Απάντηση του Τμήματος Περιβάλλοντος σε δημοσιεύματα αναφορικά με την Αλυκή Ακρωτηρίου και τις ζώνες ανάπτυξης με αναπτυξιακά έργα στην περιοχή
Με αφορμή πρόσφατα δημοσιεύματα στον ημερήσιο τύπο για τους κινδύνους που ελλοχεύουν με τις προβλεπόμενες αναπτύξεις στις υφιστάμενες ζώνες ανάπτυξης, το Τμήμα Περιβάλλοντος ενημερώνει για τα ακόλουθα:
Πραγματοποιήθηκε για το θέμα συνεδρία στις 4 Αυγούστου 2022, υπό την προεδρία του κ. Νίκου Νικολαΐδη, Πρόεδρου του ΣΑΛΑ και Δήμαρχου Λεμεσού, στην οποία παρευρέθηκαν διάφοροι φορείς και τμήματα του κράτους, όπως και εκπρόσωπος του Τμήματος Περιβάλλοντος.
Για το θέμα αναφέρεται ότι οι πολεοδομικές ζώνες της περιοχής Ακρωτηρίου διέπονται από τις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού 2013 και τη Δήλωση Πολιτικής στις κυρίαρχες Βρετανικές Βάσεις 2022. Συγκεκριμένα, οι πολεοδομικές ρυθμίσεις που αφορούν την ευρύτερη περιοχή βόρεια της Αλυκής Ακρωτηρίου και ανήκουν στην Κυπριακή Δημοκρατία έχουν ενταχθεί σε οικιστικές και τουριστικές ζώνες εδώ και δεκαετίες, παρόλο που δεν υπήρχε έντονη ανάπτυξη και κυριαρχούσε η γεωργική χρήση (εσπεριδοειδή). Η Αλυκή Ακρωτηρίου είναι σε έδαφος Βρετανικών Βάσεων όπου ισχύει διαφορετικό πολεοδομικό καθεστώς από αυτό της Δημοκρατίας, ενώ έχει ενταχθεί στη Συνθήκη RAMSAR από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί σημαντικό ενδιαφέρον για ανάπτυξη στην περιοχή, με υλοποίηση καταρχήν του καζίνου-θέρετρου στην περιοχή. Επίσης, έχει ήδη χορηγηθεί πολεοδομική άδεια για γήπεδο γκολφ με παρεμφερείς αναπτύξεις αλλά δεν έχει υλοποιηθεί, και αναπτύξεις που αφορούν οικοπεδοποίηση και ανέγερση εμπορικών, γραφειακών και οικιστικών αναπτύξεων.
Για τις κατασκευές νέων έργων, ένα σημαντικό περιβαλλοντικό θέμα που παρατηρείται είναι η αποστράγγιση των υπόγειων νερών κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών για τη δημιουργία υπόγειων χώρων, το οποίο είναι όντως σημαντικό, αλλά παροδικό. Το θέμα αυτό έχει εντοπιστεί από το Τμήμα Περιβάλλοντος κατά τη διαδικασία εξέτασης των σχετικών πολεοδομικών αιτήσεων και Περιβαλλοντικών Μελετών, λόγω του γεγονότος ότι ο υδροφορέας στην περιοχή είναι ιδιαίτερα ψηλός. Για το πρώτο έργο που αξιολογήθηκε στην περιοχή (το καζίνο-θέρετρο), παρόλο που στη μελέτη που έγινε και σύμφωνα με τα σχέδια δεν θα κατασκευάζονταν υπόγεια, κατά τη διάρκεια των έργων παρατηρήθηκαν νερά αποστράγγισης. Το Τμήμα Περιβάλλοντος είχε εντοπίσει το θέμα σε επιθεώρησή του και επέβαλε μέτρα μετριασμού και αποφυγής στον κύριο του έργου με την κατασκευή δεξαμενών κατακάθισης ιζημάτων και στη συνέχεια διοχέτευσή του στα φρεάτια εντός του τεμαχίου του έργου για απορρόφηση. Με βάση την ενημέρωση που είχαμε και τις επιτόπιες επιθεωρήσεις που έγιναν, δεν έγινε καμία διοχέτευση νερών αποστράγγισης στην Αλυκή Ακρωτηρίου.
Για άλλες αιτήσεις που εξετάζονται στην περιοχή, η προτροπή του Τμήματος Περιβάλλοντος είναι να μη σχεδιάζονται υπόγειοι χώροι, έτσι ώστε να μην υπάρχει η ανάγκη διαχείρισης μεγάλων ποσοτήτων νερών αποστράγγισης, και σε περιπτώσεις όπου υπάρχει αυτή η ανάγκη, να γίνεται διαχείρισή τους εντός του τεμαχίου ανάπτυξης. Δεν έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα άλλο πρόβλημα που αφορά νερά αποστράγγισης στην περιοχή και διοχέτευση στην Αλυκή Ακρωτηρίου.
Επίσης, στο πλαίσιο της Γνωμάτευσης της Περιβαλλοντικής Αρχής για τη ΣΜΠΕ για την προώθηση σχεδίου πολιτικής για τη ρύθμιση και τον έλεγχο της ανάπτυξης και την προστασία του περιβάλλοντος στις Βρετανικές Βάσεις (Δήλωση Πολιτικής) που εκδόθηκε στις 7.7.2021, τέθηκαν συγκεκριμένοι όροι για τη διαχείριση των υπόγειων νερών σε οικιστικές και άλλες αναπτύξεις, ειδικότερα στις περιοχές κοντά στην Αλυκή Ακρωτηρίου.
Ένα πιο σημαντικό περιβαλλοντικό θέμα που εντοπίστηκε στην εν λόγω περιοχή είναι το πρόβλημα της διαχείρισης των όμβριων υδάτων που σχετίζονται με το τσιμέντωμα εκτάσεων λόγω των νέων μεγάλων αναπτύξεων στην περιοχή. Το θέμα αυτό έχει προβληματίσει σοβαρά το Τμήμα Περιβάλλοντος και έχει συζητηθεί τόσο στην Επιτροπή Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων κατά την αξιολόγηση περιβαλλοντικών μελετών όσο και σε συσκέψεις μεταξύ αρμοδίων αρχών. Οι επιπτώσεις από τη μη ορθολογική και μη ολοκληρωμένη διαχείριση των όμβριων υδάτων είναι πολλαπλές και σχετίζονται τόσο με κινδύνους πλημμυρών όσο και με την αλλαγή στην ποσότητα και ποιότητα του νερού που καταλήγει κατάντη νοτιότερα στην Αλυκή, με πιθανό αρνητικό αντίκτυπο στην οικολογία του οικοσυστήματος και έξαρση πληθυσμών ανεπιθύμητων εντόμων.
Για να αντιμετωπιστεί το θέμα αυτό, το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων προχώρησε στην εκπόνηση ειδικής μελέτης Όμβριων Νερών για την ολοκληρωμένη διαχείριση των όμβριων υδάτων που σχετίζονται με όλες τις υπό μελέτη / ανέγερση μεγάλες αναπτύξεις της περιοχής, οι οποίες είτε είναι υπό κατασκευή, είτε έχουν ήδη αδειοδοτηθεί, είτε έχουν υποβάλει αίτηση για χορήγηση πολεοδομικής άδειας. Στη μελέτη αυτή ζητήθηκε να εκτιμηθεί η ποσότητα και η ποιότητα των νερών που διοχετεύονται στην Αλυκή και οι επιπτώσεις τους, καθώς και να προταθούν μέτρα για επεξεργασία τους, βελτιστοποίηση της διοχέτευσής τους, μετριασμό επιπτώσεων στην οικολογία της περιοχής και πρόγραμμα παρακολούθησης. Στη μελέτη αυτή έχει εξεταστεί η εφαρμογή Αειφόρου Συστήματος Αποχέτευσης Όμβριων Υδάτων Αστικών Περιοχών (SUDS) που να συνδυάζει πρακτικές διαχείρισης και κατασκευαστικών έργων που αποσκοπούν στην αποχέτευση και έλεγχο των επιφανειακών νερών με πιο αειφόρο τρόπο σε σχέση με τις παραδοσιακές πρακτικές. Η μελέτη έχει καταλήξει σε συγκεκριμένες υποδομές και μέτρα που χρειάζεται να επιβληθούν από τις αδειοδοτούσες αρχές, ώστε να ληφθούν υπόψη και υλοποιηθούν τόσο από τις κρατικές υπηρεσίες (Τμήμα Δημοσίων Έργων και Δήμος Λεμεσού) όσο και από τους ιδιώτες-επενδυτές στην περιοχή. Τα μέτρα αυτά αφορούν τόσο στη διαχείριση των νερών στα τεμάχια των αναπτύξεων όσο και στη διοχέτευσή τους στην Αλυκή Ακρωτηρίου διασφαλίζοντας την ποιότητα του νερού αλλά και τον τρόπο διοχέτευσης (όχι σημειακά).
Το Τμήμα Περιβάλλοντος συμφώνησε πλήρως με τα πορίσματα της μελέτης και τόνισε την επιτακτική ανάγκη για άμεση εφαρμογή της. Σε μετέπειτα συναντήσεις που έγιναν με το Υπουργείο Μεταφορών, τέθηκε και η εναλλακτική λύση τα όμβρια να διοχετεύονται στη θάλασσα, αλλά αυτό δεν έγινε αποδεκτό από το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών και το Τμήμα Περιβάλλοντος.
Όσον αφορά την εφαρμογή των εισηγήσεων της μελέτης, αυτό είναι θέμα υλοποίησης τόσο του Δήμου Λεμεσού όσο και του Τμήματος Δημοσίων Έργων, έτσι ώστε να γίνουν οι απαραίτητες υποδομές που θα είναι απαραίτητες για τη διαχείριση των ομβρίων για τα ιδιωτικά έργα αλλά και τους δημόσιους χώρους (δρόμοι, πεζοδρόμια κλπ.).
Σε σχέση με τη διεξαγωγή Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), που αναφέρεται στο δημοσίευμα / άρθρο, που να εκτιμά αθροιστικά όλες τις επιπτώσεις από τις αναπτύξεις που κατασκευάζονται ή προγραμματίζεται να γίνουν, αυτό μπορεί να γίνει από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού, για το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει η διαδικασία, ενώ παράλληλα το θέμα αξιολογήθηκε στο πλαίσιο της ΣΜΠΕ για τη Δήλωση Πολιτικής στις κυρίαρχες Βρετανικές Βάσεις από την Περιβαλλοντική Αρχή το 2021.
