Πού χρειάζονται διορθωτικές παρεμβάσεις και γιατί είναι αναγκαία η ουσιαστική στήριξη από το κεντρικό κράτος
ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΞΥΔΙΑ *
Γιατί ήταν τόσο σημαντική η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης; Πρώτον, επειδή ήταν απαραίτητο να εκσυγχρονιστούν οι πεπαλαιωμένες δομές Τοπικής Αυτοδιοίκησης ώστε να υποστηριχθεί η ουσιαστική διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των Δήμων σε ένα πιο απαιτητικό περιβάλλον. Δεύτερον, μέσα από την ενοποίηση συγγενών περιοχών και κοινοτήτων, να προκύψουν ευρύτερες οικονομικές και πολιτικές συνέργειες προς όφελος των δημοτών. Και τρίτον, να επιβληθούν κανόνες ευταξίας και ελέγχου σε όλο το φάσμα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τερματίζοντας φαινόμενα κακοδιαχείρισης και σπατάλης που είχαν καταγραφεί με βάση το προηγούμενο καθεστώς.
Επιτεύχθηκαν αυτοί οι στόχοι; Σαφώς όχι. Αν και νωρίς να εξαγάγουμε ασφαλή συμπεράσματα, εντούτοις η μεταρρύθμιση ήταν αναμφίβολα το πρώτο βήμα προς μια σωστή κατεύθυνση. Η καλύτερη απόδειξη για την ανάγκη αναδιάρθρωσης των τοπικών αρχών είναι το υποχρεωτικό νοικοκύρεμα σε δήμους και κοινότητες, ιδιαίτερα εκεί όπου προηγουμένως επικρατούσε αναρχία και αταξία. Ασφαλώς, είμαστε ακόμα στο πρώιμο στάδιο της μεταρρύθμισης και χρειάζεται να γίνουν ακόμα πολλά βήματα ώστε να ολοκληρωθεί με επιτυχία αυτό το τόσο σημαντικό εγχείρημα.
Για παράδειγμα, το κεντρικό κράτος οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν και να μην μεταφέρει τις δικές του αστοχίες στις νέες τοπικές αρχές. Οι νέοι δήμοι ορθώς ανέλαβαν τις εκκρεμούσες υποχρεώσεις που υπήρχαν στα προηγούμενα διαμερίσματα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν συσσωρευτεί αδικαιολόγητα βάρη, ακόμα και σοβαρές εν εξελίξει δικαστικές υποθέσεις, εξαιτίας της ανικανότητας του κεντρικού κράτους να ελέγξει το προηγούμενο καθεστώς, επιτρέποντας τη δημιουργία μικρών βασιλείων και μεγάλων καταχρήσεων.
Γι’ αυτό, εκεί και όπου προκύπτουν νομικές ευθύνες ασφαλώς και πρέπει να προχωρήσουν οι ανάλογες διαδικασίες, αλλά μέχρι να ολοκληρωθεί ο έλεγχος (που έπρεπε να είχε γίνει πριν από χρόνια!), δεν πρέπει να ναρκοθετείται η προσπάθεια τω νέων αρχών. Είναι απαραίτητη η συνδρομή του κράτος ώστε αφενός να εξευρεθεί ένας ομαλός τρόπος αποπληρωμής των παλαιότερων βαρών και αφετέρου να στηριχθούν οικονομικά και πρακτικά οι νέοι Δήμοι στο δύσκολο εγχείρημα της μεταρρύθμισης.
Παράλληλα, για να υπάρξει ομαλή μετάβαση από το παλιό στο νέο καθεστώς, είναι σημαντικό να εγκαταλειφθούν γραφειοκρατικές και αντιπαραγωγικές διαδικασίες. Η εμπειρία των πρώτων μηνών μας έχει δείξει ότι ακόμα και για απλά θέματα, όπως η μεταφορά αρμοδιοτήτων εντός της δημοτικής αρχής, απαιτείται μια μακρά και αχρείαστη γραφειοκρατική εμπλοκή από κρατικές υπηρεσίες. Ενώ το κεντρικό κράτος όφειλε να παρέμβει για να διευκολύνει την ομαλή μετάβαση, εντούτοις εξαντλείται σε τυπικούς ελέγχους και γραφειοκρατικές διαδικασίες που δυσκολεύουν τη λειτουργία των νέων οντοτήτων. Είναι οξύμωρο να εφαρμόζεις μια τόσο σημαντική μεταρρύθμιση για να εμβαθύνεις την αυτοτέλεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά την ίδια ώρα να τίθεται επιπλέον εμπόδια, είτε λόγω γραφειοκρατίας, είτε λόγω έλλειψης επαρκούς χρηματοδότησης.
Ας μην χάνουμε τη μεγάλη εικόνα, για χάριν μικρών και ενδεχομένως ασήμαντων λεπτομερειών.
Αλλαγές επίσης είναι χρήσιμο να επέλθουν και στο νομοθετικό πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ώστε να δοθούν αυξημένα εργαλεία και εξουσίες στις νέες αρχές. Όπως για παράδειγμα, με το επίκαιρο θέμα των επικίνδυνων οικοδομών. Ο περί Οδών και Οικοδομών Νόμος περιορίζει δραστικά τον έλεγχο που μπορούν να ασκήσουν οι δημοτικές αρχές όσον αφορά τις επικίνδυνες οικοδομές. Οι ΕΟΑ που έχουν την ευθύνη εφαρμογής του νόμου, πρέπει να βοηθηθούν ώστε να είναι αποτελεσματικοί για προστασία της δημόσιας ασφάλειας.
Περαιτέρω, όσον τη συζήτηση για τον αριθμό των αντιδημάρχων, αυτή είναι μάλλον άκαιρη και εν μέρει παραπλανητική. Στη μεγάλη πλειοψηφία των νέων Δήμων, ο αριθμός των αντιδημάρχων καλύπτει την ανάγκη εκπροσώπησης κοινοτήτων και αρχών που έχουν καταργηθεί στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης. Το θέμα που θα έπρεπε να απασχολήσει δεν είναι τόσο ο αριθμός των αντιδημάρχων, όσο η νομοθετική ασάφεια για το ρόλο τους.
Είναι σημαντικό να καθοριστούν οι αρμοδιότητες των αντιδημάρχων, οι οποίοι ειρήσθω εν παρόδω, θα μπορούσαν να αναλάβουν και τις εργασίες που εκτελούνται σήμερα από τους διοριζόμενους κοινοτάρχες, καθιστώντας αχρείαστη την παλαιότερη δομή κοινοτικής εξουσίας.
Με αυτό τον τρόπο, θα εξοικονομηθούν δημόσιοι πόροι και θα αξιοποιηθούν στο έπακρο οι δημοκρατικά εκλεγμένοι εκπρόσωποι τοπικών κοινοτήτων, η θητεία των οποίων λήγει το 2029.
Εν ολίγοις, είναι πολύ σημαντικό για τον τόπο μας να πετύχει η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Για αυτό χρειάζεται να εργαστούμε όλοι εμπλεκόμενοι καλή τη πίστει ώστε να υπάρξουν διορθωτικές παρεμβάσεις, να στηριχθούν οικονομικά οι νέες δημοτικές αρχές και να ενισχύσουμε την κορυφαία μορφή άμεσης δημοκρατίας, το θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τον οποίο εμπιστεύονται οι πολίτες σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από άλλες μορφές εξουσίας. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ο πυρήνας της κοινωνίας μας και έχουμε χρέος να εργαστούμε όλοι από κοινού για το δημόσιο καλό.
* Ο Κυριάκος Ξυδιάς είναι Δήμαρχος Αμαθούντας
