Γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς*
Ενώ η Γη απειλείται από έναν γιγάντιο κομήτη, δύο επιστήμονες προσπαθούν να σώσουν τον πλανήτη συγκρουόμενοι με όλες τις αδυναμίες της κοινωνίας. Αυτή είναι η πλοκή του “Don’t Look Up”, της ταινίας με τους Leonardo DiCaprio, Jennifer Lawrence, Meryl Streep και άλλους.
Οι απεγνωσμένες προσπάθειες δύο επιστημόνων να σώσουν τον πλανήτη από την καταστροφή, συγκρούονται με εκλογικούς υπολογισμούς, δυσπιστία απέναντι στην πολιτική, παρασκηνιακές συμφωνίες και γελοίες εκστρατείες άρνησης.
Ωστόσο, πέρα από την επιστημονική φαντασία, η πιθανότητα να χτυπήσει τη Γη ένα γιγαντιαίο ουράνιο σώμα, δεν είναι καθόλου απομακρυσμένη, καθώς έχει ήδη συμβεί στο παρελθόν.
Η σκηνοθετική ομάδα χρησιμοποίησε ως επιστημονική σύμβουλο την Amy Mainzer, αστρονόμο της NASA, και η ταινία απεικονίζει πιστά το πώς θα ήταν ένα τέτοιο γεγονός, εκτός από ένα σημείο. Ότι ένα τέτοιο πρόβλημα δεν θα ήταν στα χέρια δύο απελπισμένων επιστημόνων που δρουν σε ένα κενό.
Η διεθνής συνεργασία
Στην ταινία δεν αναφέρονται τα σημερινά διεθνή δίκτυα συνεργασίας, ούτε τα πρωτόκολλα που δοκιμάζονται αυτή τη στιγμή. Ο χώρος διεξαγωγής του δράματος είναι οι ΗΠΑ, και αυτό είναι κατανοητό για μια ταινία του Χόλυγουντ. Ωστόσο η πραγματικότητα είναι διαφορετική.
Τον Απρίλιο του 2021, στη Βιέννη, κατά τη διάρκεια του 7ου Συνεδρίου Πλανητικής Άμυνας, πραγματοποιήθηκε μια προσομοίωση της ανακάλυψης ενός επικίνδυνου αστεροειδούς: ο “2021 PDC”, όπως ονομάστηκε, θα έπεφτε σε μια περιοχή της κεντρικής Ευρώπης σε έξι μήνες. Η τροχιά και η πιθανότητα σύγκρουσης υπολογίστηκαν και κοινοποιήθηκαν από το Διεθνές Δίκτυο Προειδοποίησης Αστεροειδών (IAWN), το οποίο αποτελείται από Οργανισμούς όπως η NASA, η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA) και η Κινεζική Ακαδημία Επιστημών. Ταυτόχρονα, η Συμβουλευτική Ομάδα Σχεδιασμού Διαστημικών Αποστολών (SMPAG), θα άρχιζε να μελετά τις δυνατότητες αναχαίτισης ή εκτροπής του αστεροειδούς. Τόσο το Δίκτυο IAWN όσο και το SMPAG, δημιουργήθηκαν το 2014 με την επιμονή του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για Υποθέσεις Εξωτερικού Διαστήματος (UNOOSA), με επικεφαλής την αστροφυσικό Simonetta di Pippo. Τώρα η συλλογή δεδομένων συντονίζεται, οι υπολογισμοί επαληθεύονται προτού διαδοθούν, και όλες οι χώρες του πλανήτη ενημερώνονται για τον ενδεχόμενο υπαρξιακό κίνδυνο.
Κατά συνέπεια, αμέτρητοι επιστήμονες και Οργανισμοί θα γνωρίζουν οποιαδήποτε είδηση, και δεν θα εξαρτηθεί από αυτούς που ανακάλυψαν πρώτοι οτιδήποτε επικίνδυνο, να διαδώσουν την πληροφορία. Εδώ και αρκετά χρόνια, τόσο η NASA όσο και η ESA, έχουν τους αντίστοιχους επικεφαλής της Πλανητικής Άμυνας: Lindley Johnson και Detlef Koschny. Εάν η Simonetta di Pippo εμφανιστεί με αυτούς τους δύο επιστήμονες στην τηλεόραση, θα είναι ένα αρκετά αξιόπιστο σημάδι ότι κάτι αξιοσημείωτο συμβαίνει.
Το να αιφνιδιαστεί η επιστημονική κοινότητα από εξελίξεις όπως αυτές της ταινίας, δηλαδή από ένα τόσο μεγάλο ουράνιο σώμα, είναι εξαιρετικά δύσκολο. Πρακτικά οι επικίνδυνοι αστεροειδείς έχουν εντοπιστεί, και η πιθανότητα να πέσουν στη Γη τα επόμενα εκατό χρόνια είναι μηδενική. Τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται ενδιαφέροντα με τα αντικείμενα που είναι μεταξύ εκατό μέτρων και ενός χιλιομέτρου (όπως το “Apophis”), επειδή αυτό το εύρος μεγέθους είναι το λιγότερο καλά χαρτογραφημένο – γνωρίζουμε μόνο το 30%. Το περασμένο καλοκαίρι η NASA ανακοίνωσε με συνέντευξη Τύπου ότι είχε υπολογίσει με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες την τροχιά του αστεροειδούς “Bennu”, ενός βράχου πεντακοσίων μέτρων. Ανήγγειλε ότι υπήρχε μια “εξαιρετικά μικρή” πιθανότητα – 0,057% – να φτάσει στη Γη στις 24 Σεπτεμβρίου του 2182. Αλλά αν ο κίνδυνος ήταν πάνω από 1% τα επόμενα πενήντα χρόνια, τα πράγματα θα άλλαζαν.
Και αν οι αστεροειδείς έχουν χαρτογραφηθεί, οι κομήτες εξακολουθούν να κρύβουν μυστικά τα οποία η επιστημονική κοινότητα καλείται να αποκαλύψει.
Οργανώνοντας την άμυνα
Στις 24 Νοεμβρίου 2021 έγινε η εκτόξευση του “Dart”, ενός σκάφους της NASA που θα προσκρούσει σε έναν αστεροειδή για να τον εκτρέψει από την πορεία του. Αν το πείραμα πετύχει, η ανθρωπότητα ίσως θα έχει τρόπο να προστατευτεί από τυχόν αδέσποτους διαστημικούς βράχους που κινούνται σε πορεία σύγκρουσης.
Τελικός προορισμός της αποστολής είναι ένα ζευγάρι αστεροειδών που κινούνται σε τροχιά ο ένας γύρω από τον άλλο: ο “Δίδυμος”, με διάμετρο 780 μέτρων, και ο μικρότερος “Δίμορφος”, με πλάτος γύρω στα 160 μέτρα.
Όταν βρεθεί στην κατάλληλη θέση, το “Dart”, το οποίο έχει μέγεθος και βάρος αυτοκινήτου, θα προσκρούσει στον “Δίμορφο” με ταχύτητα 6,6 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο, περίπου 23.800 χιλιόμετρα ανά ώρα.
Μια μικρή συσκευή ιταλικής κατασκευής με την ονομασία “Licia Cube” θα έχει απελευθερωθεί από το σκάφος μερικές ημέρες νωρίτερα για να καταγράψει την πρόσκρουση και τις συνέπειές της.
Η NASA ελπίζει ότι το χτύπημα θα αλλάξει την ταχύτητα του “Δίμορφου” κατά λιγότερο από ένα χιλιοστό ανά δευτερόλεπτο και θα επηρεάσει ανεπαίσθητα την τροχιά του βράχου γύρω από τον μεγαλύτερο “Δίδυμο”.
Ακόμα και ο σχετικά μικρός “Δίμορφος” πάντως, θα μπορούσε να καταστρέψει μια ολόκληρη χώρα σε περίπτωση που έπεφτε στη Γη. Ο δε “Δίδυμος” θα προκαλούσε καταστροφές σε επίπεδο ηπείρου.
Η μεταμοντέρνα κοινή γνώμη
Στο συνέδριο που έγινε στη Βιέννη παρουσιάστηκε μια εργασία με τίτλο “Δεν πιστεύουν στον Covid, θα πιστέψουν στην πρόσκρουση του αστεροειδούς;”, από Αυστριακούς αστρονόμους, που προσδίδει αξιοπιστία στην ταινία του Netflix, μαζί με μια δεύτερη με τίτλο “Τι μπορεί να διδάξει η πανδημία του Covid-19 στην πλανητική κοινότητα άμυνας;”. Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι υπάρχει αντίσταση στην επιστήμη από την κοινωνία, σε υψηλότερο επίπεδο από ό,τι είναι επιθυμητό.
Ωστόσο η απάντηση σε τέτοια θέματα δεν αφορά τους αστρονόμους και τους αστροφυσικούς, αλλά άλλους ειδικούς, και κυρίως τους πολιτικούς, παρά την απαξίωση της πολιτικής. Το 1998 ήταν ο Morgan Freeman στον ρόλο του ήρεμου και υπερβατικού Προέδρου Beck που προειδοποίησε για τη θανατηφόρα πρόσκρουση ενός κομήτη στην ταινία “Deep Impact”. Δύο δεκαετίες αργότερα, μια τέτοια ανακοίνωση θα ήταν πολύ καλύτερα μελετημένη και συναινετική. Στη μυθοπλασία ωστόσο του “Don’t Look Up”, έχουν ανταλλάξει τη νηφαλιότητα του Freeman με την απόγνωση της Lawrence και του DiCaprio, κάτι που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένα σημάδι των καιρών. Μιας εποχής της κονιορτοποίησης της κοινής γνώμης, της γενικευμένης αντιπολιτικής, και της επέλασης των θεωριών συνωμοσίας και του ανορθολογισμού.
Πηγή: https://www.facebook.com/vangelis.chorafas
*O Βαγγέλης Χωραφάς, διευθυντής της ιστοσελίδας γεωπολιτικής https://www.geoeurope.org/, δημοσιεύει καθημερινά πρωτότυπα άρθρα και αναλύσεις και στην προσωπική του σελίδα στο facebook (https://www.facebook.com/vangelis.chorafas).
