Του Στέλιου Παπαντωνίου*
Διάβασα ένα άρθρο σε εφημερίδα, ένας καθηγητής Μέσης διαμαρτύρεται πως μερικά παιδιά δεν φτάνουν στο ύψος των απαιτήσεων του σχολείου και στο τέλος βοηθούνται βαθμολογικά να περάσουν στην άλλη τάξη, και τούτο θεωρείται παράνομο και άδικο, πως παραβαίνει τους νόμους, τις αρχές της δικαιοσύνης και της αξιοκρατίας, και στο τέλος υποβιβάζει τα πτυχία της Μέσης ή τα δελτία προόδου, αφού βαθμοί δίνονται με επέμβαση άλλων χωρίς να αντανακλούν την επίδοση του μαθητή στο συγκεκριμένο μάθημα.
Να εξετάσουμε το πράγμα. Έχουμε τα επίπεδα, τα εγχειρίδια διδασκαλίας, τον διδάσκοντα, τα εξεταστικά δοκίμια και τον μαθητή ή μαθήτρια. Ερώτημα πρώτον. Ποιος καθορίζει τα επίπεδα; Αντιστοιχούν τα επίπεδα προς τις αντιληπτικές ικανότητες των παιδιών της συγκεκριμένης ηλικίας; Αν δηλαδή τοποθετείται ύψος στα δύο μέτρα, και καλείται ο μαθητής να πηδήσει, μικρός ή μεγάλος, χωρίς να έχουν εξεταστεί οι δυνατότητές του, πρέπει να πηδήσει τα δύο μέτρα ύψος κι αν δεν τα καταφέρει θα φταίει μόνο ο μαθητής; Παραδείγματα από τα φιλολογικά μαθήματα υπάρχουν πλείστα, με κείμενα που διδάσκονταν στη β΄λυκείου και τώρα διδάσκονται στη β΄γυμνασίου, δυσνόητα, με βαθιά και φιλοσοφικά νοήματα, και όμως. Ποιος εξέτασε το βαθμό δυσκολίας των κειμένων; Η διδακτέα ύλη τα τελευταία χρόνια ανέρχεται επίπεδα και επίπεδα χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο μαθητής και οι δυνατότητές του.
Δεύτερον, εγχειρίδια διδασκαλίας γραμμένα από πανεπιστημιακούς πλείστα όσα κυκλοφορούν στα σχολεία, σε γλώσσα ακαταλαβίστικη, «η καθαρεύουσα της δημοτικής» λέω καμιά φορά, όποιος γράψει τα πιο δυσνόητα, όποιος γράψει μη γνωρίζοντας σε ποιους απευθύνεται.
Τρίτον, ο διδάσκων ποιο ρόλο παίζει; Έχεις αυτή την ύλη, αυτήν θα διδάξεις. «Μπαίνει ο ένας λέει το παραμύθι του μπαίνει ο άλλος λέει το δικό του», κάπως έτσι περιέγραψε μαθητής τις πρώτες του εντυπώσεις από το Γυμνάσιο. Ο καθένας τα λέει, βάζει και κανένα υπολογιστή, «γράφετε παιδιά, είναι εδώ γραμμένα», ποιος καταλαβαίνει ποιος δεν, αδιάφορο, κι ο καθηγητής σου λέει, «εγώ τα είπα τόσες φορές», και νομίζει πως δίδαξε!!! Και τι γίνεται με τα παιδιά που χρειάζονται βοήθεια, θέλουν να τα πλησιάσεις, να κατεβάσεις λίγο το «επίπεδο», που λέει ο λόγος, να απλοποιήσεις, αλλά πού! Μα εδώ θα φανεί, δάσκαλε, η αξία σου!
Τέταρτον, φυλλάδια που κυκλοφορούν στα σχολεία δεν είναι παρά μια σαλάτα από διάφορα άλλα φυλλάδια, κομμάτι εδώ κομμάτι εκεί, χωρίς ενιαία πνοή, γιατί για να γράψεις δικό σου θέλει νουν και κώλο, με τις ώρες δουλειά. Όσο για τα εξεταστικά δοκίμια, τα είδαμε χρόνια και χρόνια, όλοι σχεδόν βγαίνουν από τις αίθουσες εξετάσεων, ήταν εύκολα, γράψαμε, έρχονται τα αποτελέσματα, κάτω της βάσης. Μα δεν είδαν τις οδηγίες βαθμολόγησης! Εκεί είναι το μεγάλο σφαγείο. Ουρανοκατέβατες οδηγίες. Κι εσύ που τις διαβάζεις πέφτεις από τα σύννεφα. Φαινόταν εύκολο, οι οδηγίες το έκαμαν αγνώριστο. Κάτω της βάσης τα αποτελέσματα.
Πέμπτο, όσο για το δίκαιο, ο καθηγητικός σύλλογος συνέρχεται στο τέλος και συζητεί, αποφασίζει αν θα περάσει ή θα βοηθηθεί μαθητής λαμβάνοντας υπόψη και την αρρώστια του και τα προβλήματα της οικογένειας και τα χίλια δυο που ξέρουν συνάδελφοι και τα φέρνουν στο φως πριν ληφθεί απόφαση, για να μην ξεχνάμε και δυο χρόνια με κορωνοϊό. Αυτό είναι δικαιοσύνη! Δεν κρατούν μια σπάθα και κόβουν αριθμητικά. Είναι και παιδαγωγοί και έχουν να κάμουν με ανθρώπους. Ακόμα κι αυτό που λέμε βαθμολογία, ένας αριθμός, δεν είναι πάντα δίκαιος. Αυτός που τον έγραψε, ο βαθμολογητής μπορεί να έκαμε λανθασμένη κρίση και δεν είναι η πρώτη φορά.
Πολλές οι διαστάσεις του προβλήματος, ο κάθε καθηγητής θεωρεί την ειδικότητά του την μοναδική στον κόσμο, το καζάνι των σχολείων δεν βοηθά πάντα τους εντός να έχουν σφαιρική αντίληψη των πραγμάτων. Μακάρι ο καθένας να κάμνει άριστα τη δουλειά του.
* Ο Στέλιος Παπαντωνίου γεννήθηκε στη Λευκωσία. Τέλειωσε το Παγκύπριο Γυμνάσιο του οποίου υπήρξε και διευθυντής. Σπούδασε φιλολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πήρε MSc στην Ανάπτυξη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων από το Πανεπιστήμιο SUNY Albany της Νέας Υόρκης. Δίδαξε σε σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης και εργάστηκε στην Ανάπτυξη Προγραμμάτων όπου και συνέγραψε βιβλία για τη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής και Ανθολογίες Κυπριακής, Ελληνικής Ποίησης και Δοκιμίου με ομάδα φιλολόγων. Ως μέλος της Φιλοσοφικής Εταιρείας Κύπρου έδωσε διαλέξεις σε θέματα φιλοσοφίας και μετέσχε ενεργά στις εκδόσεις του περιοδικού της Φιλοσοφικής Εταιρείας Κύπρου Ο Ζήνων. Παρουσίασε το έργο Κυπρίων δασκάλων, έργα ποιητών και βιβλία Κυπρίων συγγραφέων. Άρθρα του στην πολιτική ζωή του τόπου φιλοξενούνται στην εφημερίδα Ο Φιλελεύθερος. Το έργο του χωρίζεται σε: Διδακτικά της ελληνικής γλώσσας και ιστορίας, φιλοσοφικά, παρουσιάσεις λογοτεχνών, δασκάλων και άλλων συγγραφέων, άρθρα πολιτικά και ποιήματα.
