶ εἶχαν γράψει γιὰ τὸ ’21 πολλοὶ –οἱ πλεῖστοι ἄγνωστοὶ μας– ξένοι, ἔστω καὶ ἄν πλεῖστοι δὲν ἦσαν ἱστορικοί. Δόθηκαν μαρτυρίες σημαντικὲς κατὰ τοῦτο ἀξιόλογες: Μπορεῖ οἱ στρατιωτικὲς μάχες νὰ δίνονταν στὸ ἑλλαδικὸ ἔδαφος ἀλλ’ οἱ διπλωματικὲς καὶ πνευματικὲς μάχες δίνονταν στὸ ἐξωτερικό. Χωρὶς τὴν κινητοποίηση τῶν φιλελλήνων, ἴσως νὰ μὴ φθάναμε ποτὲ στὴ ναυτικὴ σύγκρουση ποὺ ἔγινε στὸ Ναυαρίνο. Βέβαια, οἱ τρεῖς Μ. Δυνάμεις ἐνήργησαν κατὰ τὰ συμφέροντά τους. Ἀλλὰ αὐτὰ θὰ μποροῦσαν νὰ ὑπηρετηθοῦν –ὅπως καλή ὥρα τώρα– βοηθώντας τὴν Τουρκία. Ποὺ εἶχε νὰ τοὺς προσφέρει πιὸ πολλά. Ἀλλὰ δὲν μποροῦσαν νὰ πᾶνε ἀντίθετα πρὸς τὴν κοινὴ γνώμη τῶν χωρῶν τους. Μὲ τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση ἄρχισαν νὰ τρίζουν πολλοὶ βασιλικοὶ θρόνοι τῆς Εὐρώπης. Ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση προκάλεσε τὸ πρῶτο ρῆγμα στὸ σύστημα Μέττερνιχ, ποὺ ἤθελε μιὰ Ἑνωμένη Εὐρώπη ὑπὸ τὸ πέλμα τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας (Πᾶσα ὁμοιότητα πρὸς παροῦσες καταστάσεις δὲν εἶναι καθόλου συμπτωματική).
Αὐτὰ σκεπτόμουν ἐνῶ ξεφὺλλιζα τὸ ἀνάτυπο τῆς Κυριακῆς Μαμὼνη. Τὶ ἔλεγαν τὸτε οἱ ξὲνοι καὶ τὶ λὲνε σήμερα γιὰ μᾶς. Ἄν αὐτό ποὺ λὲνε σὴμερα συμπυκνώνεται στὴ δυσὼδη λὲξη τοῦ Καμπρὸν (τὸ εἶπε πρό ἐτῶν ὁ Στρώς-Κὰν) εἶναι γιατὶ βρισκὸμαστε ἀπὸ ἄποψη ἠθικοῡ καὶ πολιτικοῡ ἀναστὴματος στό ὕψος τῶν Λιλιπουτεὶων. Ἄν ὁ Ὅμηρος ἔπλασε θεοὺς, εἶναι γιατὶ ἔβλεπε γὺρω του ἡμίθεους.
Ἄν ὁ Σολωμὸς μᾱς ἔδωσε -ἔστω καὶ σὲ σπαράγματα- τοὺς ἀνυπὲρβλητους «Ἐλεύθερους Πολιορκημὲνους», εἶναι γιατὶ ἔφθανε μὲχρι τὸ λὸφο τοῡ Σερὰνη ὁ ἀπόηχος τῶν μαχῶν τοῡ Μεσολογγὶου. Τὶ νὰ γρὰψει σήμερα ἕνας Ἕλληνας ἤ ξὲνος ποιητὴς; Τὸ πολὺ ποὺ θὰ μποροῡσε νὰ γρὰψει εἶναι τὸ πὰλαι ἀδὸμενον: «Ἔχουμε χρὲη, γιατὶ εἴμαστε ὡραῑοι»!
Ἔτσι μεγάλος θὰ εἶναι ἔπαινὸς μας, ὅπως θὰ ἔλεγε καὶ ὁ Καβάφης.
ΚΟΝΤΡΑ 25/03/2016
