Πολυμερής ενημέρωση – Σεπτέμβριος 2025
Η ανθρωπιστική κρίση στη Λωρίδα της Γάζας επιδεινώνεται ραγδαία, με τη μαζική καταστροφή υποδομών, τις συνεχιζόμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις και τους αυστηρούς περιορισμούς πρόσβασης να διαλύουν τις τελευταίες «σανίδες σωτηρίας» για τους αμάχους. Μέσα σε πέντε ημέρες, έντεκα εγκαταστάσεις της UNRWA που λειτουργούν ως καταφύγια έκτακτης ανάγκης για περίπου 11.000 εκτοπισμένους στην πόλη της Γάζας υπέστησαν ζημιές, ενώ τα κύματα εκτοπισμού σπάνε κάθε προηγούμενο.
Κλιμάκωση των επιχειρήσεων και εκτοπισμός
Μεταξύ 10–17 Σεπτεμβρίου, οι ισραηλινές δυνάμεις κλιμάκωσαν τις επιχειρήσεις αέρος, ξηράς και θάλασσας σε όλη τη Λωρίδα, με έμφαση στη Γάζα και τη Βόρεια Γάζα. Αναφέρθηκαν πλήγματα σε οικιστικά κτίρια (περιλαμβανομένων πολυώροφων), σκηνές και σχολεία που φιλοξενούν εσωτερικά εκτοπισμένους, καθώς και ελεγχόμενες εκρήξεις που ισοπέδωσαν ολόκληρες γειτονιές. Στις 10/9 εκδόθηκε εκ νέου εντολή εκκένωσης της πόλης της Γάζας προς τη ζώνη Al Mawasi, ενώ στις 15/9 ανακοινώθηκε επέκταση της χερσαίας επιχείρησης στην πόλη.
Από τις 14 Αυγούστου έως σήμερα καταγράφηκαν πάνω από 246.800 μετακινήσεις εκτοπισμένων, με το 51% (περίπου 125.600) μόνο την εβδομάδα 10–17 Σεπτεμβρίου. Το 80% των μετακινήσεων έγινε από βορρά προς νότο μέσω της παράκτιας οδού Al Rashid. Οι περισσότερες περιοχές στη Νότια Γάζα είναι ήδη υπερπλήρεις, χωρίς αξιοπρεπή καταφύγια και επαρκείς υπηρεσίες· αυξάνονται οι αναφορές για οικογένειες που κοιμούνται σε δρόμους ή αυτοσχέδιες σκηνές.
Βαριές απώλειες και τραυματισμοί
Σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας στη Γάζα, μεταξύ 10–17 Σεπτεμβρίου σκοτώθηκαν 416 Παλαιστίνιοι και τραυματίστηκαν 2.194. Από 7 Οκτωβρίου 2023 έως 17 Σεπτεμβρίου 2025 ο απολογισμός ανέρχεται σε 65.062 νεκρούς και 165.697 τραυματίες. Οι θάνατοι που σχετίζονται με προσπάθειες πρόσβασης σε βοήθεια έφτασαν τους 2.504 (από 27/5/2025), με περισσότερους από 18.381 τραυματίες. Έως 17/9 έχουν καταγραφεί 432 θάνατοι από υποσιτισμό, εκ των οποίων 146 παιδιά.
Από την ισραηλινή πλευρά, δεν αναφέρθηκαν στρατιωτικές απώλειες στη Γάζα την εβδομάδα 10–17/9. Από την έναρξη της χερσαίας επιχείρησης (Οκτ. 2023), ο ισραηλινός στρατός αναφέρει 460 νεκρούς και 2.898 τραυματίες στρατιώτες. Συνολικά, πάνω από 1.660 Ισραηλινοί και ξένοι υπήκοοι έχουν σκοτωθεί (η πλειονότητα στις 7/10/2023), ενώ εκτιμάται ότι 48 άτομα παραμένουν αιχμάλωτοι στη Γάζα.
Προειδοποιήσεις διεθνών οργανισμών
Το Γραφείο του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) προειδοποίησε για επιθέσεις σε οικιστικά κτίρια και υποδομές απαραίτητες για την επιβίωση των αμάχων, επαναλαμβάνοντας έκκληση για άμεσο τερματισμό της «αδικαιολόγητης καταστροφής» της πόλης της Γάζας, που «φαίνεται να αποσκοπεί σε μόνιμη δημογραφική μετατόπιση». Παράλληλα, περισσότεροι από 20 ηγέτες μεγάλων ανθρωπιστικών οργανώσεων κάλεσαν τις κυβερνήσεις να χρησιμοποιήσουν «κάθε διαθέσιμο πολιτικό, οικονομικό και νομικό εργαλείο» για επείγουσα παρέμβαση, μετά και το συμπέρασμα της Ανεξάρτητης Διεθνούς Επιτροπής Έρευνας του ΟΗΕ ότι διαπράττεται γενοκτονία.
Ο απολογισμός για τους εργαζόμενους ανθρωπιστικών φορέων είναι βαρύς: από 7/10/2023 τουλάχιστον 543 έχουν σκοτωθεί (373 από ΟΗΕ, 54 από PRCS, 4 από ICRC και 112 από ΜΚΟ).
Κατάρρευση συστημάτων υγείας
Το σύστημα υγείας λειτουργεί πολύ πάνω από τα όριά του: ~1.793 κλίνες εξυπηρετούν ολόκληρο τον πληθυσμό, με πληρότητες 180–300% στα 17 από τα 36 (μερικώς) λειτουργικά νοσοκομεία. Τα αποθέματα σε αίμα και κρίσιμο εργαστηριακό υλικό έχουν μηδενιστεί, ενώ η έλλειψη καυσίμων απειλεί εγκαταστάσεις και ασθενοφόρα. Η μητρική φροντίδα βρίσκεται σε κατάρρευση· χιλιάδες έγκυες στερούνται πρόσβαση σε δομές, με τουλάχιστον 15 γυναίκες την εβδομάδα να γεννούν εκτός νοσοκομείων.
Οι επιθέσεις κατά υγειονομικών δομών συνεχίζονται, με σοβαρές ζημιές σε νοσοκομεία όπως τα Al Quds και Al Rantisi. Πάνω από 15.600 ασθενείς χρήζουν ιατρικής εκκένωσης· περισσότεροι από 700 πέθαναν αναμένοντας μεταφορά, ανάμεσά τους σχεδόν 140 παιδιά.
Παιδικός υποσιτισμός και προστασία παιδιού
Ο υποσιτισμός εκτοξεύεται: τον Αύγουστο το ποσοστό σοβαρά υποσιτισμένων παιδιών σε όλη τη Γάζα ανήλθε στο 13,5% (από 8,3% τον Ιούλιο), ενώ στην πόλη της Γάζας έφτασε το 19%. Τον Ιούλιο–Αύγουστο καταγράφηκαν ~28.000 κρούσματα οξέος υποσιτισμού σε παιδιά <5 ετών, υπερβαίνοντας τον συνολικό αριθμό των πρώτων έξι μηνών του 2025 (~23.000). Το 23% αυτών αφορά σοβαρό οξύ υποσιτισμό. Η παροχή διατροφικής υποστήριξης (WFP/UNICEF) έχει διακοπεί ή περιοριστεί λόγω ελλείψεων εφοδίων.
Οι υπηρεσίες προστασίας παιδιού συρρικνώνονται: μόνο 120 ασφαλείς χώροι λειτουργούν σήμερα (από 282 τον Φεβρ. 2025), εκ των οποίων 30 στην πόλη της Γάζας. Παρά τις αντιξοότητες, υλοποιούνται δράσεις ΜΨΠΥ, διανομές κιτ και παρεμβάσεις αποκατάστασης τραύματος, όμως η κάλυψη απέχει πολύ από τις ανάγκες.
Νερό, υγιεινή και αποχέτευση (WASH)
Η πρόσβαση σε νερό και υγιεινή είναι οξέως περιορισμένη. Το 69% των εγκαταστάσεων WASH βρίσκεται εντός ζωνών εκτοπισμού/στρατιωτικοποιημένων περιοχών. Όλα τα αιτήματα μεταφοράς νερού έχουν απορριφθεί από 11/9, ενώ η πρόσβαση σε σταθμούς Mekorot παραμένει αποκλεισμένη. Ζημιές σε αγωγούς και αντλιοστάσια (Al Samer) και μη πρόσβαση στη λιμνοθάλασσα Sheikh Radwan προκαλούν υπερχειλίσεις λυμάτων και κινδύνους δημόσιας υγείας. Η διαχείριση αποβλήτων καταρρέει, με ελάχιστο στόλο οχημάτων σε λειτουργία και πρόχειρες εναποθέσεις που αγγίζουν την πλήρη χωρητικότητα.
Θετικές –αλλά ανεπαρκείς– εξελίξεις: επισκευάστηκε η γραμμή Bani Suhaila προς Khan Younis (12.000 κ.μ./ημ.), ενώ νέα γραμμή από μονάδα αφαλάτωσης στην αιγυπτιακή πλευρά της Ράφα προσθέτει πηγή ύδατος, προς το παρόν στο 1/5 της δυναμικότητας. Έξι μικρές μονάδες αφαλάτωσης σε Khan Younis/Deir al Balah παράγουν ~2.370 κ.μ./ημ., εξυπηρετώντας ~400.000 άτομα μέσω υδροφόρων.
Αδιέξοδο στην πρόσβαση ανθρωπιστικής βοήθειας
Από 12/9 το πέρασμα Ζικίμ (Erez West/As Siafa), κρίσιμο για τη Βόρεια Γάζα, παραμένει κλειστό· από τότε δεν έχει εισέλθει επισιτιστική βοήθεια στον βορρά, όπου έχει επιβεβαιωθεί λιμός (22/8). Το πέρασμα 147 (Kissufim) επεκτείνεται με στόχο έως 150 φορτηγά/ημέρα προς Al Mawasi, αλλά οι ανάγκες παραμένουν δυσθεώρητες. Την εβδομάδα 10–16/9, από 117 αιτήματα συντονισμού κινήσεων, μόνο το 44% διευκολύνθηκε, 21% παρεμποδίστηκε, 20% απορρίφθηκε και 15% αποσύρθηκε.
Γυναίκες και κορίτσια σε συνθήκες έσχατης ευαλωτότητας
Με πάνω από ένα εκατομμύριο γυναίκες και κορίτσια να εκτοπίζονται επανειλημμένα, η ασφάλεια έχει καταστεί «ψευδαίσθηση». Η απώλεια ασφαλών χώρων και οι ελλείψεις σε κιτ αξιοπρέπειας/είδη εμμηνορρυσιακής υγιεινής αφήνουν σχεδόν 700.000 γυναίκες και κορίτσια χωρίς βασική υποστήριξη. Το 89% των οργανώσεων με επικεφαλής γυναίκες έχει υποστεί σοβαρές ζημιές από τον Οκτώβριο 2023.
Ενδεικτικά περιστατικά της εβδομάδας (10–16 Σεπτεμβρίου)
Καταγράφηκαν επανειλημμένα πλήγματα σε χώρους συγκέντρωσης για βοήθεια, σκηνές εκτοπισμένων, σχολεία, οικιστικά κτίρια και υποδομές, με δεκάδες νεκρούς και τραυματίες, μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά, καθώς και επίθεση και καταστροφή στα κεντρικά του Παλαιστινιακού Ραδιοτηλεοπτικού Οργανισμού (13/9).
Τηλεπικοινωνίες και δημοτικές προειδοποιήσεις
Στις 17/9 σημειώθηκε μεγάλη διακοπή υπηρεσιών διαδικτύου/σταθερής τηλεφωνίας στη Γάζα πόλη και Βόρεια Γάζα λόγω ζημιών σε οπτικές ίνες. Ο Δήμος Γάζας κρούει τον κώδωνα κινδύνου για την επερχόμενη χειμερινή περίοδο: υπερχείλιση λυμάτων, σωρευμένα απορρίμματα, γεμάτες δεξαμενές ομβρίων και έλλειψη καυσίμων/εξοπλισμού συντήρησης συνθέτουν σκηνικό υγειονομικής καταστροφής.
Τι χρειάζεται τώρα
Άμεση και ασφαλής ανθρωπιστική πρόσβαση στον βορρά και σε όλες τις πληγείσες περιοχές· αποκατάσταση και διασφάλιση διαδρόμων βοηθείας.
Προστασία αμάχων και υποδομών σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο· τερματισμός επιθέσεων σε κατοικίες, σχολεία, νοσοκομεία και σημεία διανομής βοήθειας.
Επειγόντως καύσιμα, νερό, τρόφιμα, ιατροφαρμακευτικό υλικό και υλικοτεχνική στήριξη για τη διαχείριση αποβλήτων και την αποκατάσταση δικτύων ύδρευσης/αποχέτευσης.
Μητρική και παιδιατρική φροντίδα με προτεραιότητα στις ιατρικές εκκενώσεις, στη θεραπεία σοβαρού οξέος υποσιτισμού και στην επανεκκίνηση προγραμμάτων συμπληρωματικής σίτισης.
Ασφαλείς χώροι και υπηρεσίες για γυναίκες/κορίτσια και παιδιά, με διασφάλιση κιτ αξιοπρέπειας, MHPSS και μηχανισμών προστασίας.
Αποκατάσταση τηλεπικοινωνιών για συντονισμό επιχειρήσεων που σώζουν ζωές.
Η κατάσταση στη Γάζα βρίσκεται σε οριακό σημείο: χωρίς άμεση αποκλιμάκωση, προστασία αμάχων και απρόσκοπτη ροή βοήθειας, η ήδη δραματική ανθρωπιστική εικόνα απειλεί να μετατραπεί σε πλήρη κατάρρευση.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ – ΕΡΕΥΝΑ: Γιάννης Πειγιώτης
