Του Δημήτρη Κ. Κωνσταντινίδη*
Οι σύγχρονες τεχνολογίες μας επιτρέπουν να ανακτήσουμε κρίσιμα ορυκτά και μέταλλα υψηλής ποιότητας από εξορυκτικά απόβλητα που δημιουργήθηκαν προ δεκαετιών.
Η ανάκτηση ορυκτών πρώτων υλών από υφιστάμενα μεταλλεία είναι πιο οικονομική σε σύγκριση με την ανάπτυξη νέων και συμβάλλει στην αποδοτικότερη αξιοποίηση των πόρων, ενώ χρειάζεται λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα προκειμένου να ολοκληρωθεί. Στη χώρα μας δε, η πρακτική αυτή μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση των εγκαταλελειμμένων μεταλλείων που βρίσκονται σε διάφορα μέρη του νησιού.
Αξίζει να σημειωθεί πως η Κύπρος έχει μια μακραίωνη ιστορία μεταλλευτικής δραστηριότητας τουλάχιστον 5 χιλιάδων χρόνων, έχοντας εκμεταλλευτεί μεταλλεύματα συνολικής αξίας πέραν των 10 εκατομμυρίων δολαρίων σε σημερινές τιμές. Επιπρόσθετα, διαθέτει πλούσια ιστορία παραγωγής αδρανών υλικών με 25 λατομεία που είναι γνωστά για τα υψηλής ποιότητας υλικά τους, όπως τον διαβάση, τον ασβεστόλιθο, κ.α.
Ως εκ τούτου, στην Κύπρο υπάρχουν πολλοί χώροι με εξορυκτικά απόβλητα, τα οποία προσφέρουν εξαιρετικές ευκαιρίες για την ανάκτηση κρίσιμων υλικών και ολιστική αποκατάσταση. Μεταξύ άλλων, η ολιστική προσέγγιση μπορεί να συμβάλει στην ανάκτηση μετάλλων και χρήσιμων ορυκτών πόρων από εξορυκτικά κατάλοιπα και τέλματα, βοηθώντας έτσι στην κάλυψη της αυξημένης ζήτησης, στην επαναχρησιμοποίηση πολύτιμων πόρων, στην αύξηση της αξίας των αχρησιμοποίητων υλικών, στην εξάλειψη των περιβαλλοντικών κινδύνων και την επανακαλλιέργεια της γης.
Το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης του κράτους έχει εντοπίσει τουλάχιστον 11 τοποθεσίες, όπου τεχνολογίες αιχμής θα μπορούσαν να επιτρέψουν την οικονομική ανάκτηση μετάλλων και την αποκατάσταση των συγκεκριμένων περιοχών, στη βάση σύγχρονων προτύπων.
Αυτά τα «ανθρωπογενή» αποθέματα, αποτελούν τον επόμενο στόχο της Venus Minerals, καθώς η εκμετάλλευση δευτερογενών αντί πρωτογενών υλικών, δημιουργεί 29-96% λιγότερες εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, ενώ διασφαλίζει την αποτελεσματική αξιοποίηση των αποθεμάτων.
Για παράδειγμα, στο Έργο Magellan (στις περιοχές Κοκκινόγια, Κλήρου και Νέα Σιά, στους βορειοανατολικούς πρόποδες του Τροόδους), η Venus Minerals έχει ως στόχο την ανάκτηση πολύτιμων μετάλλων από εξορυκτικά απόβλητα που παράχθηκαν τον 19 ο αιώνα. H περιοχή του ορυχείου της Κοκκινόγιας περιέχει τουλάχιστον 300,000 τόνους υλικού, με τις αρχικές έρευνες να υποδεικνύουν ότι το απόθεμα διαθέτει την ίδια υψηλή περιεκτικότητα χαλκού που
βρέθηκε και στο Απλίκι. Το παράγωγο υλικό θα μπορούσε να τύχει επιτόπου επεξεργασίας ή να μεταφερθεί με ασφάλεια για επεξεργασία στις εγκαταστάσεις στο Απλίκι.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη το 2003, το Μαυροβούνι διαθέτει 7 εκατ. τόνους υλικού, το οποίο βρίσκεται στα μπάζα και τις λίμνες τελμάτων της περιοχής.
Ωστόσο, δεν είναι αρκετό, ούτε και αποδεκτό να περιοριζόμαστε στην ανάκτηση ενός συγκεκριμένου, ενδεχομένως κρίσιμης σημασίας, στοιχείου που βρίσκεται ως δευτερεύον μέταλλο (σε χαμηλή περιεκτικότητα) ή σε σύνθετο μείγμα σε ένα απόθεμα. Αντιθέτως, σήμερα μπορούμε να στοχεύσουμε στην ανάκτηση πολλών μετάλλων και υλικών, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ένα πολύ ευρύτερο φάσμα εφαρμογών. Επομένως, τα μεταλλευτικά αυτά αποθέματα πρέπει να αξιολογούνται με σκοπό την εξακρίβωση της σύνθεσής τους, όπου αυτό είναι δυνατό.
Η απομάκρυνση ιστορικών απορριμμάτων εξόρυξης μπορεί επίσης να απελευθερώσει και να εκκαθαρίσει τμήματα γης που μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για ψυχαγωγικές και υπαίθριες δραστηριότητες, καθώς και για την ανάπτυξη βιομηχανικών, εμπορικών ή οικιστικών έργων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα περιοχής όπου τα πιο πάνω θα μπορούσαν να υλοποιηθούν, είναι η περιοχή Terra Banensium (Γη των Μεταλλωρύχων) του Μιτσερού-Αγροκηπιάς.
Η Venus Minerals δηλώνει έτοιμη να εργαστεί μαζί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, με στόχο την αποκατάσταση όσο το δυνατόν περισσότερων εγκαταλελειμμένων μεταλλείων, μέσα από την αξιοποίηση των όποιων μετάλλων και χρήσιμων υλικών έχουν απομείνει, αποκαθιστώντας παράλληλα κομμάτια γης που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς.
* Διδάκτωρ Οικονομικής Γεωλογίας και Μέλος του Δ.Σ. της Venus Minerals
