Του Peter Van der Borgh*
Στο πλαίσιο της αναζήτησης λύσεων για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών άνθρακα, οι φορείς χάραξης πολιτικής συχνά εστιάζουν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα ‘πράσινα’ μέσα μαζικής μεταφοράς, αγνοώντας ένα βασικό στοιχείο της ενεργειακής μετάβασης: τη μείωση των ανθρακούχων εκπομπών του κτιριακού αποθέματος.
Συγκεκριμένα, για να πετύχουμε τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού και να περιορίσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στον ενάμιση βαθμό κελσίου, σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, οι εκπομπές άνθρακα στον κτιριακό τομέα θα πρέπει να μειωθούν κατά το ήμισυ μέχρι το 2030, με μακροπρόθεσμο στόχο τις μηδενικές καθαρές εκπομπές μέχρι το 2050.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΕ, στα κτίρια της Ευρώπης αναλογεί το 40% της ενεργειακής κατανάλωσης και το 36% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Ωστόσο, αυτή τη στιγμή, περίπου 75% του συνολικού κτιριακού αποθέματος της ΕΕ δεν διαθέτει ικανοποιητική ενεργειακή απόδοση.
Σε αυτό το σημείο, θα ήταν χρήσιμο να αναλογιστούμε τη σημασία αυτών των στοιχείων, καθώς καταδεικνύουν ότι η ευρύτερη ευρωπαϊκή περιφέρεια μπορεί να επωφεληθεί από τη βελτίωση των υφιστάμενων κτιρίων, αλλά και από τη χρήση ενεργειακά αποδοτικών οικοδομικών υλικών. Συγκεκριμένα, τα κτίρια έχουν τη δυνατότητα να συνδυάσουν την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ με την αποθήκευση, αναλαμβάνοντας έτσι ενεργό ρόλο στο ενεργειακό σύστημα της χώρας. Ουσιαστικά, μέσα από αυτή την αναβάθμιση, τα κτίρια θα μετατραπούν σε μικρές μονάδες παραγωγής ενέργειας, με αρκετά καλή απόδοση.
Τα μέτρα που λήφθηκαν από ΕΕ και Κύπρο
Το 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την πρότασή της για αναθεώρηση της Οδηγίας για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων, στο πλαίσιο του πακέτου Fit for 55%, γεγονός που αποτέλεσε σημαντικό βήμα στην προσπάθεια επίτευξης του στόχου μηδενικών εκπομπών άνθρακα.
Η πρόταση περιλαμβάνει αλλαγές που έχουν ως στόχο την εξάλειψη των ανθρακούχων εκπομπών του κατασκευαστικού τομέα, μέσα από την υιοθέτηση αυστηρότερων προτύπων, την αναθεώρηση των εθνικών σχεδίων για την ανακαίνιση κτιρίων, καθώς και την εισαγωγ νέων κριτηρίων σχετικά με τις εκπομπές των νέων κατασκευών κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους.
Αναγνωρίζοντας ότι τα κτίρια στα οποία ζούμε, εργαζόμαστε, και ψωνίζουμε συμβάλλουν σημαντικά στην επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής, η κυπριακή κυβέρνηση ανακοίνωσε με τη σειρά της μέτρα, ώστε να τα καταστήσει πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Το Σχέδιο «Εξοικονομώ και Αναβαθμίζω» προσφέρει οικονομικά κίνητρα στους Κύπριους για να βελτιώσουν τη ενεργειακή απόδοση των σπιτιών τους, καλύπτοντας το κόστος αναβάθμισης οικιών με δείκτη ενεργειακής απόδοσης ‘Γ’ και κάτω. Στόχος του σχεδίου αξίας €30 εκατομμυρίων που εξαγγέλθηκε στις 9 Μαρτίου, είναι η μείωση της ενέργειας που καταναλώνουν οι κατοικίες τουλάχιστον κατά 60%.
Ο ρόλος του χαλκού στην απανθρακοποίηση των κτιρίων
Σε γενικές γραμμές, η εξάλειψη των εκπομπών άνθρακα του δομημένου περιβάλλοντος μπορεί να επιτευχθεί μέσα από ένα συνδυασμό μέτρων ενεργειακής απόδοσης (συστήματα θερμομόνωσης ή ανάκτησης θερμότητας), καθώς επίσης και την εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής και αποθήκευσης θερμικής ή ηλεκτρικής ενέργειας εντός των κτιρίων.
Λόγω της εξαιρετικής θερμικής και ηλεκτρικής αγωγιμότητάς του, ο χαλκός μπορεί να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια.
Σύμφωνα με τον Ενεργειακό Οδικό Χάρτη 2050 της ΕΕ, οι τεχνολογίες απανθρακοποίησης που βασίζονται στον χαλκό, μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου εντός της ΕΕ, κατά περίπου 75%.
Ειδικότερα, το ερυθρό μέταλλο θεωρείται το καλύτερο υλικό για καλωδιώσεις και υδραυλικές εγκαταστάσεις, ενώ χρησιμοποιείται επίσης για τη στέγαση και επένδυση κτηρίων. Παρόλο που το κόστος είναι σχετικά υψηλό, υπό τις κατάλληλες συνθήκες μια χάλκινη στέγη μπορεί να αντέξει για πολλές δεκαετίες.
Ο χαλκός διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς χρησιμοποιείται σε μεγάλες ποσότητες για την κατασκευή ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών συστημάτων. Το μέταλλο δε, μπορεί να ανακυκλωθεί και να επαναχρησιμοποιηθεί αρκετές φορές χωρίς να χάσει τις φυσικές του ιδιότητες.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Χαλκού, ο χαλκός μπορεί να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 25%, δηλαδή περισσότερο από 1.1 δισεκατομμύρια τόνους κάθε χρόνο μέχρι το 2050.
Εν κατακλείδι, επενδύοντας στον χαλκό, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Κύπρος μπορούν να πετύχουν τους στόχους τους για μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα και να αλλάξουν το μέλλον του πλανήτη.
*Διευθύνων Σύμβουλος της Venus Minerals.
