Μια πολύ σημαντικη ανάλυση του Τζέρεμι Μπάουεν στο BBC για τη φλεγόμενη Μέση Ανάτολή
Bowen: Το έτος δολοφονιών και υποθέσεων που έχουν διαψευστεί έχει οδηγήσει τη Μέση Ανατολή στο χείλος ενός βαθύτερου, ευρύτερου πολέμου
Τζέρεμι Μπάουεν, Διεθνής συντάκτης, BBC News
Εκατομμύρια άνθρωποι στη Μέση Ανατολή ονειρεύονται ασφαλείς, ήσυχες ζωές χωρίς δράματα και βίαιο θάνατο. Το τελευταίο έτος του πολέμου, τόσο άσχημο όσο κανένα άλλο στην περιοχή στη σύγχρονη εποχή, έδειξε για άλλη μια φορά ότι τα όνειρα για ειρήνη δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν, ενώ τα βαθιά πολιτικά, στρατηγικά και θρησκευτικά ρήγματα παραμένουν αγεφύρωτα. Για άλλη μια φορά, ο πόλεμος αναδιαμορφώνει την πολιτική της Μέσης Ανατολής.
Η επίθεση της Χαμάς προήλθε από ανεπίλυτη σύγκρουση πάνω από έναν αιώνα. Αφότου η Χαμάς διέσχισε τα άρτια αμυνόμενα σύνορα, προκάλεσε τη χειρότερη μέρα που είχαν υποστεί οι Ισραηλινοί.
Περίπου 1.200 άνθρωποι, κυρίως Ισραηλινοί άμαχοι, σκοτώθηκαν. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, τηλεφώνησε στον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και του είπε ότι «δεν έχουμε δει ποτέ τέτοια αγριότητα στην ιστορία του κράτους». όχι «από το Ολοκαύτωμα». Το Ισραήλ είδε τις επιθέσεις της Χαμάς ως απειλή για την ύπαρξή του.
Από τότε, το Ισραήλ έχει επιφέρει πολλές τρομερές μέρες στους Παλαιστίνιους στη Γάζα. Σχεδόν 42.000 άνθρωποι, κυρίως άμαχοι έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Χαμάς. Μεγάλο μέρος της Γάζας είναι ερειπωμένο. Οι Παλαιστίνιοι κατηγορούν το Ισραήλ για γενοκτονία.
Ο πόλεμος έχει εξαπλωθεί. Δώδεκα μήνες μετά την επίθεση της Χαμάς, η Μέση Ανατολή βρίσκεται στο χείλος ενός ακόμη χειρότερου πολέμου. ευρύτερη, βαθύτερη, ακόμη πιο καταστροφική.
Ο θάνατος των ψευδαισθήσεων
Ένας χρόνος δολοφονίας έχει αφαιρέσει στρώματα υποθέσεων και ψευδαισθήσεων. Το ένα είναι η πεποίθηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου ότι θα μπορούσε να διαχειριστεί το παλαιστινιακό ζήτημα χωρίς να κάνει παραχωρήσεις στα αιτήματά τους για αυτοδιάθεση.
Μαζί με αυτό πήγαν οι ευσεβείς πόθοι που είχαν παρηγορήσει τους ανήσυχους δυτικούς συμμάχους του Ισραήλ. Οι ηγέτες στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, και άλλοι, είχαν πείσει τους εαυτούς τους ότι ο Νετανιάχου, παρά το γεγονός ότι εναντιωνόταν σε ένα παλαιστινιακό κράτος δίπλα στο Ισραήλ σε όλη του την πολιτική ζωή, θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να πειστεί να δεχτεί να τερματίσει τον πόλεμο.
Η άρνηση του Νετανιάχου αντανακλούσε σχεδόν καθολική δυσπιστία για τους Παλαιστινίους στο εσωτερικό του Ισραήλ καθώς και τη δική του ιδεολογία. Τορπίλησε επίσης ένα φιλόδοξο αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο.
Η «μεγάλη συμφωνία» του Προέδρου Μπάιντεν πρότεινε ότι το Ισραήλ θα λάβει πλήρη διπλωματική αναγνώριση από τη Σαουδική Αραβία, την πιο ισχυρή ισλαμική χώρα, με αντάλλαγμα να επιτρέψει την ανεξαρτησία της Παλαιστίνης. Οι Σαουδάραβες θα ανταμειφθούν με ένα σύμφωνο ασφαλείας με τις ΗΠΑ.
Το σχέδιο Μπάιντεν έπεσε στο πρώτο εμπόδιο. Ο Νετανιάχου είπε τον Φεβρουάριο ότι η συγκρότηση του κράτους θα ήταν «τεράστια ανταμοιβή» για τη Χαμάς. Ο Bezalel Smotrich, ένας από τους υπερεθνικιστές εξτρεμιστές στο υπουργικό του συμβούλιο, είπε ότι θα ήταν μια «υπαρξιακή απειλή» για το Ισραήλ.
Ο ηγέτης της Χαμάς, Yahya Sinwar, υποτίθεται ότι ζει, κάπου στη Γάζα είχε τις δικές του ψευδαισθήσεις. Πριν από ένα χρόνο, πρέπει να ήλπιζε ότι ο υπόλοιπος λεγόμενος «άξονας αντίστασης» του Ιράν θα συμμετείχε, με πλήρη ισχύ, σε έναν πόλεμο για να ακρωτηριάσει το Ισραήλ. Έκανε λάθος.
Ο Sinwar κράτησε τα σχέδιά του να επιτεθεί στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου τόσο μυστικά που αιφνιδίασε τον εχθρό του. Εξέπληξε και κάποιους από τη δική του πλευρά.
Διπλωματικές πηγές είπαν στο BBC ότι ο Sinwar μπορεί να μην είχε καν μοιραστεί τα σχέδιά του με την εξόριστη πολιτική ηγεσία της ίδιας του της οργάνωσης στο Κατάρ. Είχαν περιβόητα χαλαρά πρωτόκολλα ασφαλείας, μιλούσαν σε ανοιχτές γραμμές που μπορούσαν εύκολα να ακουστούν, είπε μια πηγή.
Μακριά από το να προχωρήσει στην επίθεση, το Ιράν κατέστησε σαφές ότι δεν ήθελε έναν ευρύτερο πόλεμο, καθώς το Ισραήλ εισέβαλε στη Γάζα και ο Πρόεδρος Μπάιντεν διέταξε τις αμερικανικές ομάδες κρούσης αερομεταφορέων να πλησιάσουν για να προστατεύσουν το Ισραήλ.
Αντίθετα, ο Χασάν Νασράλα και ο φίλος και σύμμαχός του, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, περιορίστηκαν στην εκτόξευση με ρουκέτες στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ, η οποία, όπως είπαν, θα συνεχιστεί μέχρι την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Οι στόχοι ήταν κυρίως στρατιωτικοί, αλλά το Ισραήλ εκκένωσε περισσότερους από 60.000 ανθρώπους μακριά από τα σύνορα. Στον Λίβανο, ίσως οι διπλάσιοι αναγκάστηκαν να φύγουν μέσα στους μήνες, όσο το Ισραήλ αντεπιτέθηκε.
Το Ισραήλ κατέστησε σαφές ότι δεν θα ανεχόταν έναν αόριστο πόλεμο φθοράς με τη Χεζμπολάχ. Ακόμα κι έτσι, η συμβατική σοφία ήταν ότι το Ισραήλ θα αποτρεπόταν από το τρομερό μαχητικό ιστορικό της Χεζμπολάχ σε προηγούμενους πολέμους και το οπλοστάσιο πυραύλων της, που παρείχε το Ιράν.
Τον Σεπτέμβριο, το Ισραήλ πέρασε στην επίθεση. Κανείς εκτός των ανώτερων βαθμίδων των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) και της κατασκοπευτικής υπηρεσίας της Μοσάντ δεν πίστευε ότι τόσο μεγάλη ζημιά θα μπορούσε να προκληθεί τόσο γρήγορα στον πιο ισχυρό σύμμαχο του Ιράν.
Το Ισραήλ εξερράγη εξ αποστάσεως παγιδευμένους τηλεειδοποιητές και ραδιόφωνα, καταστρέφοντας τις επικοινωνίες της Χεζμπολάχ και σκοτώνοντας ηγέτες. Ξεκίνησε μια από τις πιο έντονες εκστρατείες βομβαρδισμών στον σύγχρονο πόλεμο. Την πρώτη μέρα του το Ισραήλ σκότωσε περίπου 600 Λιβανέζους, συμπεριλαμβανομένων πολλών αμάχων.
Η επίθεση άνοιξε μια μεγάλη τρύπα στην πεποίθηση του Ιράν ότι το δίκτυο των συμμάχων του ενίσχυσε τη στρατηγική του για την αποτροπή και τον εκφοβισμό του Ισραήλ. Η στιγμή-κλειδί ήρθε στις 27 Σεπτεμβρίου, με την τεράστια αεροπορική επιδρομή στα νότια προάστια της Βηρυτού που σκότωσε τον Χασάν Νασράλα, τον ηγέτη της Χεζμπολάχ και πολλούς από τους κορυφαίους υπολοχαγούς του. Ο Νασράλα ήταν ζωτικό μέρος του «άξονα αντίστασης» του Ιράν, της άτυπης συμμαχίας και του αμυντικού του δικτύου συμμάχων και πληρεξουσίων.
Το Ισραήλ ξέσπασε από τον πόλεμο στα σύνορα κλιμακώνοντας σε μεγαλύτερο. Αν η στρατηγική πρόθεση ήταν να αναγκαστεί η Χεζμπολάχ να σταματήσει το πυρ και να αποσυρθεί από τα σύνορα, απέτυχε. Η επίθεση και η εισβολή στο νότιο Λίβανο δεν πτόησε το Ιράν.
Το Ιράν φαίνεται να έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ανοιχτή απροθυμία του να διακινδυνεύσει έναν ευρύτερο πόλεμο ενθάρρυνε το Ισραήλ να πιέσει σκληρότερα. Το αντίκτυπο ήταν επικίνδυνο και εγγυήθηκε μια ισραηλινή απάντηση, αλλά για τον ανώτατο ηγέτη και τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν, είχε γίνει η λιγότερο κακή επιλογή.
Την Τρίτη 1 Οκτωβρίου, το Ιράν επιτέθηκε στο Ισραήλ με βαλλιστικούς πυραύλους.
___
Μια αποθήκη τραύματος
Το Kibbutz Kfar Aza βρίσκεται πολύ κοντά στο σύρμα που υποτίθεται ότι προστατεύει τα σύνορα του Ισραήλ με τη Λωρίδα της Γάζας. Το κιμπούτς ήταν μια μικρή κοινότητα, με μικρά σπίτια σε μια ανοιχτή πανεπιστημιούπολη με γκαζόν και περιποιημένους κήπους. Ο Kfar Aza ήταν ένας από τους πρώτους στόχους της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Εξήντα δύο άνθρωποι από το κιμπούτς σκοτώθηκαν από τη Χαμάς. Από τους 19 ομήρους που μεταφέρθηκαν από εκεί στη Γάζα, δύο σκοτώθηκαν από τα ισραηλινά στρατεύματα αφού δραπέτευσαν από την αιχμαλωσία. Πέντε όμηροι από το Kfar Aza εξακολουθούν να βρίσκονται στη Γάζα.
Ο ισραηλινός στρατός μετέφερε δημοσιογράφους στο Kfar Aza στις 10 Οκτωβρίου πέρυσι, όταν ήταν ακόμη ζώνη μάχης. Είδαμε ισραηλινά μαχητικά στρατεύματα να σκάβουν στα χωράφια γύρω από το κιμπούτς και μπορούσαμε να ακούσουμε πυροβολισμούς καθώς καθάριζαν κτίρια όπου υποπτεύονταν ότι μπορεί να είχαν καταφύγει μαχητές της Χαμάς. Ισραηλινοί άμαχοι που σκοτώθηκαν από τη Χαμάς μεταφέρονταν σε σακούλες πτωμάτων από τα ερείπια των σπιτιών τους. Οι μαχητές της Χαμάς που σκοτώθηκαν από Ισραηλινούς στρατιώτες καθώς αγωνίζονταν στο κιμπούτς εξακολουθούσαν να κείτονταν στο τακτοποιημένο γρασίδι, μαυρίζοντας καθώς αποσυντίθενται στον δυνατό ήλιο της Μεσογείου.
Ένα χρόνο αργότερα οι νεκροί θάβονται αλλά πολύ λίγα έχουν αλλάξει. Οι ζωντανοί δεν έχουν επιστρέψει για να ζήσουν στα σπίτια τους. Τα ερειπωμένα σπίτια έχουν διατηρηθεί όπως ήταν όταν τα είδα στις 10 Οκτωβρίου πέρυσι, εκτός από τα ονόματα και τις φωτογραφίες των ανθρώπων που έζησαν και σκοτώθηκαν μέσα σε αυτά εμφανίζονται σε μεγάλες αφίσες και μνημεία.
Ο Zohar Shpak, ένας κάτοικος που επέζησε της επίθεσης με την οικογένειά του, μας έδειξε τα σπίτια γειτόνων που δεν ήταν το ίδιο τυχεροί. Ένα από τα σπίτια είχε μια μεγάλη φωτογραφία στον τοίχο του του νεαρού ζευγαριού που ζούσε εκεί, και τα δύο σκοτώθηκαν από τη Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Το έδαφος γύρω από τα σπίτια έχει σκαφτεί. Ο Ζοχάρ είπε ότι ο πατέρας του νεαρού είχε περάσει εβδομάδες κοσκινίζοντας τη γη για να προσπαθήσει να βρει το κεφάλι του γιου του. Είχε θαφτεί χωρίς αυτό.
Οι ιστορίες των νεκρών της 7ης Οκτωβρίου και των ομήρων είναι γνωστές στο Ισραήλ. Τα τοπικά μέσα μιλούν ακόμη για τις απώλειες της χώρας τους, προσθέτοντας νέες πληροφορίες στον παλιό πόνο.
Ο Ζοχάρ είπε ότι ήταν πολύ νωρίς για να σκεφτούν πώς θα μπορούσαν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους.
«Είμαστε ακόμα μέσα στο τραύμα. Δεν είμαστε μετατραυματικά. Όπως είπε ο κόσμος, είμαστε ακόμα εδώ. Είμαστε ακόμα στον πόλεμο. Θέλαμε να τελειώσει ο πόλεμος, αλλά θέλουμε να τελειώσει με νίκη, αλλά όχι με νίκη του στρατού. Όχι νίκη πολέμου.
«Η νίκη μου είναι ότι μπορούσα να ζήσω εδώ, με. Ο γιος και η κόρη μου, με τα εγγόνια μου και ζώντας ειρηνικά. Πιστεύω στην ειρήνη».
Ο Ζοχάρ και πολλοί άλλοι κάτοικοι του Κφαρ Άζα ταυτίστηκαν με την αριστερή πτέρυγα της ισραηλινής πολιτικής, πράγμα που σημαίνει ότι πίστευαν ότι η μόνη ευκαιρία του Ισραήλ για ειρήνη ήταν να επιτρέψει στους Παλαιστίνιους την ανεξαρτησία τους. Ισραηλινοί όπως ο Ζοχάρ και οι γείτονές του είναι πεπεισμένοι ότι ο Νετανιάχου είναι ένας καταστροφικός πρωθυπουργός που φέρει βαριά ευθύνη που τους άφησε ευάλωτους και ανοιχτούς σε επιθέσεις στις 7 Οκτωβρίου.
Αλλά ο Ζοχάρ δεν εμπιστεύεται τους Παλαιστίνιους, ανθρώπους που συνήθιζε να μετέφερε σε νοσοκομεία στο Ισραήλ σε καλύτερες εποχές, όταν τους επέτρεπαν να βγουν από τη Γάζα για ιατρική περίθαλψη.
«Δεν πιστεύω αυτούς τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Αλλά θέλω την ηρεμία. Θέλω να πάω στην παραλία της Γάζας. Αλλά δεν τους εμπιστεύομαι. Όχι, δεν εμπιστεύομαι κανέναν από αυτούς».
Η καταστροφή της Γάζας
Οι ηγέτες της Χαμάς δεν αποδέχονται ότι οι επιθέσεις στο Ισραήλ ήταν ένα λάθος που έφερε την οργή του Ισραήλ, οπλισμένου και υποστηριζόμενου από τις Ηνωμένες Πολιτείες στα κεφάλια του λαού τους. Κατηγορήστε την κατοχή, λένε, και τη λαγνεία της για καταστροφή και θάνατο.
Στο Κατάρ, μια ώρα περίπου πριν το Ιράν επιτεθεί στο Ισραήλ την 1η Οκτωβρίου, πήρα συνέντευξη από τον Khalil al-Hayya, τον πιο υψηλόβαθμο ηγέτη της Χαμάς εκτός Γάζας, δεύτερος μόνο στην οργάνωσή τους μετά τον Yahya Sinwar. Αρνήθηκε ότι οι άνδρες του είχαν στοχοποιήσει αμάχους –παρά τα συντριπτικά στοιχεία– και δικαιολόγησε τις επιθέσεις λέγοντας ότι ήταν απαραίτητο να τεθεί η κατάσταση των Παλαιστινίων στην παγκόσμια πολιτική ατζέντα.
«Ήταν απαραίτητο να σημάνει συναγερμός στον κόσμο για να τους πει ότι εδώ υπάρχει ένας λαός που έχει αιτία και έχει απαιτήσεις που πρέπει να ικανοποιηθούν. Ήταν ένα πλήγμα για το Ισραήλ, τον σιωνιστή εχθρό».
Η εβδομάδα που ώθησε τη Μέση Ανατολή πιο κοντά στον ολοκληρωτικό πόλεμο
Μπόουεν: Το Ιράν ήθελε να κάνει πραγματική ζημιά και η απάντηση του Ισραήλ μπορεί να μην είναι τόσο συγκρατημένη όσο την προηγούμενη φορά
Το Ισραήλ ένιωσε το χτύπημα και στις 7 Οκτωβρίου, καθώς ο Ισραηλινός Στρατός έσπευσε στρατεύματα στα σύνορα της Γάζας, ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου έκανε μια ομιλία υποσχόμενη μια «ισχυρή εκδίκηση». Έθεσε πολεμικούς στόχους για την εξάλειψη της Χαμάς ως στρατιωτική και πολιτική δύναμη και την επιστροφή των ομήρων στα σπίτια τους. Ο πρωθυπουργός συνεχίζει να επιμένει ότι είναι δυνατή η «ολική νίκη» και ότι η δύναμη θα απελευθερώσει στο τέλος τους Ισραηλινούς που κρατούνται από τη Χαμάς για ένα χρόνο.
Οι πολιτικοί του αντίπαλοι, συμπεριλαμβανομένων των συγγενών των ομήρων, τον κατηγορούν ότι μπλόκαρε μια κατάπαυση του πυρός και μια συμφωνία ομήρων για να κατευνάσει τους υπερεθνικιστές στην κυβέρνησή του. Κατηγορείται ότι έβαλε τη δική του πολιτική επιβίωση πάνω από τις ζωές των Ισραηλινών.
Ο Νετανιάχου έχει πολλούς πολιτικούς εχθρούς στο Ισραήλ, παρόλο που η επίθεση στον Λίβανο έχει βοηθήσει να διορθωθούν οι αριθμοί του στις κάλπες. Παραμένει αμφιλεγόμενος, αλλά για τους περισσότερους Ισραηλινούς ο πόλεμος στη Γάζα δεν είναι. Από τις 7 Οκτωβρίου, οι περισσότεροι Ισραηλινοί έχουν σκληρύνει την καρδιά τους στα δεινά των Παλαιστινίων στη Γάζα.
Δύο ημέρες μετά τον πόλεμο, ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Yoav Gallant, είπε ότι είχε διατάξει μια «πλήρη πολιορκία» της Λωρίδας της Γάζας.
«Δεν θα υπάρχει ρεύμα, δεν υπάρχει φαγητό, δεν θα υπάρχει καύσιμα, όλα είναι κλειστά… Πολεμάμε τα ανθρώπινα ζώα και ενεργούμε ανάλογα».
Έκτοτε, υπό τη διεθνή πίεση, το Ισραήλ αναγκάστηκε να χαλαρώσει τον αποκλεισμό του. Στα Ηνωμένα Έθνη στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο Νετανιάχου επέμεινε ότι οι κάτοικοι της Γάζας έχουν όλα τα τρόφιμα που χρειάζονται.
Τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Μέρες πριν από την ομιλία του, οι ανθρωπιστικές υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών υπέγραψαν μια δήλωση με την οποία απλώς απαιτούσαν να σταματήσει ο «τρομερός ανθρώπινος πόνος και η ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα».
«Περισσότεροι από 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι είναι χωρίς προστασία, τροφή, νερό, αποχέτευση, στέγη, υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση, ηλεκτρισμό και καύσιμα – τις βασικές ανάγκες για να επιβιώσουν. Οι οικογένειες έχουν εκτοπιστεί βίαια, ξανά και ξανά, από ένα μη ασφαλές μέρος στο επόμενο, χωρίς διέξοδο».
Το BBC Verify ανέλυσε την κατάσταση της Γάζας μετά από ένα χρόνο πολέμου.
Το υπουργείο Υγείας της Χαμάς αναφέρει ότι σχεδόν 42.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί μέχρι στιγμής. Η ανάλυση των δορυφορικών εικόνων από τους Αμερικανούς ακαδημαϊκούς Corey Scher και Jamon Van Den Hoek δείχνει ότι το 58,7% όλων των κτιρίων έχουν υποστεί ζημιές ή καταστραφεί.
Αλλά υπάρχει ένα άλλο ανθρώπινο κόστος - ο εκτοπισμός - με τους αμάχους να λαμβάνουν επανειλημμένα οδηγίες να μετακινηθούν από το IDF.
Τα αποτελέσματα της κίνησης των ανθρώπων φαίνονται από το διάστημα.
Δορυφορικές εικόνες δείχνουν πώς οι σκηνές έχουν συγκεντρωθεί και διασκορπιστεί στο κέντρο της Ράφα. Είναι ένα μοτίβο που έχει επαναληφθεί σε όλη τη λωρίδα.
Αυτά τα κύματα εκτοπισμού ξεκίνησαν στις 13 Οκτωβρίου, όταν ο Ισραηλινός Στρατός είπε στους κατοίκους του βόρειου μισού της λωρίδας να μετακινηθούν νότια για τη δική τους «ασφάλεια».
Το BBC Verify εντόπισε περισσότερες από 130 αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως αυτές που κοινοποιήθηκαν από το IDF, αναφέροντας λεπτομερώς ποιες περιοχές ορίστηκαν ως ζώνες μάχης, διαδρομές για έξοδο και πού θα πραγματοποιούνταν προσωρινές παύσεις στις μάχες.
Συνολικά, αυτές οι συχνά επικαλυπτόμενες θέσεις ανήλθαν σε περίπου 60 εντολές εκκένωσης που κάλυπταν περισσότερο από το 80% της λωρίδας της Γάζας.
Σε πολλές από τις ανακοινώσεις, το BBC Verify έχει διαπιστώσει ότι οι βασικές λεπτομέρειες δεν είναι αναγνώσιμες και έχει χαράξει όρια που δεν συνάδουν με το κείμενο.
Ο Ισραηλινός Στρατός έχει ορίσει ως ανθρωπιστική ζώνη μια παράκτια περιοχή - al-Mawasi - στη νότια Γάζα. Ακόμα βομβαρδίζεται. Το BBC Verify ανέλυσε πλάνα από 18 αεροπορικές επιδρομές εντός των συνόρων της ζώνης.
___
Οι ζωές μας ήταν όμορφες - ξαφνικά δεν είχαμε τίποτα
Οι δορυφορικές φωτογραφίες δείχνουν ένα τεράστιο μποτιλιάρισμα ανθρώπων στην οδό Salah al-Din, αφού το Ισραήλ διέταξε την ουσιαστική ερήμωση της βόρειας Γάζας. Κάπου μέσα στα πλήθη που κινούνταν προς το Salah al-Din, την κύρια διαδρομή βορρά-νότου της Γάζας, ήταν η Insaf Hassan Ali, ο σύζυγός της και τα δύο παιδιά της, ένα αγόρι 11 ετών και ένα κορίτσι επτά ετών. Μέχρι στιγμής έχουν επιβιώσει όλοι, σε αντίθεση με πολλά μέλη της ευρύτερης οικογένειάς τους.
Το Ισραήλ δεν επιτρέπει στους δημοσιογράφους να εισέρχονται στη Γάζα να κάνουν ελεύθερα ρεπορτάζ. Υποθέτουμε ότι αυτό συμβαίνει επειδή το Ισραήλ δεν θέλει να δούμε τι έχει κάνει εκεί. Αναθέσαμε σε έναν αξιόπιστο Παλαιστίνιο ελεύθερο επαγγελματία στη Γάζα να πάρει συνέντευξη από την Insaf Ali και τον γιο της.
Μίλησε για τον τρομερό φόβο που ένιωθαν καθώς περπατούσαν νότια, με ίσως ένα εκατομμύριο άλλους, κατόπιν εντολής του ισραηλινού στρατού. Ο θάνατος ήταν παντού, λέει.
«Περπατούσαμε στην οδό Salah al-Din. Ένα αυτοκίνητο μπροστά μας χτυπήθηκε. Το είδαμε, και έκαιγε… Αριστερά σκοτώθηκαν άνθρωποι, και δεξιά ακόμα και τα ζώα — γαϊδούρια πετάχτηκαν, βομβαρδίστηκαν.
«Είπαμε, «Αυτό είναι, τελειώσαμε». Είπαμε, «τώρα ο πύραυλος που έρχεται θα είναι για εμάς».
Ινσάφ και η οικογένειά της είχαν μια άνετη ζωή στη μεσαία τάξη πριν από τον πόλεμο. Από τότε, έχουν εκτοπιστεί 15 φορές με εντολή του Ισραήλ. Όπως εκατομμύρια άλλοι, είναι άποροι, συχνά πεινασμένοι, ζουν σε μια σκηνή στο al-Mawasi, μια έρημη περιοχή με αμμόλοφους. Φίδια, σκορπιοί και δηλητηριώδη γιγάντια σκουλήκια εισβάλλουν στις σκηνές και πρέπει να σαρωθούν έξω. Εκτός από τον κίνδυνο θανάτου σε μια αεροπορική επιδρομή, αντιμετωπίζουν την πείνα, τις ασθένειες και τη σκόνη κοπράνων που δημιουργείται όταν εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε κατάλληλες εγκαταστάσεις υγιεινής.
Η Ινσάφ έκλαψε για την παλιά της ζωή και τους ανθρώπους που έχασαν.
«Οι ζωές μας ήταν όμορφες και ξαφνικά δεν είχαμε τίποτα – ούτε ρούχα, ούτε φαγητό, ούτε απαραίτητα για τη ζωή. Το να εκτοπίζομαι συνεχώς είναι απίστευτα σκληρό για την υγεία των παιδιών μου. Είχαν υποσιτισμό και είχαν μολυνθεί από ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της αμοιβαδικής δυσεντερίας και της ηπατίτιδας».
Ο Insaf είπε ότι η αρχή των μηνών των ισραηλινών βομβαρδισμών ήταν σαν τη «φρίκη της ημέρας της κρίσης».
«Κάθε μητέρα θα ένιωθε το ίδιο, όποιος έχει κάτι πολύτιμο και φοβάται ότι μπορεί να του γλιστρήσει από τα χέρια ανά πάσα στιγμή. Κάθε φορά που μετακομίζαμε σε ένα σπίτι, βομβαρδίζονταν και κάποιος από την οικογένειά μας θα σκοτωνόταν».
Η μόνη πιθανότητα να γίνουν έστω και μικρές βελτιώσεις στις ζωές της Insaf και της οικογένειάς της και πάνω από δύο εκατομμύρια άλλων στη Γάζα είναι να συμφωνηθεί μια κατάπαυση του πυρός. Εάν σταματήσει η δολοφονία, οι διπλωμάτες μπορεί να έχουν ένα παράθυρο για να σταματήσουν τη διολίσθηση σε μια πολύ ευρύτερη καταστροφή.
Περισσότερες καταστροφές περιμένουν στο μέλλον, εάν ο πόλεμος συνεχιστεί και μια νέα γενιά Ισραηλινών και Παλαιστινίων δεν μπορέσει να κλονίσει το μίσος και τη φρίκη που πολλοί αισθάνονται αυτή τη στιγμή για τις ενέργειες της άλλης πλευράς.
Ο 11χρονος γιος του Insaf, Anas Awad, έχει επηρεαστεί βαθιά από όλα όσα έχει δει.
«Δεν υπάρχει μέλλον για τα παιδιά της Γάζας. Οι φίλοι με τους οποίους έπαιζα έχουν μαρτυρήσει. Τρέχαμε μαζί. Ο Θεός να τους ελεήσει. Το τζαμί όπου απομνημόνευσα το Κοράνι έχει βομβαρδιστεί. Το σχολείο μου έχει βομβαρδιστεί. Το ίδιο και η παιδική χαρά… όλα έχουν πάει. Θέλω ειρήνη. Μακάρι να μπορούσα να επιστρέψω με τους φίλους μου και να παίξω ξανά. Μακάρι να είχαμε σπίτι, όχι σκηνή».
«Δεν έχω φίλους πια. Όλη μας η ζωή έχει γίνει άμμος. Όταν βγαίνω στον χώρο της προσευχής, νιώθω ανήσυχος και διστακτικός. Δεν νιώθω καλά.”
Η μητέρα του άκουγε.
«Ήταν η πιο δύσκολη χρονιά της ζωής μου. Είδαμε αξιοθέατα που δεν έπρεπε να είχαμε δει – διάσπαρτα σώματα, την απόγνωση ενός ενήλικα που κρατούσε ένα μπουκάλι νερό για να πιει για τα παιδιά του. Φυσικά, τα σπίτια μας δεν είναι πλέον σπίτια. είναι απλώς σωροί άμμου, αλλά ελπίζουμε για thν ημέρα που θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε ».
Maxrνόμος
Οι ανθρωπιστικές υπηρεσίες του ΟΗΕ έχουν καταδικάσει τόσο το Ισραήλ όσο και τη Χαμάς: «Η συμπεριφορά των μερών τον τελευταίο χρόνο κοροϊδεύει τον ισχυρισμό τους ότι τηρούν το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και τα ελάχιστα πρότυπα ανθρωπιάς που απαιτεί».
Και οι δύο πλευρές αρνούνται τις κατηγορίες ότι έχουν παραβιάσει τους νόμους του πολέμου. Η Χαμάς ισχυρίζεται ότι διέταξε τους άνδρες της να μην σκοτώνουν Ισραηλινούς αμάχους. Το Ισραήλ λέει ότι προειδοποιεί τους Παλαιστίνιους πολίτες να ξεφύγουν από το κακό, αλλά η Χαμάς τους χρησιμοποιεί ως ανθρώπινες ασπίδες.
Το Ισραήλ έχει παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης, κατηγορούμενο από τη Νότια Αφρική για γενοκτονία. Ο γενικός εισαγγελέας στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει υποβάλει αίτηση για εντάλματα σύλληψης για μια σειρά από κατηγορίες εγκλημάτων πολέμου για τον Yahya Sinwar της Χαμάς, και τους Benjamin Netanyahu και Yoav Gallant του Ισραήλ.
Βυθίζεται στην αβεβαιότητα
Για τους Ισραηλινούς οι επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου ήταν μια οδυνηρή υπενθύμιση πογκρόμ αιώνων κατά των Εβραίων στην Ευρώπη που κορυφώθηκαν με τη γενοκτονία που διεξήγαγε η ναζιστική Γερμανία. Τον πρώτο μήνα του πολέμου, ο Ισραηλινός συγγραφέας και πρώην πολιτικός Avraham Burg εξήγησε τον βαθύ ψυχολογικό αντίκτυπο στη χώρα του.
«Εμείς, οι Εβραίοι», μου είπε, «πιστεύουμε ότι το κράτος του Ισραήλ είναι το πρώτο και καλύτερο ανοσοποιητικό σύστημα και προστατευτικό σύστημα έναντι της εβραϊκής ιστορίας. Όχι άλλα πογκρόμ, όχι άλλο Ολοκαύτωμα, όχι άλλοι μαζικοί δολοφόνοι. Και ξαφνικά, όλα επιστρέφουν».
Φαντάσματα του παρελθόντος βασάνιζαν και τους Παλαιστίνιους. Ο Raja Shehadeh, ο διάσημος Παλαιστίνιος συγγραφέας και αγωνιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πιστεύει ότι το Ισραήλ ήθελε να κάνει μια άλλη Nakba - μια άλλη καταστροφή: στο τελευταίο του βιβλίο Τι φοβάται το Ισραήλ από την Παλαιστίνη; Γράφει «καθώς ο πόλεμος προχωρούσε, μπορούσα να δω ότι εννοούσαν κάθε λέξη και δεν νοιάζονταν για τους αμάχους, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών. Στα μάτια τους, όπως και στα μάτια των περισσότερων Ισραηλινών, όλοι οι κάτοικοι της Γάζας ήταν ένοχοι».
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αποφασιστικότητα του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον λαό του, με τεράστια βοήθεια από τη δύναμη των Ηνωμένων Πολιτειών. Είναι σαφές, ωστόσο, ότι ο πόλεμος έδειξε ότι κανείς δεν μπορεί να ξεγελαστεί ότι οι Παλαιστίνιοι θα δεχτούν ζωές που έζησαν για πάντα κάτω από μια ισραηλινή στρατιωτική κατοχή, χωρίς κατάλληλα πολιτικά δικαιώματα, ελευθερία κινήσεων και ανεξαρτησία.
Μετά από γενιές συγκρούσεων, οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι έχουν συνηθίσει να αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον. Αλλά έχουν επίσης συνηθίσει να ζουν ο ένας δίπλα στον άλλο, όσο άβολα κι αν είναι. Όταν έρθει μια κατάπαυση του πυρός, και με μια νέα γενιά ηγετών, θα υπάρξουν πιθανότητες να πιέσουμε ξανά για ειρήνη.
Αλλά αυτό είναι ένα πιο μακρινό μέλλον. Το υπόλοιπο του έτους και το 2025, με νέο πρόεδρο στον Λευκό Οίκο, είναι αβέβαιο και γεμάτο κινδύνους.
Για μήνες μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, ο φόβος ήταν ότι ο πόλεμος θα εξαπλωθεί και θα χειροτέρευε. Σιγά-σιγά, και μετά πολύ γρήγορα, συνέβη, μετά τις καταστροφικές επιθέσεις του Ισραήλ στη Χεζμπολάχ και στον Λίβανο.
Είναι πολύ αργά για να πούμε ότι η Μέση Ανατολή βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει το Ιράν. Τα αντιμαχόμενα μέρη έχουν καταποντιστεί και οι χώρες που δεν εμπλέκονται ακόμη άμεσα επιθυμούν απεγνωσμένα να μην συρθούν στην άκρη.
Καθώς γράφω το Ισραήλ δεν έχει ακόμη ανταπαντήσει την επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους του Ιράν την 1η Οκτωβρίου. Έχει δηλώσει ότι σκοπεύει να επιβάλει αυστηρή τιμωρία. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν και η κυβέρνησή του, ο σταθερός προμηθευτής όπλων και διπλωματικής υποστήριξης του Ισραήλ, προσπαθούν να βαθμονομήσουν μια απάντηση που θα μπορούσε να προσφέρει στο Ιράν έναν τρόπο να σταματήσει την επιταχυνόμενη ανάβαση στη σκάλα της κλιμάκωσης, μια φράση που χρησιμοποιούν οι στρατηγικοί για να περιγράψουν τον τρόπο με τον οποίο οι πόλεμοι επιταχύνονται από την κρίση στην καταστροφή.
Η εγγύτητα των αμερικανικών εκλογών, μαζί με τη σταθερή υποστήριξη του Τζο Μπάιντεν προς το Ισραήλ, παρά τις αμφιβολίες του για τον τρόπο με τον οποίο αγωνίζεται, δεν προκαλούν μεγάλη αισιοδοξία ότι οι ΗΠΑ θα βρουν με κάποιο τρόπο μια διέξοδο.
Τα σήματα από το Ισραήλ δείχνουν ότι ο Νετανιάχου, ο Γκάλαντ, οι στρατηγοί του IDF και οι υπηρεσίες πληροφοριών πιστεύουν ότι έχουν το πάνω χέρι. Η 7η Οκτωβρίου ήταν μια καταστροφή για αυτούς. Όλοι οι μεγάλοι αρχηγοί ασφαλείας και στρατιωτικών, εκτός από τον πρωθυπουργό, ζήτησαν συγγνώμη και κάποιοι παραιτήθηκαν. Δεν είχαν προγραμματίσει πόλεμο με τη Χαμάς. Αλλά ο σχεδιασμός για τον πόλεμο με τη Χεζμπολάχ ξεκίνησε αφού ο τελευταίος έληξε το 2006 σε ένα ταπεινωτικό αδιέξοδο για το Ισραήλ. Η Χεζμπολάχ έχει υποστεί πλήγματα από τα οποία μπορεί να μην συνέλθει ποτέ.
Μέχρι στιγμής οι νίκες του Ισραήλ είναι τακτικής. Για να φτάσει σε μια στρατηγική νίκη θα πρέπει να εξαναγκάσει τους εχθρούς του να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους. Η Χεζμπολάχ, ακόμη και στη μειωμένη κατάστασή της, δείχνει ότι θέλει να πολεμήσει. Η αντιμετώπιση του ισραηλινού πεζικού και των αρμάτων μάχης τώρα που ο νότιος Λίβανος έχει για άλλη μια φορά εισβολή μπορεί να αναιρέσει ορισμένα από τα πλεονεκτήματα του Ισραήλ στην αεροπορική δύναμη και τις πληροφορίες.
Εάν το Ιράν απαντήσει στα αντίποινα του Ισραήλ με ένα άλλο κύμα βαλλιστικών πυραύλων, άλλες χώρες ενδέχεται να συρθούν μέσα. Στο Ιράκ, οι πολιτοφυλακές-πελάτες του Ιράν θα μπορούσαν να επιτεθούν στα αμερικανικά συμφέροντα. Δύο Ισραηλινοί στρατιώτες σκοτώθηκαν από drone που ήρθε από το Ιράκ.
Η Σαουδική Αραβία κοιτάζει επίσης νευρικά. Ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν έχει ξεκαθαρίσει την άποψή του για το μέλλον. Θα σκεφτόταν να αναγνωρίσει το Ισραήλ, αλλά μόνο εάν οι Παλαιστίνιοι αποκτήσουν ένα κράτος σε αντάλλαγμα και η Σαουδική Αραβία λάβει ένα σύμφωνο ασφαλείας με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο ρόλος του Τζο Μπάιντεν, που προσπαθεί ταυτόχρονα να συγκρατήσει το Ισραήλ ενώ το υποστηρίζει με όπλα, διπλωματία και ομάδες κρούσης αερομεταφορέων, εκθέτει τους Αμερικανούς να εμπλακούν σε έναν ευρύτερο πόλεμο με το Ιράν. Δεν θέλουν να συμβεί αυτό, αλλά ο Μπάιντεν έχει δεσμευτεί ότι θα βοηθήσει το Ισραήλ εάν καταστεί απαραίτητο.
Η δολοφονία του Χασάν Νασράλα από το Ισραήλ και η ζημιά που προκλήθηκε στη στρατηγική του Ιράν και στον «άξονα αντίστασης» του καλλιεργούν μια νέα σειρά ψευδαισθήσεων μεταξύ ορισμένων στο Ισραήλ και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η επικίνδυνη ιδέα είναι ότι αυτή είναι μια ευκαιρία που δίνεται μια φορά σε μια γενιά για να αναδιαμορφωθεί η Μέση Ανατολή με τη βία, επιβάλλοντας την τάξη και στειρώνοντας τους εχθρούς του Ισραήλ. Ο Τζο Μπάιντεν –και ο διάδοχός του– θα πρέπει να είναι επιφυλακτικοί με αυτό.
Η τελευταία φορά που εξετάστηκε σοβαρά η αναδιάρθρωση της Μέσης Ανατολής με τη βία ήταν μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου της Αλ Κάιντα στην Αμερική, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους και ο Τόνι Μπλερ, ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, ετοιμάζονταν να εισβάλουν στο Ιράκ το 2003.
Η εισβολή στο Ιράκ δεν καθάρισε τη Μέση Ανατολή από τον βίαιο εξτρεμισμό. Έκανε τα πράγματα χειρότερα.
Η προτεραιότητα για όσους θέλουν να σταματήσουν αυτόν τον πόλεμο πρέπει να είναι η κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Είναι η μόνη ευκαιρία να χαλαρώσουν τα πράγματα και να δημιουργηθεί χώρος για διπλωματία. Φέτος ο πόλεμος ξεκίνησε στη Γάζα. Ίσως να τελειώσει και εκεί.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΓΕΙΩΤΗΣ
