Μέρος Α
Διαβαζεις, συγκεντρωνεις πληροφορίες μαρτυριες για τους παλαιους διοσκουρους της ιδρυσεως του Συνεργατισμου στην Κύπρο.Για τον τιμιο θυμον του Νικοδημου Μυλωνα όταν είδε με τα ματια του την αχαριστια ενός δανειστου και τα απίστευτα πανωτοκια.Κι ύστερα πόσο μοχθησε για την πρώτη μεγάλη μεσαριτικη προσπάθεια συνεργατιστικης ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ.
Συναντας ύστερα τους δάσκαλους Σολομωντα Παναγιδην στο Καλον Χωριον και τον δάσκαλον Νεαρχον Κληριδης στον Αγρον. Πρωτεργατες του Συνεργατισμου ,αντίπαλοι της μουχταροκρατιας που ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΚΑ υποδουλωνε συχνά την υπαίθρον.Πολλοι τους είχαν για τρελλους.Δεν εβλέπαμε βλέπεις το ιδιωτικον.Μιαν ζωήν στον αγώνα για την επιβίωσην.Ειναι εν θαυμαν πως οι δύο ετουτοι μονομαχοι του καλου αγωνία καταφεραν να γίνουν ΔΑΣΚΑΛΟΙ και κατόπιν φωτιστες του γενους στην νησον Κύπρον.
Ποιοί όμως ητο αύτοι οι σκαπανεις της απελευθερωσης του Αγροτικου λαού από την οικονομική σκλαβια...
Ο Νεαρχός Κληριδης αποτελεί οροσημο στην ερευνητικη συγγραφη στην Αποικοκρατουμενη Κυπρο. Λαογραφος,δάσκαλος ΦΩΤΙΣΤΗΣ,συγγραφέας διδακτικων βιβλίων,έκδοτης παιδικου περιοδικου, κορυφαιος συνεργατιστης και οραματιστης της Κυπριακής υπαίθρου.
Μορφωμενος με τρόπον περιπετειωδη μέσα σε αντιξοοτητες αφιερωνει τον βιον και τα εργοχειρα του στα παιδιά και τους νέους της Κύπρου ανοιγοντας ταυτοχρονα νέους δρόμους στην έρευνα και την γνώση της παραδόσεως της Κύπρου μας.
Ως ερευνητης πεδιου έφτασε και στην τελευταία γωνιά της Κύπρου για να αναστησει παραδόσεις ,παραμύθκια, δοξασιες ,ήθη ,έθιμα ,τραγούδια και παιχνίδια.
Ο πατηρ Σολομων Παναγιδης από την αλλη αφουγκράστηκε τις προκλήσεις των καιρών και προσευχόμενος αναζητώντας από τον Κύριο τις αποκρίσεις και μιαν οδόν απάγουσαν εις την παρηγορίαν του Χριστού και στην ασκητική κλίμακα των αρετών και του αγώνα. απέναντι σε μια πραγματικότητα απαιτητική σε ένα περιβάλλον κοινωνικών, υπαρξιακών και παιδαγωγικών προκλήσεων ο καταγόμενος από την Αμμόχωστο δάσκαλος κατέθεσε την ψυχή τε και σώματι μαρτυρία του.
Πρότεινε το συνεργατισμό ως απόκριση στην ανέχεια και την οικονομική δυσπραγία των αγροτών της ορεινής Κύπρου, αγάπησε τη γη και πρότεινε την πρωτοποριακή δενδροκομία ως αναπτυξιακή επένδυση στο μέλλον, αλλά και ως τρόπον βίου, με εγγύτητα στην όμορφη φύση και του Κυρίου την Κτίση.
Ήταν ο άνθρωπος της θετικής διακινδύνευσης και της αντιστασιακής δυναμικής.
Τριτος ο Νικοδημος Μυλωνας η επαναστατικη μορφή της Κύπρου
Ο Νικόδημος Μυλωνάς μας άφησε μιαν πολύ ενδιαφέρουσα αξιολόγηση της κυπριακής κοινωνίας των πρώτων δεκαετιών του εικοστού σιώνα της Κύπρου.Η αξιολογική του δυναμική ήταν τέτοια που κυριολεκτικά σε αφήνει άφωνο.Ακόμα και στις μέρες μας παραμένει επίκαιρος.Περιγράφει την γαγγραινα του αθέμιτου ακραίου απάνθρωπού πλουτισμού με χάρισμά ανατόμου.Οι παρατηρήσεις του για τους επιτήδειους των χωρίων και των πόλεων δεν μας εδίδαξαν όσο είχαμε ανάγκη . Παραμένει επίκαιρος γι αυτό και ξεχασμένος.Η αγαπητική και κοινωνική του ευαισθησία παραμένει απαράμιλλή κάθως και η πρωτοπορια του στην ιδρυση του Συνεργατισμου στο μεσαριτικη κάμπο.
Μαζί με τον Πάφου Λεόντιο συνθέτουν ένα υπόδειγμα Χριστιανού Έλληνα της Κύπρου που μπορει να δώσει διεξόδους στο σήμερα και να οξυγονώσει ένα όραμα διεξόδου στους δύσκολους καιρούς μας...
Μια βιογραφία του Επισκόπου Νικόδημου Μυλώνα όπως την πρότυπη που ετοίμασε ο Κωστης Κοκκινόφτας για τον Αρχιεπίσκοπο Λεόντιο θα ήταν ένα δώρημα στους καιρούς μας.
Νικοδημος Μυλωνας,Σ.Παναγιδηςκαι Ν.Κληριδης, αυτοί οι τρεις σκαπανεις του Αγώνα κατά της πλουτοκρατιας των αδικων τοκιστων ητο και οι πρωτεργατες του ακμαιου Αγροτικου Συνεργατισμου που ακολουθηθηκε από αναλογον κινημα στις πόλεις.
Ήταν ηγέτες μορφωτικοι Εθνικοί και πρωτοποροι στον αγώνα υπερ της μορφωσεως ,εναντίον της φτωχειας και αγαπησαν ψυχι τε και σωματι την ελευθερία σε ολες της τις εκφανσεις. Ας τους έχομε οδοδεικτη στους δυσκολους μας καιρους ως ανδρες αναργυρους και ως αληθινά αγκωναρια του φτωχου λαού της Κυπρου.
