الجمعة, تشرين2 22, 2024

Τι αλλάζει μετά την ιστορική συμφωνία αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας και Γαλλίας

Τι αλλάζει μετά την ιστορική συμφωνία αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας και Γαλλίας

Νέα δεδομένα στην περιοχή και στην ισορροπία των στρατιωτικών δυνάμεων μετά τη διμερή αμυντική συμφωνία Ελλάδας και Γαλλίας που φέρνει πιο κοντά τη γαλλική στρατιωτική παρουσία στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα η αμυντική συμφωνία εκπέμπει ένα μήνυμα αποτροπής στην Τουρκία καθώς περιλαμβάνει ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής σε περίπτωση επίθεσης.

Η ελληνική επιδίωξη είναι να υπάρχει τακτική γαλλική παρουσία στον ελληνικό εθνικό χώρο. Στρατιωτικές πηγές με γνώση των συζητήσεων που επικαλείται η δημοσιογράφος του Open, Γεωργία Γαραντζιώτη, ανέφεραν πως το επόμενο διάστημα είναι πολύ πιθανόν να δούμε γαλλικά μαχητικά να μετασταθμεύουν στην αεροπορική βάση στην Τανάγρα αλλά και ναυτική παρουσία στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο και συγκεκριμένα να δούμε γαλλικό πολεμικό πλοίο στη ναυτική βάση της Σούδας.

Αυτά είναι τα θέματα που θα τεθούν στο επίπεδο της εξειδίκευσης της συμφωνίας μετά τις υπογραφές που έπεσαν σήμερα στο Παρίσι.

Ανοιχτή γραμμή με Γαλλία

Για όλα τα θέματα το ΓΕΕΘΑ αλλά και το γαλλικό επιτελείο είναι σε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας και σύμφωνα με το Open ο Έλληνας Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Κωνσταντίνος Φλώρος ετοιμάζεται να ξεκινήσει διμερείς επαφές με το Γάλλο ομόλογό του όπως είχαν συμφωνήσει άλλωστε και στη σύνοδο της στρατιωτικής επιτροπής του ΝΑΤΟ που έλαβε χώρα στην Αθήνα.

Τι λένε διπλωματικές πηγές για τη ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής

Η συμφωνία για την εγκαθίδρυση στρατηγικής εταιρικής σχέσης για τη συνεργασία στην άμυνα και την ασφάλεια, η οποία υπογράφηκε νωρίτερα σήμερα από τον Υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια και τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας Νίκο Παναγιωτόπουλο, παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, σηματοδοτεί τη δημιουργία στρατηγικής εταιρικής σχέσης.

«Αναμφισβήτητα το σημαντικότερο σημείο αποτελεί η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης εναντίον της επικράτειας ενός εκ των δύο συμβαλλομένων μερών, η οποία περιλαμβάνει και τη χρήση στρατιωτικών μέσων (ένοπλης βίας), σύμφωνα με το άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ, το οποίο αναφέρεται στο δικαίωμα στην αυτοάμυνα», τονίζουν διπλωματικές πηγές της Ελλάδας.

Συμφωνία Ελλάδας – Γαλλίας: Αυτό είναι το κείμενο της αμυντικής συνεργασίας - Τι προβλέπει
«Πρόκειται για την πρώτη φορά που τέτοια ρήτρα περιέχεται σε διμερή συμφωνία της Ελλάδας με Ευρωπαίο εταίρο ή σύμμαχο στο ΝΑΤΟ και βεβαίως δημιουργεί νέο περιβάλλον όσον αφορά την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας και της κυριαρχίας της χώρας μας», αναφέρουν οι ίδιες πηγές.

Σημειώνεται ότι αντίστοιχη ρήτρα υπάρχει στη συμφωνία που υπέγραψε πριν από περίπου ένα χρόνο ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας με τον ομόλογό του των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Σεΐχη Abdullah bin Zayed Al Nahyan.

Υπογραμμίζεται επίσης ότι η εν λόγω ρήτρα μπορεί να ενεργοποιηθεί εάν τα δύο μέρη διαπιστώσουν ότι υπάρχει ένοπλη επίθεση εναντίον της επικράτειας ενός από αυτά και άρα δεν υπόκειται στους περιορισμούς που επιβάλει η συνθήκη της Ουάσιγκτων (ΝΑΤΟ) και η συνθήκη της Λισσαβώνας (ΕΕ).

Επίσης, σημειώνεται ότι, σε αντίθεση με το άρθρο 5 της συνθήκης της Ουάσιγκτων, το άρθρο 2 της συμφωνίας αφορά επίθεση εναντίον της επικράτειας μίας εκ των δύο χωρών, χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς, αλλά δεν αφορά στρατιωτικές δυνάμεις που έχουν αναπτυχθεί εκτός επικράτειας.

Ανάλυση Δεσποτόπουλου: Τι αλλάζει με τη συμφωνία Ελλάδας - Γαλλίας, τι σημαίνει για την Τουρκία
Η αμυντική συνεργασία Ελλάδας – Γαλλίας αποτελεί αδιαμφισβήτητα μία σημαντική εξέλιξη, που δεν μπορεί να κριθεί ανεξάρτητα από την ευρύτερη συνθήκη της γεωπολιτικής κατάστασης της Μεσογείου, της Ευρώπης και των παγκόσμιων εξελίξεων, σημειώνει ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, Διεθνολόγος, Ερευνητής Τμήματος Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών ΕΚΠΑ.

Ακολουθούν απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα γύρω από τις συμφωνίες, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του καθηγητή Αλέξανδρου Δεσποτόπουλου.

Τι συμφώνησαν Ελλάδα και Γαλλία στο Παρίσι;
Υπογράφηκε Συμφωνία Στρατηγικής Συνεργασίας, ανάμεσα στους υπουργούς Εξωτερικών Γαλλίας και Ελλάδος, Ζαν-Υβ Λε Ντριάν και Νίκο Δένδια, αντιστοίχως. Επίσης, υπήρξε συμφωνία μεταξύ των Υπουργών Άμυνας Φλοράνς Παρλί και Νίκο Παναγιωτόπουλο για την τρίμηνη διαπραγμάτευση των λεπτομερειών για την προμήθεια 3+1 γαλλικών φρεγατών Belh@rra από το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό.

Η Συμφωνία αποτυπώνει τη στενή συμμαχική σχέση που έχουν αναπτύξει οι δύο χώρες, και περιέχει ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής σε περίπτωση που μια από τις δύο χώρες δεχθεί επίθεση στην επικράτειά της. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται στενή συνεργασία σε θέματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων των τακτικών διαβουλεύσεων των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας των δύο χωρών τόσο για θέματα ασφάλειας και άμυνας, όσο και για περιφερειακά και διεθνή ζητήματα, υβριδικές απειλές, θαλάσσια ασφάλεια και μετανάστευση. Ειδικά οι διαβουλεύσεις σε επίπεδο Υπουργών Άμυνας καλύπτουν θέματα που ενδιαφέρουν από κοινού, όπως για παράδειγμα, τη διμερή αμυντική συνεργασία, την αμυντικοτεχνική συνεργασία, την περιφερειακή αμυντική συνεργασία, τις αμυντικές πρωτοβουλίες, τη θαλάσσια ασφάλεια, τις υβριδικές απειλές και προκλήσεις, τις κυβερνο-απειλές, τις ευρωπαϊκές αμυντικές πρωτοβουλίες, την ανάπτυξη δυνατοτήτων, τις ρηξικέλευθες τεχνολογίες και την τεχνητή νοημοσύνη.. Με τη Συμφωνία οι δύο χώρες συντονίζουν επίσης από κοινού τη δράση τους σε αντίστοιχα θέματα σε Ευρωπαϊκή Ένωση και ΝΑΤΟ.

Τι σηματοδοτούν οι συμφωνίες αυτές για τη Γαλλία, την Ελλάδα και την Ευρώπη;
Τα ψυχρά γεωπολιτικά δεδομένα της διαρκούς υποβάθμισης του ΝΑΤΟ, της μείωσης του ενδιαφέροντος των Αμερικανών για τη Μέση Ανατολή και του γεωπολιτικού κενού που δημιουργήθηκε από την αποχώρησή τους και της εμφάνισης του Συμφώνου AUKUS δημιούργησαν νέα δυναμική στην Ελληνο-Γαλλική συνεργασία.

Δικαίως, και οι δύο ηγέτες, Πρόεδρος Μακρόν και ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, χαρακτήρισαν τη Συμφωνία «ιστορική», τόσο για την Ελλάδα και τη Γαλλία, όσο και για τον ευρωπαϊκό χώρο.

Η Γαλλία κατάφερε να αναδείξει τον ηγετικό της ρόλο στη Μεσόγειο και στην Ευρώπη, δημιουργώντας τη μαγιά για την ανάδειξη της κοινής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας σε ευρωπαϊκή προτεραιότητα. Η συμφωνία με την Ελλάδα βοηθά περαιτέρω το Παρίσι στον ηγετικό ρόλο που διεκδικεί στη Μεσόγειο, ειδικά μετά την αποχώρηση των Αμερικανών από την περιοχή και που απειλήθηκε από την Τουρκία. Συνάμα, η παραγγελία των γαλλικών πλοίων αποτελεί ρεβάνς του Μακρόν μετά την ψυχρολουσία που προηγήθηκε από την Αυστραλιανή ακύρωση αντίστοιχου συμβολαίου πολλών δις ευρώ, λόγω AUKUS.

Η Ελλάδα από την πλευρά της αναβαθμίζει την αποτρεπτική της ικανότητα, δημιουργώντας παράλληλα ισχυρά διπλωματικά και επιχειρησιακά αναχώματα έναντι της αναθεωρητικής πολιτικής της Άγκυρας, του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας και της δίψας της Τουρκίας για αλλαγή του status quo και τροποποίηση της Συνθήκης της Λοζάνης με κάθε τρόπο. Η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής κλείνει επίσης το παράθυρο επιχειρησιακής ευκαιρίας που θα είχε η Τουρκία, μέχρι την ολοκλήρωση του ελληνικού εξοπλιστικού προγράμματος. Ταυτόχρονα, η Αθήνα στέλνει ηχηρό μήνυμα σε Ισραήλ και σε όλα τα κράτη της Μεσογείου, ότι έχει την απαραίτητη διεθνή υποστήριξη για την υποστήριξη των ενεργειακών της σχεδίων στη Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένου του αγωγού East-Med.

Η Συμφωνία αποτελεί και σημαντικό βήμα για την Ευρώπη. Όπως ανέφερε και ο Έλληνας Πρωθυπουργός, η Συμφωνία αποτελεί «βήμα προς την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία, που δίνει παράλληλα ανοίγματα για τη συμμετοχή και άλλων ευρωπαϊκών χωρών».

Ήταν μονόδρομος η συμφωνία αυτή με τη Γαλλία; Θα μπορούσε να προβλεφθεί;
Για τους καλά διαβασμένους, η εξέλιξη αυτή είχε – τελεολογικά σχεδόν, κριθεί εδώ και τουλάχιστον δύο χρόνια. Η προβλεπτική ικανότητα της μεθόδου της Συστημικής Γεωπολιτικής Ανάλυσης του Έλληνα καθηγητή Ιωάννη Μάζη επιβεβαιώθηκε για άλλη μία φορά. Ο καθηγητής, μέσα από ένα πλήθος παρεμβάσεων, εδώ και τουλάχιστον δύο χρόνια προεξοφλούσε ως μονόδρομο την εμβάθυνση των σχέσεων Αθήνας – Παρισίου. «Η Γαλλία είναι η μοναδική δύναμη, η οποία μπορεί να καλύψει το δημιουργηθέν γεωπολιτικό κενό στη Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή μετά την απόσυρση των Αμερικανών, και αποτελεί ευτυχή συγκυρία ότι παρουσιάζεται, αυτήν τη στιγμή, σύμπτωση των ελληνικών συμφερόντων με τα γαλλικά», θα αναφέρει ο καθηγητής τον Αύγουστο 2020 σε συνέντευξή του σε κυπριακό κανάλι.

Είναι πρωτόγνωρη μία τέτοια συμφωνία για την Ελλάδα;

Πρώτη φορά υπογράφεται από την Ελλάδα σύμβαση με ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής με Ευρωπαίο εταίρο ή σύμμαχο στο ΝΑΤΟ. Αντίστοιχη ρήτρα υπάρχει στη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, που υπέγραψε πριν ένα χρόνο ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Δένδιας με τον ομόλογό του Σεΐχη Abdullah bin Zayed Al Nahyan.

Αν επιτεθεί η Τουρκία στην Ελλάδα, προβλέπεται η Γαλλία να στείλει στρατό;
Ναι. Στο δεύτερο άρθρο της Συμφωνίας Στρατηγικής Συνεργασίας προβλέπεται ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής και αφορά στην περίπτωση ένοπλης επίθεσης εναντίον της επικράτειας ενός εκ των δύο συμβαλλομένων μερών, η οποία περιλαμβάνει και την χρήση στρατιωτικών μέσων, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ (δικαίωμα αυτοάμυνας).

Η συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, δεν την προστατεύει από γαλλική επίθεση;
Η ρήτρα στην Ελληνο-Γαλλική συμφωνία μπορεί να ενεργοποιηθεί εάν οι δύο χώρες διαπιστώσουν ότι υπάρχει ένοπλη επίθεση εναντίον της επικράτειας ενός από αυτά και άρα δεν υπόκειται στους περιορισμούς που επιβάλει η συνθήκη της Ουάσιγκτον (ΝΑΤΟ) και η συνθήκη της Λισσαβόνας (ΕΕ).

Έχει τώρα υποχρέωση η Ελλάδα να εμπλακεί σε επιχειρήσεις στο Σαχέλ και το Μάλι, υποστηρίζοντας τη Γαλλία;
Όχι. Η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής αφορά σε επίθεση εντός της επικράτειας των δύο χωρών και όχι σε στρατιωτικές επιχειρήσεις εκτός, άρα αφήνει εκτός τη δράση της Γαλλίας στην Αφρική. Σημειώνεται ότι στο άρθρο 18 προβλέπεται η δυνατότητα (όχι η υποχρέωση) για «συμμετοχή σε κοινές αναπτύξεις δυνάμεων ή αναπτύξεις σε θέατρα επιχειρήσεων προς υποστήριξη κοινών συμφερόντων, όπως, για παράδειγμα, τις υπό γαλλική διοίκηση επιχειρήσεις στο Σαχέλ.»

Έχει η Γαλλία υποχρέωση μόνιμης στρατιωτικής παρουσίας στην Ελλάδα;
Όχι. Στο άρθρο 18, όμως, προβλέπεται η δυνατότητα για … «Ενδιάμεσες στάσεις και /ή επισκέψεις σε κρατικά αεροσκάφη και πολεμικά πλοία, Ειδικές και χωριστές διευθετήσεις που διευκολύνουν την επιχειρησιακή χρήση εγκαταστάσεων θαλασσίων λιμένων και αερολιμένων αμφοτέρων των Μερών, Κοινές δραστηριότητες, εκπαίδευση και στρατιωτικές ασκήσεις, είτε επί του εδάφους είτε επί Ελληνικών ή Γαλλικών Κρατικών πλοίων ή αεροσκαφών, στο πλαίσιο της αυξημένης ναυτικής παρουσίας της Γαλλίας στη Μεσόγειο ή της κοινής συμμετοχής σε διμερείς ή πολυμερείς ασκήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο Πέλαγος…». Η υλοποίηση της συμφωνίας πιθανά να συνεπάγεται συχνές στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ των δύο χωρών, ειδικά στη Μεσόγειο.

Ενόχλησε η συμφωνία τους Αμερικανούς;
Είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ πίεζαν με κάθε τρόπο για την προμήθεια, από το ελληνικό ναυτικό, πολεμικών πλοίων αμερικανικής παραγωγής – της εταιρείας Lockheed-Martin. Η Γαλλική αντίδραση, όμως, έναντι των ΗΠΑ σε συνέχεια της ακύρωσης της παραγγελίας της Αυστραλίας, λόγω του Συμφώνου AUKUS δημιούργησαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση της Ελληνο-Γαλλικής συμφωνίας. Οι Αμερικανοί πιθανά έδωσαν στο παρασκήνιο το πράσινο φως, προκειμένου να «χρυσώσουν το χάπι» στον Πρόεδρο Μακρόν και να υποστηρίξουν την αποκατάσταση των Αμερικανο-Γαλλικών Σχέσεων. Η Ελλάδα, από πλευράς της, ετοιμάζεται να υπογράψει σε λίγες εβδομάδες νέα διμερή αμυντική συμφωνία με τις ΗΠΑ, πενταετούς διάρκειας αυτή τη φορά, ικανοποιώντας ένα πάγιο αίτημα των Αμερικανών.

Ενόχλησε η Συμφωνία την Τουρκία;
Αδιαμφισβήτητα η Τουρκία ενοχλήθηκε από την υπογραφή της Συμφωνίας. Ειδικά η ρήτρα αμοιβαιότητας σε θέματα άμυνας έκλεισε πιθανό παράθυρο ευκαιρίας για την Άγκυρα για το διάστημα μέχρι την ολοκλήρωση της δύναμης αποτροπής της Ελλάδας, που αποτελούσε και πονοκέφαλο για την Αθήνα. Επιπλέον, στην Άγκυρα γίνεται αντιληπτό ότι αναπτύσσεται ένα σημαντικό ανάχωμα έναντι της αναθεωρητικής της πολιτικής και ισχυρές δυνάμεις της Ευρώπης, όπως η Γαλλία, κινητοποιούν την Ένωση προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης των επεκτατικών πολιτικών της Άγκυρας. Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με το ψύχος στις Αμερικανο-Τουρκικές σχέσεις και τη διαρκή φθορά του ΝΑΤΟ οδηγούν σε υποβάθμιση της τουρκικής επιρροής.

Ποια μπορεί να είναι η επήρεια της Συμφωνίας σε σχέση με την ασφάλεια τρίτων χωρών; Τι μπορούμε να περιμένουμε την επόμενη ημέρα;
Η Ευρωπαϊκή κοινή άμυνα και η ανάπτυξη συνεργαζόμενου νατοϊκού θύλακα με τη συμμετοχή χωρών όπως ο Λίβανος, η Ιορδανία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία πιθανότατα θα αποτελέσουν την επόμενη επιβεβαίωση της μεθόδου της Συστημικής Γεωπολιτικής Ανάλυσης Μάζη. Οι κοινές προκλήσεις άμυνας και ασφάλειας τόσο των χωρών αυτών, όσο και της περιφέρειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να εξελιχθούν στον καταλύτη της ανάπτυξης των πλεγμάτων αποτροπής, που έχει ανάγκη η περιοχή.

Όλο το κείμενο της συμφωνίας Ελλάδας - Γαλλίας
Με βάση τη συμφωνία, η Ελλάδα θα προμηθευτεί από τη γαλλική Naval Group τρεις φρεγάτες τύπου FDI με την δυνατότητα απόκτηση μιας ακόμα (3+1). Στο τραπέζι των τεχνικών διαπραγματεύσεων παραμένει βεβαίως και η συζήτηση για κάποιες κορβέτες τύπου Gowind που αυτή τη στιγμή μένει να υπάρξει κατάληξη στην τελική διαμόρφωσή τους.

Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συμφωνίας:

Συμφωνία μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Γαλλικής Δημοκρατίας για την εγκαθίδρυση στρατηγικής εταιρικής σχέσης για τη συνεργασία στην άμυνα και την ασφάλεια. Η Κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας και η Κυβέρνηση της Γαλλικής Δημοκρατίας, εφεξής αποκαλούμενες «τα Μέρη».

Υπενθυμίζοντας τους σκοπούς και τις αρχές που περιέχονται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών,

Αναγνωρίζοντας ότι η Ελλάδα και η Γαλλία έχουν μία μακρά, στενή, και διαρκή σχέση που βασίζεται σε κοινές αξίες και στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και στον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας,

Λαμβάνοντας υπόψη τη Συνθήκη Βορείου Ατλαντικού που υπεγράφη στην Ουάσιγκτων στις 4 Απριλίου 1949,

Λαμβάνοντας υπόψη τη Σύμβαση μεταξύ των Κρατών Μελών της Συνθήκης Βορείου Ατλαντικού επί του Νομικού Καθεστώτος των Δυνάμεων αυτών, που υπεγράφη στο Λονδίνο στις 19 Ιουνίου 1951, εφεξής αποκαλούμενη «NATO SOFA»,

Λαμβάνοντας υπόψη τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που υπεγράφη στο Μάαστριχτ στις 7 Φεβρουαρίου 1992, ιδίως το άρθρο 42,

Λαμβάνοντας υπόψη την κοινή Διακήρυξη της 6ης Ιουνίου 2008 του Πρωθυπουργού της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας σχετικά με την άμυνα και την ασφάλεια, η οποία υπογράμμιζε τη θέληση των δυο χωρών να συνεισφέρουν από κοινού στην οικοδόμηση μιας ισχυρής και αυτόνομης Ευρώπης της Άμυνας και στην ενίσχυση της συνεργασίας τους στον επιχειρησιακό στρατιωτικό τομέα,

Λαμβάνοντας υπόψη την ελληνο-γαλλική Διακήρυξη σχετικά με τη Στρατηγική Εταιρική Σχέση για το μέλλον, η οποία υπεγράφη από τον Πρωθυπουργό της Ελληνικής Δημοκρατίας και τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας στις 23 Οκτωβρίου 2015 καθώς και τον σχετικό Οδικό Χάρτη ο οποίος υπεγράφη από τον Έλληνα και τον Γάλλο Πρωθυπουργό στις 3 Ιουνίου 2016,

Επιθυμώντας να ενισχύσουν και να εντατικοποιήσουν περαιτέρω τη συνεργασία τους στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας επί τη βάσει του αμοιβαίου συμφέροντος και της αλληλεγγύης και στοχεύοντας στην αμοιβαία διαφύλαξη και προστασία της ασφάλειας, της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας των δύο χωρών καθώς και στην προώθηση της ασφάλειας και της ευημερίας σε περιοχές κοινού ενδιαφέροντος,

Επιθυμώντας να συμβάλλουν στην ειρήνη και την ασφάλεια στην Ευρώπη, ιδίως στην περιοχή της Μεσογείου,

Έχοντας ως στόχο να συμβάλλουν στην ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας και της κυριαρχίας της Ευρώπης,

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η στρατηγική εταιρική σχέση τους συμβάλλει στην διεθνή ειρήνη και ασφάλεια,

Συμφώνησαν να εγκαθιδρύσουν μία στρατηγική εταιρική σχέση για τη συνεργασία στην άμυνα και την ασφάλεια ως εξής:

Ι – ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Άρθρο 1

Τα Μέρη διαβουλεύονται σε τακτική βάση επί όλων των θεμάτων άμυνας και ασφάλειας κοινού ενδιαφέροντος, ιδίως στον πολιτικό τομέα, στον στρατιωτικό τομέα και στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας, εντός του πλαισίου των αμοιβαίων δεσμεύσεων ασφαλείας που έχουν αναληφθεί βάσει δεσμευτικών και για τα δύο συνθηκών και συμφωνιών και επιδιώκοντας την πλήρη εφαρμογή αυτών, λαμβάνοντας υπόψη ότι η εξέλιξη του διεθνούς και περιφερειακού περιβάλλοντος ασφάλειας και άμυνας, δημιουργεί και για τα δύο κράτη συμφέροντα ασφάλειας που συνδέονται στενά μεταξύ τους, ιδίως σε περίπτωση κρίσης, αύξησης των εντάσεων ή ένοπλης επίθεσης όπως προβλέπεται στο άρθρο 2.

Άρθρο 2

Τα Μέρη παρέχουν το ένα στο άλλο βοήθεια και συνδρομή, με όλα τα κατάλληλα μέσα που έχουν στην διάθεσή τους, κι εφόσον υφίσταται ανάγκη με τη χρήση ένοπλης βίας, εάν διαπιστώσουν από κοινού ότι μία ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον της επικράτειας ενός από τα δύο, σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Άρθρο 3

Τα Μέρη έχουν την κύρια ευθύνη για την άμυνα και ασφάλειά τους, και, ενώ ο Οργανισμός της Συνθήκης Βορείου Ατλαντικού (ΝΑΤΟ) παραμένει το θεμέλιο της συλλογικής τους άμυνας, συνεχίζουν να ενισχύουν την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας της Ε.Ε., η οποία πρέπει να συμπεριλαμβάνει την προοδευτική διαμόρφωση μίας Πολιτικής Άμυνας της Ένωσης.

Άρθρο 4

Οι Υπουργοί Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών της Ελλάδας και της Γαλλίας διαβουλεύονται σε τακτική βάση και όταν καθίσταται αναγκαίο, ιδίως ενόψει των εξελίξεων της στρατηγικής κατάστασης σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.

Άρθρο 5

Οι πολιτικές Διευθύνσεις των αρμόδιων Υπουργείων διεξάγουν ετήσιους στρατηγικούς διαλόγους, πέραν των συναντήσεων των Επιτελείων, των επιτροπών εξοπλιστικών προγραμμάτων ή οποιωνδήποτε άλλων τεχνικών επιτροπών οι οποίες θεωρούνται αναγκαίες.

Άρθρο 6

Οι διαβουλεύσεις καλύπτουν τα θέματα κοινού ενδιαφέροντος, όπως το παγκόσμιο στρατηγικό περιβάλλον, τα περιφερειακά ζητήματα (κυρίως στις περιοχές της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και των Βαλκανίων), την ενίσχυση των ικανοτήτων των Ευρωπαίων, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, τη διάδοση των Όπλων Μαζικής Καταστροφής, τον έλεγχο των εξοπλισμών, τις ενεργειακές προκλήσεις, τη μετανάστευση, τη θαλάσσια ασφάλεια, τις υβριδικές απειλές, την παραπληροφόρηση, τις ρηξικέλευθες τεχνολογίες και την τεχνητή νοημοσύνη.

Άρθρο 7

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανταλλαγή απόψεων και, στο μέτρο του εφικτού, στην εναρμόνιση των θέσεων για κρίσιμα ζητήματα σχετικά με αμυντικές πρωτοβουλίες της ΕΕ, αναφορικά με τις οποίες θα πρέπει να αναζητούνται όλες οι δυνατότητες συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης κοινών προγραμμάτων της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (ΜΔΣ). Οι αντίστοιχες Διευθύνσεις των Υπουργείων Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών, καθώς και οι Μόνιμες Αντιπροσωπείες και οι Στρατιωτικοί Εκπρόσωποι στην ΕΕ, θα συναντώνται σε τακτική βάση προκειμένου να ανταλλάσσουν απόψεις και να συντονίζουν τις κατάλληλες θέσεις για θέματα σχετικά με την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας με σκοπό την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της Ε.Ε. και την κυριαρχία της Ευρώπης.

Άρθρο 8

Τα Μέρη διαβουλεύονται σε τακτική βάση σε θέματα ΝΑΤΟ, για να ανταλλάσσουν απόψεις και, ει δυνατόν, να συντονίζουν τις θέσεις τους, προκειμένου να ενισχύσουν τον Ευρωπαϊκό πυλώνα του ΝΑΤΟ και τη Συμμαχία συνολικά.

Άρθρο 9

Τα Μέρη συστήνουν μία Διευθύνουσα Επιτροπή Υψηλού Επιπέδου, η οποία θα συγκαλείται σε ετήσια βάση προκειμένου να διεξάγει μία συνολική επισκόπηση της συνεργασίας τους και της αμυντικής τους σχέσης, με στόχο να εξευρεθούν νέα πεδία και μέσα περαιτέρω εμβάθυνσης. Η εν λόγω Διευθύνουσα Επιτροπή αποτελείται από αρμόδιους ανώτερους αξιωματούχους των δύο Μερών. Οι ετήσιες συναντήσεις θα λαμβάνουν χώρα εναλλάξ σε Αθήνα και Παρίσι.

II – συνεργασια στον τομεα της εξωτερικης πολιτικης
Άρθρο 10

Τα Μέρη εμβαθύνουν τη συνεργασία τους σε θέματα εξωτερικής πολιτικής ενώ ταυτόχρονα θα επιδιώκουν να ενισχύσουν τον ρόλο της Ευρώπης στον κόσμο. Διαβουλεύονται μεταξύ τους, σε όλα τα επίπεδα, με σκοπό τον καθορισμό κοινών θέσεων σε όλες τις σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν τα κοινά τους συμφέροντα και την από κοινού δράση όποτε είναι δυνατό.

Άρθρο 11

Οι διαβουλεύσεις, σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών, καλύπτουν τα θέματα που ενδιαφέρουν τα Μέρη από κοινού, όπως για παράδειγμα, τις σχέσεις με τις κυριότερες περιφερειακές δυνάμεις, κυρίως στη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τα Βαλκάνια, την πολυμέρεια, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, τη διάδοση των Όπλων Μαζικής Καταστροφής, τον έλεγχο των εξοπλισμών, τη μετανάστευση, τη θαλάσσια ασφάλεια, τις υβριδικές απειλές και προκλήσεις, τις ρηξικέλευθες τεχνολογίες και την τεχνητή νοημοσύνη.

Άρθρο 12

Τα Μέρη ενισχύουν ιδίως τις μεταξύ τους ανταλλαγές αναλύσεων επί ενεργειακών θεμάτων στη Μεσόγειο καθώς αυτά συνιστούν σημαντική παράμετρο για τη σταθερότητα ολόκληρης της περιοχής. Θα δίνεται επίσης έμφαση στις σχέσεις με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα.

Άρθρο 13

Τα Μέρη διευρύνουν τη συνεργασία μεταξύ των Υπουργείων Εξωτερικών τους, συμπεριλαμβανομένων των διπλωματικών αποστολών και προξενικών αρχών. Ενθαρρύνουν τις ανταλλαγές μεταξύ των Μονίμων Αντιπροσωπειών τους στα Ηνωμένα Έθνη στη Νέα Υόρκη, μεταξύ των Μονίμων Αντιπροσωπειών τους στο ΝΑΤΟ και των Μόνιμων Αντιπροσωπειών στην ΕΕ, καθώς και μεταξύ των αρχών του κάθε κράτους που είναι υπεύθυνες για τον συντονισμό σε θέματα Ευρωπαϊκής πολιτικής.

Άρθρο 14

Ειδικότερα και εντός του πλαισίου του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, τα Μέρη συνεργάζονται στενά σε όλους τους οργανισμούς και τα όργανα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Θα συντονίζουν τις θέσεις τους, σύμφωνα με τις θέσεις και τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εργάζονται από κοινού για την προώθηση των θέσεων και δεσμεύσεων της ΕΕ σχετικά με τις παγκόσμιες προκλήσεις και απειλές και θα καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να διασφαλίζουν ότι η ΕΕ υιοθετεί μια ομοιόμορφη στάση στους αρμόδιους οργανισμούς και όργανα των Ηνωμένων Εθνών.

ΙΙΙ – ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Άρθρο 15

Η Ελλάδα και η Γαλλία εμβαθύνουν τη συνεργασία τους σε θέματα άμυνας ενώ συγχρόνως επιδιώκουν την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας. Διαβουλεύονται μεταξύ τους, σε όλα τα επίπεδα, με στόχο τη διαμόρφωση κοινής αντίληψης σε όλες τις σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν τα κοινά αμυντικά συμφέροντά τους και την κοινή δράση τους, όποτε είναι εφικτό.

Άρθρο 16

Οι διαβουλεύσεις σε επίπεδο Υπουργών Άμυνας καλύπτουν θέματα που ενδιαφέρουν από κοινού, όπως για παράδειγμα, τη διμερή αμυντική συνεργασία, την αμυντικοτεχνική συνεργασία, την περιφερειακή αμυντική συνεργασία, τις αμυντικές πρωτοβουλίες, τη θαλάσσια ασφάλεια, τις υβριδικές απειλές και προκλήσεις, τις κυβερνο-απειλές, τις ευρωπαϊκές αμυντικές πρωτοβουλίες, την ανάπτυξη δυνατοτήτων, τις ρηξικέλευθες τεχνολογίες και την τεχνητή νοημοσύνη.

Άρθρο 17

Η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των Μερών έχει ως στόχο την ανάπτυξη μίας κοινής στρατηγικής κουλτούρας και την βελτίωση της διαλειτουργικότητας μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεών τους προς αμοιβαίο όφελος των δύο Μερών.

Άρθρο 18

Η συνεργασία αυτή μπορεί να λάβει, χωρίς να περιορίζεται σε αυτές, τις εξής μορφές:

α) Ανταλλαγή εκπαιδευτών και φοιτητών από στρατιωτικά ιδρύματα.

β) Συμμετοχή σε μαθήματα θεωρητικής και πρακτικής κατάρτισης, σεμινάρια, συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης και συμπόσια, που διοργανώνονται από στρατιωτικούς και πολιτικούς φορείς αμυντικού ενδιαφέροντος.

γ) Ανταλλαγή Αξιωματικών-Συνδέσμων (ΑΣ).

δ) Ανταλλαγή επισκέψεων σε στρατιωτικούς και πολιτικούς φορείς αμυντικού ενδιαφέροντος.

ε) Ενδιάμεσες στάσεις και /ή επισκέψεις σε κρατικά αεροσκάφη και πολεμικά πλοία.

στ) Χρήση προκαθορισμένων θαλάσσιων λιμένων και αερολιμένων για εκπαίδευση και επίγνωση του περιβάλλοντος της περιοχής.

ζ) Ειδικές και χωριστές διευθετήσεις που διευκολύνουν την επιχειρησιακή χρήση εγκαταστάσεων θαλασσίων λιμένων και αερολιμένων αμφοτέρων των Μερών.

η) Κοινές δραστηριότητες, εκπαίδευση και στρατιωτικές ασκήσεις, είτε επί του εδάφους είτε επί Ελληνικών ή Γαλλικών Κρατικών πλοίων ή αεροσκαφών, στο πλαίσιο της αυξημένης ναυτικής παρουσίας της Γαλλίας στην Μεσόγειο ή της κοινής συμμετοχής σε διμερείς ή πολυμερείς ασκήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο Πέλαγος.

θ) Ανταλλαγή γνώσεων και εμπειρίας στους τομείς των επιχειρήσεων στο εξωτερικό, των ειρηνευτικών επιχειρήσεων του ΟΗΕ καθώς και της χρήσης στρατιωτικού εξοπλισμού.

ι) Συμμετοχή σε κοινές αναπτύξεις δυνάμεων ή αναπτύξεις σε θέατρα επιχειρήσεων προς υποστήριξη κοινών συμφερόντων, όπως, για παράδειγμα, τις υπό γαλλική διοίκηση επιχειρήσεις στο Σαχέλ.

ια) Συνεκπαίδευση μεταξύ των Ειδικών Δυνάμεων.

ιβ) Συνεργασία στους τομείς αναγνώρισης απειλών στον κυβερνοχώρο και ανάπτυξης ικανοτήτων κυβερνο-άμυνας.

ιγ) Συνεργασία στους τομείς αναγνώρισης υβριδικών απειλών και ανάπτυξης κατάλληλων τρόπων αντιμετώπισης.

ιδ) Αμοιβαία υποστήριξη αναφορικά με τη συμμετοχή σε πολυεθνικές αμυντικές δομές, όπως για παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Επέμβασης (ΕΙΕ).

ιε) Οποιεσδήποτε άλλες δραστηριότητες οι οποίες συμφωνούνται από κοινού από τα Μέρη στη βάση του κοινού τους συμφέροντος.

Άρθρο 19

Οικοδομώντας επί της ισχυρής τους σχέσης, τα Μέρη ενημερώνουν κατάλληλα το ένα το άλλο, εκ των προτέρων, για τις διάφορες αμυντικές πρωτοβουλίες τους με στόχο την αξιολόγηση της δυνατότητας συμμετοχής.

Άρθρο 20

Στο μέτρο του δυνατού, οι αρμόδιες αρχές των Μερών διευκολύνουν αμοιβαίως την πρόσβαση στις αντίστοιχες εκπαιδεύσεις κατάρτισής τους, όπως στις βασικές και προχωρημένες εκπαιδεύσεις, στην ανώτερη στρατιωτική εκπαίδευση αξιωματικών ή στις εκπαιδεύσεις κατάρτισης τεχνικού περιεχομένου για αξιωματικούς και υπαξιωματικούς των Ενόπλων Δυνάμεων.

Άρθρο 21

Στο μέτρο του δυνατού, τα Μέρη προωθούν και θεσπίζουν δραστηριότητες εκπαίδευσης, στην ελληνική και γαλλική γλώσσα αντίστοιχα.

Άρθρο 22

Στο πεδίο των πληροφοριών, τα Μέρη διευκολύνουν τη μεταξύ τους ανταλλαγή πληροφοριών και κοινών αναλύσεων για γεωγραφικές περιοχές ενδιαφέροντος καθώς και για ζητήματα που θα προσδιορίζουν από κοινού.

Άρθρο 23

Καταρχήν, τα διακλαδικά Επιτελεία (Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας/ Etat-Major des Armées) συναντώνται μία φορά κατ’ έτος προκειμένου να συντονίζουν την εφαρμογή της επιχειρησιακής και διμερούς συνεργασίας στην άμυνα και την ασφάλεια. Αυτές οι συναντήσεις καθιστούν εφικτή την εκπόνηση του στρατιωτικού μέρους του ετήσιου σχεδίου Αμυντικής συνεργασίας. Τα Επιτελεία των Κλάδων διεξάγουν τις δικές τους συναντήσεις προκειμένου να τροφοδοτούν το ετήσιο σχέδιο συνεργασίας και να εφαρμόζουν, στο αντίστοιχο επίπεδό τους, τις αποφάσεις που λαμβάνονται από κοινού σε διακλαδικό επίπεδο.

IV – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΤΩΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΑΜΥΝΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Άρθρο 24

Τα Μέρη συνεργάζονται στον τομέα των εξοπλιστικών προγραμμάτων για τις Ένοπλες Δυνάμεις τους, καθώς και στον τομέα των βιομηχανιών άμυνας και ασφάλειας, κυρίως με σκοπό την βελτίωση των αμυντικών τους ικανοτήτων, την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των αμυντικών τους βιομηχανιών και την ενίσχυση της τυποποίησης και διαλειτουργικότητας του αμυντικού τους εξοπλισμού. Στο πλαίσιο αυτό, τα Μέρη εξετάζουν κατά προτεραιότητα κάθε ευρωπαϊκή συνεργατική προσέγγιση, που στοχεύει στην κάλυψη των ελλείψεων στις δυνατότητες που εντοπίζονται σε εθνικό επίπεδο. Η παρούσα Συμφωνία στηρίζεται στις διμερείς Συμφωνίες που ισχύουν μεταξύ των Μερών σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα των εξοπλισμών, και δεν θίγει την ισχύ τους.

Άρθρο 25

Τα Μέρη επιδιώκουν, κατά το δυνατόν, να αναπτύξουν μία βιομηχανική εταιρική σχέση που θα συμπεριλαμβάνει ελληνικές και γαλλικές αμυντικές εταιρείες. Εντός του πλαισίου συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην άμυνα και την ασφάλεια, και σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, επιδιώκουν λύσεις που προωθούν τη βιομηχανική εταιρική σχέση μεταξύ ελληνικών και γαλλικών εταιρειών, κάθε φορά που αναζητούν εξοπλισμούς ή πραγματοποιούν έργα από κοινού.

Άρθρο 26

Για την παρακολούθηση των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται, μία επιτροπή εξοπλισμών συνέρχεται καταρχήν σε ετήσια βάση, εναλλάξ σε Ελλάδα και Γαλλία.

Άρθρο 27

Ένας εκπρόσωπος από το ελληνικό Υπουργείο Άμυνας (Επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων ή ο οριζόμενος εκπρόσωπός του) και ένας εκπρόσωπος από το γαλλικό Υπουργείο Άμυνας (Επικεφαλής της Διεύθυνσης Διεθνούς Ανάπτυξης της Γενικής Διεύθυνσης Εξοπλισμών ή ο οριζόμενος εκπρόσωπός του) προεδρεύουν αυτής της επιτροπής.

V – ΤΕΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 28

Κάθε διαφορά μεταξύ των Μερών σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή της παρούσας Συμφωνίας επιλύεται αποκλειστικά μέσω διαβουλεύσεων και διαπραγμάτευσης μεταξύ των Μερών.

Άρθρο 29

Η εφαρμογή της παρούσας Συμφωνίας δεν συνεπάγεται καταρχήν για καθένα από τα Μέρη ιδιαίτερες δαπάνες που υπερβαίνουν τις τακτικές λειτουργικές δαπάνες.

Άρθρο 30

Τα Μέρη εφαρμόζουν τις διατάξεις της παρούσας Συμφωνίας σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις τους και τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις τους.

Άρθρο 31

1. Η παρούσα Συμφωνία τίθεται σε ισχύ την ημέρα της τελευταίας γραπτής κοινοποίησης με την οποία τα Μέρη θα ενημερώνουν το ένα το άλλο, εγγράφως και δια της διπλωματικής οδού σχετικά με την ολοκλήρωση των εσωτερικών διαδικασιών οι οποίες απαιτούνται για την θέση της σε ισχύ.

2. Η παρούσα Συμφωνία παραμένει σε ισχύ για μια περίοδο 5 (πέντε) ετών, η οποία ανανεώνεται με ρητή συμφωνία των Μερών για μια περαιτέρω περίοδο που θα καθοριστεί με κοινή συμφωνία των Μερών, εκτός εάν ένα από τα Μέρη γνωστοποιήσει στο άλλο Μέρος την πρόθεσή του να καταγγείλει τη Συμφωνία 6 (έξι) μήνες πριν από τη λήξη της.

3. Η παρούσα Συμφωνία μπορεί να τροποποιηθεί ανά πάσα στιγμή εγγράφως με κοινή συμφωνία των Μερών. Οι τροποποιήσεις τίθενται σε ισχύ σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου.

4. Η παρούσα Συμφωνία μπορεί να καταγγελθεί εγγράφως από καθένα από τα Μέρη. Η καταγγελία αυτή θα καταστεί ενεργός ένα χρόνο μετά τη λήψη της γραπτής ειδοποίησης από το άλλο Μέρος.

Υπεγράφη στo Παρίσι, στις 28 Σεπτεμβρίου 2021, σε δύο πρωτότυπα, έκαστο στην ελληνική και γαλλική γλώσσα, τα δύο κείμενα όντα εξ ίσου αυθεντικά.

                                              Παρουσία του                                                                                                                                          Παρουσία του

                                       Κυριάκου ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ                                                                                                                        Emmanuel MACRON

                         Πρωθυπουργού  της Ελληνικής Δημοκρατίας                                                                                           Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας

                        Για την Κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας                                                                                        Για την Κυβέρνηση της Γαλλικής Δημοκρατίας

                                 Νικόλαος – Γεώργιος Σ. ΔΕΝΔΙΑΣ                                                                                                                       Jean-Yves LE DRIAN

                                     Υπουργός Εξωτερικών                                                                                                                    Υπουργός Ευρώπης και Εξωτερικών  Υποθέσεων

                                Νικόλαος ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ                                                                                                                               Florence PARLY

                                  Υπουργός Εθνικής Άμυνας                                                                                                                                     Υπουργός Άμυνας

 

Πηγή: ethnos.gr

Listen Live