Του Παναγιώτη Αγαθοκλέους, Διευθυντής Λιμανιού Λεμεσού
Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα της Μέσης Ανατολής, οι συρράξεις και οι έκρυθμες καταστάσεις αποτελούν συχνό φαινόμενο, που δεν αφήνει ανεπηρέαστη τη χώρα μας.
Η γεωγραφική θέση της Κύπρου αποτέλεσε διά μέσω των αιώνων ως επί το πλείστων μειονέκτημα για το νησί, αφού διάφοροι κατακτητές το κατέβαλαν κυρίως για λόγους στρατιωτικούς/επεκτατικούς και δευτερεύοντος για εμπορικούς.
Οι επιδράσεις των κατακτητών μεγάλες και αναλόγως εποχής επωφελείς σε σχέση με τον οικονομικό τομέα, τον πολιτισμό, την αρχιτεκτονική κλπ., και δυσμενείς σε σχέση με την καταπίεση του λαού, την επιβολή δικτατορικών μέσων, την απουσία ανάπτυξης, την μή επιλογή θρησκείας, ηθών και εθίμων, την αποξένωση από τις ρίζες του γηγενείς πληθυσμού, κλπ.
Η Μέση Ανατολή είναι πράγματι μια περιοχή γνωστή για την περίπλοκη γεωπολιτική της δυναμική και είχε διάφορες επιπτώσεις διαχρονικά στην Κύπρο, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά.
Οι κύριοι τομείς επίδρασης είναι:
• Εγγύτητα και Γεωγραφία: Η Κύπρος βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τη Μέση Ανατολή, καθιστώντας την ευάλωτη σε περιφερειακές συγκρούσεις, επιρροές και εντάσεις. Η θέση της στην Ανατολική Μεσόγειο την έχει καταστήσει σημαντικό όμως παράγοντα στην περιφερειακή γεωπολιτική, ειρηνευτική και ενίοτε μεσολαβητική, προσπάθεια, ως κράτος Μέλος της ΕΕ, με διαχρονική σταθερότητα και ειρήνη, γνώση και λιμενική εμπειρία που ήδη έχει απτά αποτελέσματα από έτος εγκαθίδρυσης της ΚΔ και εντεύθεν..
• Ενεργειακοί πόροι: Η ανακάλυψη σημαντικών αποθεμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο και δη στην ΑΟΖ Κύπρου (η ύπαρξη των αποθεμάτων ήταν γνωστή εδώ και χρόνια, χωρίς να υπάρχει όμως τόλμη για αποκάλυψη τους για δεκαετίες) έχει εντείνει τις εντάσεις στην περιοχή. Η Κύπρος, μαζί με γειτονικές χώρες όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, έχει προσπαθήσει να εξερευνήσει και να εκμεταλλευτεί αυτούς τους πόρους. Αυτό έχει οδηγήσει σε διαφωνίες για τα χωρικά ύδατα και τις οικονομικές ζώνες (βλ. Τουρκία) δεν παύει όμως από το γεγονός ότι υπάρχει έδαφος και βάση για την πλήρη εκμετάλλευση του πλούτου αυτού προς όφελος της πολιτικής και οικονομικής ευμάρειας του τόπου μας αλλά και της πολιτικής διευθέτησης του Κυπριακού.
• Κυπριακό: Το μακροχρόνιο Κυπριακό πρόβλημα, που περιλαμβάνει τη διαίρεση του νησιού μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της αυτοαποκαλούμενης Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου, αποτέλεσμα της Τουρκικής εισβολής και κατοχής στο νησί το 1974, έχει επηρεαστεί από τη δυναμική της Μέσης Ανατολής. Η Τουρκία, βασικός και αστάθμιστος παράγοντας στην περιοχή, με.απέλπιδες προσπάθειες για ανάληψη ηγεμονικού ρόλου στην ευρύτερη περιοχή (ελέω μισαλλοδοξίας και σουλτανικής συμπεριφοράς) έχει υποστηρίξει την τουρκοκυπριακή πλευρά, περιπλέκοντας περαιτέρω τις προσπάθειες επίλυσης του ζητήματος.
• Γεωπολιτικές Συμμαχίες: Η Κύπρος επιδίωξε να εξισορροπήσει τις σχέσεις της με τις περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις. Είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και έχει ζητήσει την υποστήριξη της ΕΕ στις προσπάθειές της να επανενώσει το νησί. Ωστόσο, έχει δημιουργήσει ατάκτως και χωρίς πολιτικό προσανατολισμό, διαχρονικά, δεσμούς με οξύμορες δυνάμεις, με χώρες όπως η Παλαιστίνη παλαιότερα και γενικά με τιςναδέσμευτες χώρες, με τη Ρωσία πρόσφατα, με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ σήμερα, κάτι που φαίνεται στις ενεργειακές της συνεργασίες, αλλά και στον πολιτικό αποπροσανατολισμό που βαδίζει η χώρα.
• Οικονομικές Επιπτώσεις: Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει δει οικονομικά οφέλη από την εγγύτητά της στη Μέση Ανατολή. Επενδύσεις από τη Μέση Ανατολή, ιδιαίτερα δε από τη Ρωσία και πρόσφατα από την Ουκρανία, και με τα κράτη του Κόλπου, έχουν εισρεύσει στη χώρα. Επιπλέον, η ενεργειακή συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο έχει τη δυνατότητα να τονώσει την κυπριακή οικονομία νοουμένου ότι επιλεγούν οι ορθοί εταίροι και ληφθούν άμεσα αποφάσεις.
• Ανησυχίες για την ασφάλεια: Η αστάθεια στη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένων των συγκρούσεων στη Συρία και της συνεχιζόμενης διαμάχης μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης με τις τραγικές καταστάσεις των ηνερών, έχει εγείρει ανησυχίες για την ασφάλεια της Κύπρου. Πρόσθετα η Κύπρος σε εσωτερικό επίπεδο θα έπρεπε ήδη να διαχειριστεί τις προσφυγικές/μεταναστευτικές ροές και να εξετάσει τη δική της ασφάλεια σε μια ταραγμένη γειτονιά, διασφαλίζοντας το γηγενή πληθυσμό της, αποφεύγοντας τη δημογραφικής αλλοίωση του τόπου, τις αρχές και αξίες των πολιτών.
Πέραν των πιο πάνω και με αφορμή την έκρυθμη κατάσταση στο Ισραήλ και στη λωρίδα της Γάζας, η Κύπρος λόγω της γεωγραφικής της θέσης και της σταθερότητας που υπάρχει στο νησί, έχει ουσιαστικά συνδράμει μέχρι σήμερα μέσω των αεροδρομίων της και κατ' επέκταση των λιμανιών της, στην υποστήριξη αυτής της κρίσης, όπως εξάλλου έκανε και στο πρόσφατο παρελθόν, για την ασφαλή εκκένωση πολιτών τρίτων χωρών από τις εμπόλεμες ζώνες.
Η οποιαδήποτε κρίση στη 'γειτονιά μας' πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι για εμάς στην Κύπρο είναι μια πρόκληση, είτε αυτή είναι εμπορική, είτε κοινωνική, είτε πολιτική.
Κανείς μα κανείς δεν προσβλέπει στο δράμα ενός λαού για να επωφθαλμιάται οφέλη. Παρ' όλα αυτά δεν παύει τουλάχιστον πολιτικά να είναι μια ευκαιρία για να δράσουν οι Κυβερνώντες (όπως έκανε ο μακαριστός Τάσσος Παπαδόπουλος το 2006) για να αναδείξουν το σημαντικό ρόλο που έχει να επιτελέσει η ΚΔ στον τομέα αυτό και στην ανάδειξη και πάλι της χώρας μας μέσω των εναέριων και Θαλάσσιων πυλών της, ως κέντρο ειρηνευτικό με ανθρωπιστικό χαρακτήρα, και έτοιμο να συνδράμει στην αλλαγή, την πραγματική αλλαγή προς την ορθή κατεύθυνση που δεν είναι άλλη από τη διπλωματική και εμπορική επιλογή των ισχυρών σε μια γειτονιά στην ανατολική Μεσόγειο που θα επικρατεί η ειρήνη, ο σεβασμός και η συνεργασία προς όφελος όλων των λαών ανεξαρτήτως ιθαγένειας, θρησκείας κλπ.
Καταλήγοντας η σημερινή έκρυθμη κατάσταση στη γειτονιά μας, αυτή της Μέσης Ανατολής, για ακόμα μια φορά δοκίμασε δυνάμεις, σε σχέση με τη λιμενική βιομηχανία και την εξυπηρέτηση μέχρι σήμερα 7 κρουαζιερόπλοιων που εκτάκτως κατέπλευσαν στο λιμάνι Λεμεσού, λόγω απόφασης των ναυτιλιακών γραμμών για αποκλεισμό από τα δρομολόγια του λιμανιού της Χάιφας.
Ο δε αμέσως επαναπατρισμός Ισραηλινών πολιτών διά μέσω των αεροδρομίων και σήμερα του λιμανιού Λεμεσού, αποδυκνείει περίτρανα το ζωτικό ρόλο που έχει να διαδραματίσει η ΚΔ στη γεωγραφική και συνάμα προβληματική θέση της.
Συνοπτικά, η ταραγμένη δυναμική της Μέσης Ανατολής έχει σημαντικές επιπτώσεις για την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και προκλήσεις/ ευκαιρίες που πλέον πρέπει να 'εκμεταλλευτούμε'. Η τοποθεσία, οι ενεργειακοί πόροι και οι γεωπολιτικές συμμαχίες, διασταυρώνονται με περιφερειακές συγκρούσεις και συμφέροντα. Η Κύπρος πρέπει να περιηγηθεί προσεκτικά αυτές τις πολυπλοκότητες για να διαφυλάξει την πολιτική της σταθερότητα, την ασφάλεια των πολιτών της και τα οικονομικά της συμφέροντα, τη σταθερότητα της ως Κράτος Μέλος της ΕΕ, με.πλήρη επίγνωση των δεδομένων σε εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο, και με ορθή επιλογή των συμμάχων της.
Οι εποχές αλλάζουν, τα συμφέροντα σε διεθνές επίπεδο είναι ρευστά, τα στρατιωτικά και οικονομικά συμφέροντα των 'μεγάλων' δυνάμεων' υπαρκτά. Χρειάζεται τόλμη και ευελιξία, θάρρος και ορθή κρίση για να οδηγήσουμε την ΚΔ σε δρόμους ατραπούς, σε δρόμους ανάπτυξης και ευημερίας, ασφάλειας και προοπτικής για εμάς για τις.επόμενες γενιές μας.
«Αυτού γαρ και Ρόδος και πήδημα».
