Γράφει η Κατερίνα Σιδέρη
Η 25η Μαρτίου όπως όλοι ή σχεδόν όλοι οι Έλληνες γνωρίζουμε, αποτελεί διττή επετειακή γιορτή με θρησκευτικό μα και εθνικό χαρακτήρα. Γιορτάζουμε τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, το χαρμόσυνο μήνυμα της γέννησης του Θεανθρώπου Χριστού από την Μαρία και επιπλέον γιορτάζουμε την έναρξη της Επανάστασης των Ελλήνων έναντι στον Τούρκικο ζυγό.
Προσωπικότητες όπως οι Κολοκοτρώνης, Κανάρης, Μαντώ Μαυρογένους, Καραϊσκάκης,Μπουμπουλίνα, Παπαφλέσσας, Μιαούλης, Εμμανουήλ Ξάνθος, Τσακάλωφ, Σκουφάς και πολλοί άλλοι που αυτή τη στιγμή αδυνατώ να ανασύρω από τη μνήμη μου, αποτέλεσαν του πρωτεργάτες και συντέλεσαν καθοριστικά στην απελευθέρωση της Ελλάδας με το θάρρος, την ανδρεία, τη βαθιά ψυχή, την τόλμη, την επιμονή και την υπομονή τους.
Πέραν όμως από την πρωταγωνιστική δράση και την ηγετική φυσιογνωμία που κατείχαν οι παραπάνω και μη αγωνιστές, υπήρξαν τρία επιπλέον καθοριστικά σημεία που ισοδύναμα συνέβαλαν για το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Η υπέρμετρη δίψα που φώλιαζε ύπουλα στις καρδιές όλων των Ελλήνων ενόσω ζούσαν σε έναν «άνυδρο» υποδουλωμένο τόπο υπομένοντας 400 χρόνια σκλαβιάς, ήταν ένα σημαντικό κίνητρο της Επανάστασης που κράτησε καθ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα, ζωντανή τη φλόγα της ελευθερίας. Το αστείρευτο μίσος που έκρυβαν όλες οι ελληνικές ψυχές, όπλο δυνατότερο από κάθε λογής ντουφέκι, το οποίο συντηρούσαν με τις δυστυχίες και τις κακουχίες των ίδιων και των συνανθρώπων τους από τα δεινά των Τούρκων, δε μπορεί να θεωρηθεί επ’ ουδενί ήσσονος σημασίας, στάθηκε ικανό να πυροδοτεί με τη σειρά του τη δύσβατη και κακοτράχαλη πορεία προς την οριστική απελευθέρωση. Τέλος όπως έχω και άλλες φορές αναφέρει η επανάσταση δε θα είχε θετική έκβαση, αν δε τίθεντο στο πλευρό της όλοι εκείνοι οι άγνωστοι και άσημοι αγωνιστές που κατέθεσαν τα μέγιστα, πότισαν με το αίμα τους την ελληνική γη και έδωσαν τη ζωή τους για τη λευτεριά του γένους.
Σήμερα 200 χρόνια μετά, προτίμησα να αποδώσω φόρο τιμής, αναμοχλεύοντας τις σελίδες τις ιστορίας και φέρνοντας στο φως μια άγνωστη πτυχή από τις ηρωικές ημέρες της Ελληνικής Επανάστασης.
Ο χορός για τους Έλληνες αποτέλεσε και αποτελεί, αναπόσπαστο κομμάτι εμψύχωσης και συναισθηματικής φόρτισης. Ακόμα και μέσα στην επανάσταση, ο χορός αποτελούσε στοιχείο εκτόνωσης, συμφιλίωσης, παρηγοριάς και ελπίδας. Εξόν από το διάσημο χορό του Ζαλόγγου που στην ουσία ήταν ωδή προς τη θυσία που ακολούθησε, ένας ακόμα συγκλονιστικός χορός έλαβε χώρα στο χάνι της Γραβιάς με πρώτο τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
Μετά το θάνατο του Αθανάσιο Διάκου και τον αφανισμό των 1.500 ανδρών του από τον αιμοσταγή Ομέρ Βρυώνη, ο τελευταίος με πάνω από 9.000 άνδρες ξεκίνησε για τα επαναστατημένα Σάλωνα. Για να φτάσει στον προορισμό του, έπρεπε να διαβεί από τη Γραβιά και το στενό της πέρασμα όπου εκεί είχαν κατασκηνώσει ο Ανδρούτσος με τους οπλαρχηγούς του Δυοβουνιώτη και Πανουριά. Το χάνι που φιλοξενούσε η περιοχή, ήταν ένα ταλαιπωρημένο κτίσμα περιτριγυρισμένο με πέτρινο φράγμα περιμετρικά του, δεν μπορούσε να θεωρηθεί οχυρό ικανό να κρατήσει μακριά τον εχθρό. Το εγχείρημα του Ανδρούτσου να πολεμήσει ενάντια στον Ομέρ Βρυώνη ήταν έξω από κάθε λογική και σίγουρα δεν είχε το σθένος για να αποτελέσει κίνητρο προς τους 400 άνδρες που είχε στο πλευρό του για να τον ακολουθήσουν. Οι Τούρκοι εύκολα θα περικύκλωναν το οχυρό και όλοι θα εξολοθρεύονταν στο λεπτό.
Ο Ανδρούτσος όμως, με την αποφασιστικότητα, τον παρορμητισμό και τη διορατικότητα που κατείχε, ύψωσε το μαντήλι του, άρχισε να τραγουδά «κάτου στου βάλτου τα χωριά, στα πέντε βιλαέτια»και ξεκίνησε το χορό. Οι άνδρες μειδιώντας στις θέσεις τους, άλλοι από ντροπή, άλλοι από συναισθηματική φόρτιση και άλλοι από περίσσιο πατριωτισμό όρθωσαν το ανάστημά τους και μπήκαν στον κύκλο. Τους οδήγησε σιγά – σιγά μέσα στο προαύλιο, το οποίο χώρεσε μονάχα 108 άντρες που με τόλμη χόρευαν και τραγουδούσαν με πάθος γύρω από τη γέρικη βελανιδιά, ενόσω οι υπόλοιποι περίλυποι για το σίγουρο όλεθρο των συντρόφων τους, αναχώρησαν για τα Σάλωνα.
Η συνέχεια είναι άκρως ανατρεπτική! Την επομένη ακολούθησε η σφοδρή μάχη ανάμεσα σε μια χούφτα Έλληνες και στους υπεράριθμους Τούρκους του Ομέρ Βρυώνη. Πολέμησαν με μίσος και οργή και η σφαγή δεν είχε τέλος. Αφού καταλάγιασε η μάχη και το χάνι διατηρούνταν ακόμη απόρθητο, οι Έλληνες διέφυγαν μέσα στη νύχτα με μόνη τους απώλεια 6 άνδρες σε αντίθεση με του σχεδόν 800 νεκρούς του εχθρού. Να αναφέρω ότι κατάπληκτος ο Ομέρ Βρυώνης φύρδην μίγδην τράπηκε σε φυγή ξεχνώντας τα Σάλωνα μετά τη συντριπτική του ήττα και τη δυσανάλογη απώλεια των στρατιωτών του έναντι των Ελλήνων…
Ήταν ο χορός που έφερε τη νίκη; Κανείς δε ξέρει… το σίγουρο είναι ότι ο χορός βρίσκεται στο DNAμας, είναι συνυφασμένος με την ιστορία μας, εδρεύει σε κάθε σταθμό της ζωής μας, στη χαρά μα και στη λύπη και πρωτίστως σε όλη την Ελλάδα κάθε χρόνο τιμούμε την εθνική μας εορτή και τους ήρωες της με χορούς, με φουστανέλες και με παραδοσιακά τραγούδια!
Ζήτω οι Αθάνατοι ήρωες που έδωσαν τη ζωή τους οραματιζόμενοι ένα καλύτερο αύριο γεμάτο όνειρα και ελπίδα!
Ζήτω η 25η Μαρτίου 1821!
