Ομιλία του Επιτρόπου Προεδρίας κ. Φώτη Φωτίου στην Ημερίδα «Αγνοούμενοι, 48 χρόνια μετά...ακόμα περιμένουν»
Πρώτα να συγχαρώ τους διοργανωτές, την Ακαδημία Ποδοσφαίρου 1619 και ιδιαίτερα τον Προέδρο και ιδρυτή της Ακαδημίας Πάμπο Χατζήπαναγη και την Παγκύπρια Οργάνωση Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων, που εκφράζει όλα αυτά τα χρόνια τον πόνο και την αγωνία των συγγενών και αγωνίζεται για τόσα χρόνια για τη διακρίβωση της τύχης όλων των αγαπημένων τους.
Η διευκρίνιση της τύχης των αγνοουμένων και πεσόντων με πειστικά και αποδεικτικά στοιχεία καθώς και η επιστροφή των λειψάνων στις οικογένειες τους για αξιοπρεπή ταφή, αποτελούσε και αποτελεί ζήτημα ύψιστης σημασίας και προτεραιότητας των εκάστοτε κυβερνήσεων Κύπρου και Ελλάδας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης έχει επανειλημμένα απευθύνει δημόσιες εκκλήσεις προς οποιονδήποτε κατέχει στοιχεία, που μπορούν να βοηθήσουν στη διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων, να τα καταθέσει. Παράλληλα, με αμείωτο ενδιαφέρον και άοκνες προσπάθειες, πραγματοποιούνται, σε όλα τα επίπεδα, ενέργειες και δραστηριότητες που αποσκοπούν στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της συνεργασίας μεταξύ των αρμοδίων φορέων που χειρίζονται σχετικά θέματα. Παράλληλα, σε διεθνές επίπεδο, το πρόβλημα των αγνοουμένων και πεσόντων τίθεται, με κάθε ευκαιρία, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και άλλους αξιωματούχους της Κυβέρνησης, τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο καθώς και σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών σε διεθνή φόρα. Την ίδια ώρα καταβάλλουμε σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών, τη Νομική Υπηρεσία, τον Εκπρόσωπο μας στη Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων και την Οργάνωση Συγγενών Αγνοουμένων, κάθε δυνατή προσπάθεια στο πλαίσιο της Επιτροπής Μονίμων Αντιπροσώπων του Συμβουλίου της Ευρώπης για εφαρμογή και υλοποίηση των αποφάσεων του ΕΔΑΔ του 2001 και 2014, που αφορούν στο πρόβλημα των Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων. Υπενθυμίζεται ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει καταθέσει τέσσερις διακρατικές προσφυγές εναντίον της Τουρκίας στο Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο αποφάνθηκε για την παραβίαση άρθρων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Προσπάθειες για να καμφθεί η τουρκική αδιαλλαξία και να επέλθει πρόοδος καταβάλλονται και σε συνεργασία με τα οργανωμένα σύνολα των αποδήμων μας, ειδικά σε χώρες και κέντρα αποφάσεων που είναι σε θέση οι Κυβερνήσεις των χωρών αυτών να εξασκήσουν πιέσεις και την επιρροή τους προς την κατοχική δύναμη για να συνεργαστεί.
Θα ήθελα επίσης να υπενθυμίσω ότι, λόγω της κατάστασης που έχουν περιέλθει οι προσπάθειες για επίλυση του προβλήματος των αγνοουμένων μας, το Υπουργικό Συμβούλιο είχε αποφασίσει το 2019 Σχέδιο Δράσης για ενέργειες και πρωτοβουλίες σε Κύπρο και εξωτερικό με στόχο την επίτευξη προόδου στις προσπάθειες επίλυσης της τραγωδίας των αγνοουμένων και πεσόντων και των οικογενειών τους. Οι περισσότερες πρόνοιες του Σχεδίου Δράσης έχουν υλοποιηθεί.
Πάντοτε τονίζουμε ότι είναι απαράδεκτο και απάνθρωπο για τόσες δεκαετίες να βασανίζονται καθημερινά οι ψυχές τόσων συμπατριωτών μας σε Κύπρο και Ελλάδα που συνεχίζουν να ανεβαίνουν τον προσωπικό τους Γολγοθά χωρίς να παίρνουν τις απαντήσεις που εναγώνια ζητούν για την τύχη των αγαπημένων τους, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να τους απευθύνουν τον ύστατο χαιρετισμό, σύμφωνα με την πίστη και τις ιερές μας παραδόσεις.
Στις επαφές μας και σε κάθε ευκαιρία τονίζουμε ακόμα πως δεν μπορεί να παραγνωρίζονται και να αγνοούνται τόσο προκλητικά από την κατοχική δύναμη οι αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων που συστάθηκαν ειδικά για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να συνεχίζει να ανέχεται την περιφρόνηση που επιδεικνύει η Τουρκία στις βασικές αρχές και αξίες της πολιτισμένης ανθρωπότητας.
Η Τουρκία έχει τεράστιες ευθύνες και υποχρεώσεις τόσο για τη δημιουργία του προβλήματος όσο και για τη μέχρι σήμερα διαιώνιση του, η οποία προκαλεί καθημερινά ανείπωτο πόνο και αγωνία στις δοκιμαζόμενες οικογένειες. Διερωτόμαστε ως πότε η διεθνής κοινότητα θα κλείνει τα μάτια στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των αγνοουμένων και των οικογενειών τους. Παραβιάσεις που έχουν αποφασιστεί και οριοθετηθεί από τα θεσμικά όργανα της διεθνούς κοινότητας όπως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το Συμβούλιο της Ευρώπης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τόσα άλλα.
48 χρόνια έχουν περάσει από την τουρκική εισβολή και το 50% περίπου των υποθέσεων των αγνοουμένων μας εξακολουθούν να βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Ταυτόχρονα, στις περισσότερες οικογένειες παραδίδονται για ταφή λίγα ή μεμονωμένα οστά, κάτι που προκαλεί επιπρόσθετα ερωτήματα και ερωτηματικά στις οικογένειες και δεν τους επιτρέπει να προχωρήσουν στο κλείσιμο ενός οδυνηρού κεφαλαίου του χαμού των αγαπημένων τους προσώπων.
Δεν υποτιμούμε το έργο που έχει επιτελεστεί στα πλαίσια της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων (ΔΕΑ). Η Κυβέρνηση στήριξε και στηρίζει με κάθε τρόπο τις προσπάθειες της ΔΕΑ για επίλυση της ανθρωπιστικής πτυχής του προβλήματος των αγνοουμένων. Δυστυχώς τα αποτελέσματα των εκταφών στις κατεχόμενες περιοχές δεν είναι τα αναμενόμενα. Πηγή των προβλημάτων είναι η άρνηση της κατοχικής δύναμης να συνεργαστεί στα θέματα που αποτελούν τροχοπέδη στην επίτευξη προόδου. Η κατοχική δύναμη αρνείται να καταθέσει τις πληροφορίες που υπάρχουν στα αρχεία του τουρκικού στρατού για την τύχη των αγνοουμένων μας, ειδικά των υποθέσεων που εκκρεμούν. Συνεχίζει να θέτει εμπόδια και προσκόμματα στις αυθαίρετα καλούμενες στρατιωτικές ζώνες τόσο για έρευνες όσο και για εκταφές. Αρνείται να υποδείξει τους μαζικούς τάφους που δημιούργησε ο τουρκικός στρατός από τις περισυλλογές των νεκρών από τα πεδία των μαχών. Η ίδια άρνηση χαρακτηρίζει την κατοχική δύναμη και στην αποκάλυψη των νέων χώρων επαναταφής των λειψάνων που σκόπιμα μετακινήθηκαν από τον τουρκικό στρατό από τους πρωτογενής χώρους ταφής.
Με ειλικρίνεια και καλή θέληση η δική μας πλευρά συμμετέχει στις σχετικές προσπάθειες διευκολύνοντας το διερευνητικό έργο και θέτοντας στη διάθεση της Επιτροπής όλα τα στοιχεία που έχει στη διάθεση της. Δεν γίνεται όμως αυτό με τις πολύ περισσότερες περιπτώσεις Ελληνοκυπρίων και Ελλαδιτών αγνοουμένων που εκκρεμούν ενώπιον της Επιτροπής. Αναγνωρίζουμε τα προβλήματα που υπάρχουν, όπως της οικοδόμησης, του θανάτου μαρτύρων, της εξασθένησης μνήμης κ.ά που έχουν προβληθεί κατά καιρούς, όμως αυτά είναι σαφώς υποδεέστερα σε σημασία εκείνων που σχετίζονται με την έλλειψη της απαιτούμενης θέλησης και βούλησης της πλευράς που ενέχεται στην εξαφάνιση μεγάλου αριθμού προσώπων ακόμα και μετά τη σύλληψη τους.
Αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι είναι ξεκάθαρο ότι χωρίς την ειλικρινή συνεργασία και βοήθεια της κατοχικής δύναμης δεν αναμένουμε ούτε και εκτιμούμε ότι μπορεί να υπάρξει πρόοδος. Είναι για τον λόγο αυτό που προσδοκούμε και αναμένουμε από τα Ηνωμένα Έθνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και άλλες χώρες να αναλάβουν έστω και τώρα ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες και ενέργειες ώστε να εξασκηθούν πιέσεις προς την κατοχική δύναμη για να συνεργαστεί και να συμπεριφερθεί επιτέλους ως μέλος της πολιτισμένης ανθρωπότητες που σέβεται το διεθνές δίκαιο και τις αρχές και αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Φίλες και φίλοι,
Ο χρόνος είναι αδυσώπητος. Οι περισσότεροι συγγενείς πρώτου βαθμού των αγνοουμένων μας, ειδικά οι γονείς έχουν αποβιώσει με την αγωνία και τον πόνο της αβεβαιότητας της τύχης των αγαπημένων τους. Είναι αντίθετο σε κάθε αρχή ανθρωπισμού οικογένειες να αναμένουν απαντήσεις για σχεδόν μισό αιώνα σε μια μικρή ευρωπαϊκή χώρα όπως η πατρίδα μας. Ο πόνος των οικογενειών είναι καθημερινός και αβάστακτος τη στιγμή που οι οικογένειες θα μπορούσαν να είχαν τις απαντήσεις για την τύχη των αγαπημένων τους πάρα πολλά χρόνια πριν. Δυστυχώς, η ανάλγητη συμπεριφορά της κατοχικής δύναμης διαιωνίζει με τον πιο βάρβαρο και απάνθρωπο τρόπο το μαρτύριο των οικογενειών που αναμένουν. Είμαστε πάντοτε συμπαραστάτες και θα συνεχίσουμε να είμαστε στον τίμιο αγώνα των οικογενειών που ζητούν τα αυτονόητα, τα οποία δυστυχώς, στη δική μας πατρίδα αποτελούν πολυτέλεια. Η συμπαράσταση και συμπαράταξη μας δεν αποτελούν βάλσαμο στις χέουσες πληγές των οικογενειών.
Αποτελούν όμως τη δέσμευση και το χρέος μας απέναντι στις οικογένειες και στους ήρωες μας ότι δεν θα εγκαταλείψουμε τον αγώνα, θα συνεχίσουμε, εντατικοποιούμε τις προσπάθειες μας μέχρι να καμφθεί η τουρκική αδιαλλαξία και να αναγκαστεί η κατοχική δύναμη να συνεργαστεί σύμφωνα με τις αρχές και αξίες του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αποτελεί χρέος και επιταγή όλων μας, πολιτείας και λαού, η συνέχιση του ιερού μας αγώνα προς όσους χάθηκαν και υποφέρουν ακόμα οι οικογένειες τους σε Κύπρο και Ελλάδα, προασπίζοντας πανανθρώπινες αξίες και ιδανικά όπως την ελευθερία και την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας μας.
Η δέσμευση αυτή δεν είναι σχήμα λόγου αλλά υποχρέωση και χρέος της πολιτείας απέναντι στους ήρωες και στις οικογένειες τους.
