Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού, Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Επί του προκειμένου θέματος, το παρόν άρθρο πραγματεύεται την σχέση μεταξύ της διοίκησης, σε συνάρτηση με την ασφάλεια των λιμενικών εγκαταστάσεων και εφαρμογή του σχετικού νομοθετικού πλαισίου. Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι μεταξύ των διαφορετικών τομέων που αναφέρονται υπάρχει μια αλληλένδετη σχέση που οριοθετεί το πλαίσιο διαχείρισης της ασφάλειας λιμενικών εγκαταστάσεων στη βάση ενός στρατηγικού σχεδιασμού, της συμμόρφωσης με την κείμενη νομοθεσία και διεθνείς συμβάσεις και την επιχειρησιακή εφαρμογή. Εκ προοιμίου αναφέρεται ότι, όσον αφορά τις λιμενικές εγκαταστάσεις των παράκτιων κρατών, η αλληλεσύνδεση των βασικών εννοιών διοίκησης, κανονιστικού πλαισίου
και πραγματιστικής εφαρμογής ανά λιμενική εγκατάσταση αποτελεί αρχή εκ των ων ουκ άνευ για την εύρυθμη λειτουργία τούτων των εγκαταστάσεων, ούσες, οι λιμενικές εγκαταστάσεις κρίσιμες υποδομές για τα κράτη που χρήζουν του βέλτιστου συστήματος διοίκησης στο σύγχρονο λιμενικό περιβάλλον.
Οι λιμενικές εγκαταστάσεις αποτελούν, μεταξύ άλλων, κόμβους στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και διακίνησης εμπορίου και, ως εκ τούτου, αποτελούν ευαίσθητες υποδομές για τα κράτη. Τα πρόσφατα γεγονότα που αφορούν ειδικά στην διατάραξη του παγκόσμιου εμπορίου λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων στη Μέση Ανατολή και ειδικότερα στην διατάραξη του εμπορίου και της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας μέσω της κομβικής σημασίας ναυτιλιακής οδού της διώρυγας του Σουέζ αποτελούν δείγματα της σημασίας της διοίκησης οργανισμών που έχουν υπό την ευθύνη τους την διαχείριση λιμενικών εγκαταστάσεων. Ο ευάλωτος, εκ των πραγμάτων, χαρακτήρας τέτοιων εγκαταστάσεων επιτείνει την αναγκαιότητα της αποτελεσματικής διαχείρισης των κινδύνων που ενυπάρχουν και της αντιμετώπισης αυτών μέσω των νομικών
ασφαλιστικών δικλείδων και της πλήρους εφαρμογής του Κώδικα για την Ασφάλεια των Πλοίων και των Λιμενικών Εγκαταστάσεων (International Ship and Port Facility Security Code – ISPS), ως επίσης και σχετικών Διεθνών Συμβάσεων που αποτελούν μέρος του Διεθνούς Δικαίου.
Λαμβάνοντας υπόψη τα σχετικά νομικά κείμενα, η αξία της διοίκησης των λιμενικών εγκαταστάσεων αποτελεί ουσιώδη παράμετρο για την αντίληψη του σύγχρονου λιμενικού περιβάλλοντος. Επί τούτου, τονίζεται η σημασία του στρατηγικού σχεδιασμού και της διαχείρισης κινδύνων από τις αρμόδιες αρχές, η κανονιστική συμμόρφωση, η ένταξη των νέων
τεχνολογιών, οι επενδύσεις στις υποδομές, την αντίληψη ότι οι λιμενικές εγκαταστάσεις αποτελούν αναφαίρετο μέρος του συνόλου της εφοδιαστικής αλυσίδας, της εφαρμογής προγραμμάτων διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού και κατάρτισής του στα πιο πάνω και, προφανώς, της συνεργασίας με όλους τους εμπλεκόμενους διοίκησης, νομικής εφαρμογής και
διαχείρισης των προκείμενων ζητημάτων.
Στη βασική βιβλιογραφία των Αρχών Διοίκησης αποτελεί θεμελιώδη κανόνα η ύπαρξη στρατηγικού σχεδιασμού που να λαμβάνει υπόψη, μεταξύ άλλων, την διαχείριση κινδύνων και της ασφάλειας των λιμενικών εγκαταστάσεων. Η ιεράρχηση των απειλών, η ορθολογιστική διαχείριση των πόρων, ο μετριασμός των πιθανών απειλών και άλλα σχετικά είναι μέρος της
εφαρμογής των αρχών διοίκησης που διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία αντίληψης της αξίας της διοίκησης και του νομικού πλαισίου όσον αφορά την ασφάλεια των λιμενικών εγκαταστάσεων. Κατ’ εφαρμογή του Κώδικα ISPS, για παράδειγμα, ως νομικής υποχρέωσης των αρχών διοίκησης, εποπτείας και διαχείρισης λιμενικών εγκαταστάσεων, η διοίκηση και διεύθυνση τέτοιων ευαίσθητων εγκαταστάσεων οφείλει να έχει προληπτικά σχέδια και σχέδια αντιμετώπισης περιστατικών απειλών προς τις εγκαταστάσεις της, που να μετριάζουν, κατ’ ελάχιστον, τις επιπτώσεις τους. Ως διοικητικά όργανα, οι λιμενικοί φορείς οφείλουν να ακολουθούν τους διεθνείς και εθνικούς κανονισμούς ασφάλειας (security) και ασφάλειας και υγείας (health and safety) και να συμμορφώνονται με αυτούς, ενσωματώνοντας εξειδικευμένες υπηρεσίες και τεχνογνωσία που να αντιλαμβάνεται το περίπλοκο ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία λιμενικών εγκαταστάσεων.
Καταληκτικά, και χωρίς το παρόν να αποτελεί ολιστική αναφορά σε σχέση με το υπό αναφορά θέμα, καταδεικνύεται η σημασία της διοίκησης, του νομικού πλαισίου και της αντίληψης του ευρύτερου περιβάλλοντος στη διαχείριση λιμενικών εγκαταστάσεων. Η ενσωμάτωση δε των νέων τεχνολογιών στα πιο πάνω αποτελεί τον οδοδείκτη για το μέλλον και την ορθή διαχείριση των προκλήσεων που οι λιμενικοί φορείς έχουν να αντιμετωπίσουν με την σωστή κατάρτιση και εκπαίδευση του προσωπικού και την διαχείριση των πόρων που έχουν.
