Αυτή την εβδομάδα συμπληρώνεται ένας χρόνος από την κατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν. Για τους περισσότερους Αφγανούς, ήταν ένας χρόνος πείνας. Οι χορηγοί ανταποκρίθηκαν στη βίαιη κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν και την επακόλουθη καταστολή παγώνοντας την αναπτυξιακή βοήθεια και αποκόπτοντας το Αφγανιστάν από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ενώ οι ενέργειες των Ταλιμπάν, συμπεριλαμβανομένων των κατάφωρων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αξίζουν συνέπειες, τέτοια μέτρα πυροδότησαν την κατάρρευση της ήδη αναιμικής οικονομίας της χώρας. Καθώς πλησίαζε ο λιμός, οι διεθνείς υπηρεσίες βοήθειας και οι Αφγανοί εταίροι τους ξεκίνησαν τη μεγαλύτερη επιχείρηση βοήθειας στην ιστορία της χώρας. Αυτές οι προσπάθειες βοήθησαν να κρατηθεί μακριά η καταστροφή.
Αλλά η συνολική ανθρωπιστική κρίση στο Αφγανιστάν παραμένει μια από τις χειρότερες στον κόσμο. Ο οξύς υποσιτισμός έχει επικρατήσει σε πολλές περιοχές της χώρας. Οι άνθρωποι στρέφονται σε απεγνωσμένα μέτρα για να θρέψουν τις οικογένειές τους. Ένας συνδυασμός εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων ευθύνεται. Η αφγανική οικονομία δεν δείχνει σημάδια ανάκαμψης και η φετινή συγκομιδή πιθανότατα θα υποφέρει. Οι δωρητές υπολείπονται και ο πόλεμος στην Ουκρανία δυσκολεύει τη μεταφορά τροφίμων και άλλων μορφών βοήθειας στη χώρα.
Η καταπίεση γυναικών και κοριτσιών από τους Ταλιμπάν έχει επίσης σημαντικό ανθρωπιστικό αντίκτυπο. Οι Αφγανές εργαζόμενες σε ανθρωπιστικές οργανώσεις δυσκολεύονται περισσότερο να κάνουν τη δουλειά τους και οι γυναίκες και τα κορίτσια που έχουν ανάγκη γίνονται όλο και πιο δύσκολο να προσεγγιστούν. Μέχρι σήμερα, η δυτική πολιτική δεν έχει οδηγήσει σε ουσιαστικές βελτιώσεις στις συνθήκες για τις γυναίκες και τα κορίτσια από το Αφγανιστάν. Υπάρχουν όμως ευκαιρίες για καλύτερη εξυπηρέτηση των γυναικών και των κοριτσιών που χρειάζονται βοήθεια. Οι δωρητές πρέπει να είναι πραγματιστές και ευέλικτοι και να εκμεταλλεύονται όποια ανοίγματα μπορούν να βρεθούν.
Μια άλλη πρόκληση για την προσπάθεια βοήθειας βρίσκεται στην ακανθώδη διασταύρωση των Ταλιμπάν και της παράδοσης βοήθειας. Οι δωρητές ανησυχούν εύλογα ότι οι de facto αρχές επωφελούνται από την ανθρωπιστική βοήθεια. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν τεκμηριώσει την παρέμβαση των Ταλιμπάν στις επιχειρήσεις παροχής βοήθειας. Ωστόσο, οι αξιωματούχοι ανθρωπιστικής βοήθειας στην Καμπούλ συγκρίνουν ευνοϊκά τα επίπεδα της πραγματικής εκτροπής βοήθειας με γνωστά προβληματικά σημεία όπως η Συρία και η Υεμένη. Οι υπηρεσίες βοήθειας έχουν αναπτύξει συστήματα για τη διαχείριση της παρέμβασης των Ταλιμπάν. Αλλά αυτά τα συστήματα εξαρτώνται από την τακτική δέσμευση με τις de facto αρχές των Ταλιμπάν σε όλη τη χώρα – ένα ανάθεμα για ορισμένους δωρητές και το δυτικό κοινό.
Επιπλέον, η αρχιτεκτονική της βοήθειας στο Αφγανιστάν δεν είναι ακόμη κατάλληλη για τον σκοπό της. Προκλήσεις εμφανίζονται ως μέρος των προγραμμάτων «ανθρωπιστικής συν» των Ηνωμένων Εθνών που έχουν σχεδιαστεί για την παροχή βασικών υπηρεσιών και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της έγκαιρης ανάκαμψης. Το τεράστιο μέγεθος της διεθνούς προσπάθειας βοήθειας εγείρει επίσης ανησυχίες για την εμφάνιση παράλληλων συστημάτων και την απώλεια της αφγανικής ιδιοκτησίας. Επιπλέον, οι υπηρεσίες βοήθειας ακολουθούν διαφορετικές προσεγγίσεις για τον συντονισμό με τις αρχές των Ταλιμπάν, και το καθεστώς κυρώσεων και η έλλειψη κεντρικής τράπεζας συνεχίζουν να επηρεάζουν τις επιχειρήσεις παροχής βοήθειας.
Γενικότερα, ο λαός του Αφγανιστάν πληρώνει το τίμημα για το χασμουρητό χάσμα μεταξύ των αιτημάτων των χορηγών και της συμπεριφοράς των Ταλιμπάν. Τον τελευταίο χρόνο, οι δυτικές χώρες κάλεσαν τους Ταλιμπάν να σχηματίσουν μια κυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς, να σεβαστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα —ιδιαίτερα των γυναικών και των κοριτσιών— και να τηρήσουν τις δεσμεύσεις ότι το Αφγανιστάν δεν θα γίνει ξανά κέντρο διεθνούς τρομοκρατίας. Αυτοί είναι αξιόλογοι στόχοι. Αλλά οι Ταλιμπάν έχουν κάνει ελάχιστα για να συμμορφωθούν – γεγονός που υπογραμμίζεται από την απαγόρευση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των κοριτσιών και την πρόσφατη επίθεση με drone κατά του ηγέτη της Αλ Κάιντα, Ayman al-Zawahri στην Καμπούλ.
Πράγματι, δεν είναι καθόλου σαφές ότι οι χορηγοί έχουν τα εργαλεία για να αλλάξουν τη διακυβέρνηση των Ταλιμπάν. Σε ένα πρόσφατο ερευνητικό ταξίδι στο Αφγανιστάν, κανείς με τον οποίο μίλησε το Refugees International δεν πίστευε ότι οι κυρώσεις ή η αναστολή της αναπτυξιακής βοήθειας είχαν σημαντικό αντίκτυπο στην πολιτική και τις πρακτικές των Ταλιμπάν. Πράγματι, οι de facto αρχές έχουν δείξει ελάχιστα σημάδια ότι επηρεάζονται από την αποσύνδεση του Αφγανιστάν από τη διεθνή οικονομία. Ωστόσο, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τον ευρύτερο αφγανικό πληθυσμό.
Τίποτα από αυτά δεν υποδηλώνει ότι η διεθνής κοινότητα θα πρέπει τώρα να ανταμείψει τους Ταλιμπάν με τεράστια ποσά σε μετρητά και νομιμότητα. Αλλά οι χορηγοί θα πρέπει να είναι πιο ακριβείς και πιο ρεαλιστές σχετικά με το τι προσπαθούν να επιτύχουν στο Αφγανιστάν. Στο επίκεντρο της πολιτικής και της στρατηγικής θα πρέπει να βρίσκεται ένας δρόμος προς τη βιώσιμη βελτίωση των συνολικών ανθρωπιστικών δεικτών και της ανθεκτικότητας της κοινότητας, καθώς και ένα ρεαλιστικό μέτρο οικονομικής ασφάλειας. Επιπλέον, οι Αφγανοί θα χρειαστούν ουσιαστικό λόγο σε μια διαδικασία που προστατεύει τις διαισθήσεις και την ικανότητά τους όπου υπάρχουν. Όλα αυτά θα απαιτήσουν μεγαλύτερη δέσμευση χορηγών στο Αφγανιστάν.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ-ΕΡΕΥΝΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΓΕΙΩΤΗΣ
