Οι Κρυπτοχριστιανοί ήταν εκείνοι από τους Ρωμιούς, που κατά τη περίοδο της Τουρκοκρατίας, αναγκάστηκαν να ασπαστούν την Ισλαμική θρησκεία. Διατηρώντας παράλληλα μέσα στη ψυχή τους τη Χριστιανική πίστη.
Ο Κρυπτοχριστιανισμός διέσωσε από τον κίνδυνο του εξισλαμισμού μεγάλες ομάδες Χριστιανών.
Σε 43.000 υπολογίστηκε το 1914 ο αριθμός των Κρυπτοχριστιανών του Πόντου, σύμφωνα με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας
Η ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 έγινε με βάση το φανερό θρήσκευμα των Ελλήνων και των Τούρκων. Επιπρόσθετα, οι Κρυπτοχριστιανοί ορισμένων περιοχών του Πόντου δεν έμαθαν (λόγω του Μικρασιατικού πολέμου το 1919 – 1922) ότι μπορούσαν να δηλώσουν επίσημα τη κρυφή Χριστιανική τους ιδιότητα. Με αποτέλεσμα να μην ανταλλαχθούν το 1923.
Πολλοί δεν έφυγαν από τη Τουρκία και κράτησαν μυστική την Ορθόδοξη πίστη τους, είτε γιατί φοβόταν το αβέβαιο μέλλον, είτε γιατί δεν ήθελαν να χάσουν την πατρίδα τους.
Πολλές γυναίκες (άλλες Χριστιανές και άλλες Κρυπτοχριστιανές) είχαν παντρευτεί Τούρκους με τη βία ή χωρίς αυτήν, συνεπώς δεν θεωρήθηκαν ανταλλάξιμες. Επομένως αυτές δεν ξεριζώθηκαν και συνέχισαν να διατηρούν τον κρυπτοχριστιανικό τρόπο ζωής τους. Παραδίδοντας στα κρυφά, κάποια στοιχεία της θρησκείας, από τη μια γενιά στην άλλη…
Τέλος, στις μέρες μας συναντάμε παρουσία Κρυπτοχριστιανών και στη παράνομα κατεχόμενη από τα Τουρκικά στρατεύματα Βόρεια Κύπρο.
