Όσοι διψούν για λευτεριά
που όλοι ποθούσαν πρώτα,
ας αγκαλιάσουν σταθερά
κι ας ξαναζήσουν θαρρετά
τα χρόνια της Ε.Ο.Κ.Α.
Τα χρόνια εκείνα τα τρανά
της πίστης τ΄ άγια χρόνια,
θα δείχνουν πάντα φωτεινά
το δρόμο προς τη λευτεριά
σ' όσους τη θεν αιώνια.
Στίχοι από ενα ποίημα του Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου, του φλογερού ιερέα και στρατολόγου της ΕΟΚΑ, που με την αγάπη του στο Θεό και στην πατρίδα ενέπνευσε χιλιάδες νέους να αγωνιστούν για μια Κύπρο ελεύθερη. Ενώπιων του έδωσαν τον όρκο της ΕΟΚΑ Αγωνιστες και Ηρωομάρτυρες του Απελευθερωτικού Αγωνα.
Ελληνιδες, Ελληνες,
Με ιδιαίτερη χαρά και ξεχωριστή τιμή ως Πίτσιλλος και εγώ, βρίσκομαι σήμερα ως ομιλητής εδώ στον Αγρο, την καρδιά της Πιτσιλιάς, όπου κτυπούσε ο παλμός της Εποποϊίας της ΕΟΚΑ καθ’ όλην τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα.
Μαζευτήκαμε σήμερα εδώ για να τιμήσουμε και φέτος την ένδοξη επέτειο της 1ης Απριλίου 1955. Εξήντα εννέα χρόνια συμπληρώνονται από εκείνο το πρωινό της 1ης τ’ Απρίλη, όταν σαν πρωταπριλιάτικο ψέμα διαδόθηκε αστραπιαία η είδηση για την ανάληψη ένοπλου κινήματος των Ελλήνων Κυπρίων, για να αντιμετωπίσει τις πάνοπλες αποικιοκρατικές δυνάμεις των Βρετανών.
Τιμούμε σήμερα τους εν ζωή αγωνιστές της θρυλικής ΕΟΚΑ, που έχοντας ως σύμμαχο το δίκαιο και τη δύναμη της ελληνικής ψυχής, έθεσαν τον εαυτόν τους στην υπηρεσία της πατρίδας.
Αποδίδουμε ταυτόχρονα τον προσήκοντα φόρο τιμής στους ηρωικώς πεσόντες που όρθωσαν το ανάστημά τους απέναντι στην συντριπτική υπεροπλία των αποικιοκρατών και πέρασαν το κατώφλι της αθανασίας, για να μείνουν αιώνιοι και αταλάντευτοι στο Πάνθεο των ηρώων του Ελληνισμού.
Τί μπορούμε όμως περισσότερο να πούμε για τον ένδοξο αγώνα της ΕΟΚΑ που να μην έχει λεχθεί εκατοντάδες φορές μέχρι σήμερα;
Να απαριθμήσουμε ξανά τα δεκάδες ιστορικά γεγονότα και τους ηρωισμούς των αγωνιστών που πέρασαν στη σφαίρα του θρύλου και του έπους; Να αποτιμήσουμε τις συνέπειες, τον αντίκτυπο και τη συνεισφορά του αγώνα στην παγκόσμια ιστορία; Ναι, αυτό πρεπει να επαναλαμβανεται στην εθνική επετειο, αφού ο αγώνας της ΕΟΚΑ, ήταν το επιστέγασμα της βούλησης και της αποφασιστικότητας του υπόδουλου Κυπριακού Ελληνισμού για ελευθερία, δημοκρατία και αυτοδιάθεση-Ενωση.
Ήταν η κορύφωση μια διαδρομής που εξελίχθηκε με βάση την ιστορική συνέχεια, τα ιδανικά και τις αξίες του Ελληνισμού. Των ιδανικών και των αξιών αυτών που πύρωσαν τη ψυχή και όπλισαν το πνεύμα και τα χέρια των αγωνιστών της ΕΟΚΑ, που έχοντας πίστη για το δίκαιο του Αγώνα και την οφειλή προς την πατρίδα, έσπευσαν να αναμετρηθούν με την ιστορία.
Νέοι άνθρωποι, αγνοί, ανιδιοτελείς, καθημερινοί, της βιοπάλης και της αγροτιάς που εγκατέλειψαν τις οικογένειές τους, μαθητές των σχολείων που άφησαν τα θρανία τους, γαλουχημένοι στα εθνικά ιδεώδη, μυήθηκαν στις τάξεις της ΕΟΚΑ, όργωσαν τη κυπριακή ύπαιθρο, ανέβηκαν τα βουνά, κρύφτηκαν σε κρησφύγετα και λημέρια, περπάτησαν ρεματιές και δύσβατα μονοπάτια, έδρασαν κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες και απέναντι σε υπέρμετρες δυνάμεις, με σκοπό να φέρουν σε πέρας τις αποστολές που αναλάμβαναν.
Χάρις στον αγώνα αυτό οφείλουμε την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ανεξάρτητου κράτους, διεθνώς αναγνωρισμένου, πλήρους μέλους της ΕΕ και μοναδικού όπλου σήμερα στη διεκδίκηση του δικαίου του αγώνα μας για απαλλαγή από την τουρκική κατοχή. Ο αγώνας της ΕΟΚΑ αποτελεί για όλους εμάς τον φάρο και την πυξίδα μας στον αγώνα που διεξάγουμε για εθνική δικαίωση. Είναι γι’ αυτό που εκδηλώσεις τιμής, όπως η σημερινή, δεν συνιστούν μόνο φόρο τιμής σε όλους όσοι αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την πατρίδα, αλλά και υπόμνηση της δικής μας ευθύνης έναντι της πατρίδας και των ηρώων μας.
Συγχωριανοι,
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ορκίζει τον κυπριακό Ελληνισμό από τον άμβωνα της Παναγίας Φανερωμένης, ενώ ο Τρικωμίτης Συνταγματαρχης Γεώργιος Γρίβας Διγενης, αναλαμβάνει ως Στρατιωτικός Αρχηγός να φέρει εις πέρας, το ακατόρθωτο. Και πηρε ΑΡΙΣΤΑ ο Διγενης στα πεδία των μαχων, στα λημέρια και όπου διεξήχθη ο Ανταρτοπόλεμος που ειχε παμπολλες επιτυχίες.
«Με τη βοήθεια του Θεού και πίστην εις τον τίμιο αγώνα» τα μεσάνυκτα της 1ης Απριλίου του ’55, ο κόσμος του ονείρου και του παραμυθιού, θα ζωντανέψει. Οι εκρήξεις που φωτίζουν τον κυπριακό ουρανό, σηματοδοτούν το τέλος των ειρηνικών πλην άκαρπων διαβημάτων. Σηματοδοτούν την ακατανίκητη θέληση της γενιάς της ΕΟΚΑ, να ζήσει λεύτερη ή να πεθάνει. Ήταν η νύκτα που με τα λόγια του Υψηλάντη, καλέσαμε την ελευθερία, στη γη της Ελληνικης πατρίδας μας.
Σε αυτό το εθνικό προσκλητήριο, στο νέο «Ίτε παίδες Ελλήνων…», πρώτη ανταποκρίθηκε η κυπριακή νεολαία. Οι υπέροχοι νέοι και νέες, που δεν ναρκώθηκαν από το βόλεμα. Που δεν έμαθαν ύμνους ξένους και δεν συμβιβάστηκαν στη θέα καμιάς άλλης σημαίας, παρά μόνο της γαλανόλευκης.
Αυτό ήταν το ήθος της γενιάς της ΕΟΚΑ. Και οι ίδιες θυσίες, το ίδιο ελληνικό κλέος, επαναλαμβάνονται σε ένα πρόχειρο κρησφύγετο στον Μαχαιρά, σε ένα ταπεινό αχυρώνα στο Λιοπέτρι. Επαναλαμβάνονται στις κρυψώνες του Δικώμου και στα κακοτράχαλα βουνά του Κύκκου. Στους διαδρόμους του παλαιού Γενικού Νοσοκομείου και στα λημέρια των Σπηλιών.
Τι κι’ αν ο 24χρονος Αγροτης Ηρωας Πέτρος Ηλιάδης έπεφτε νεκρός στο κέντρο της Λευκωσιας από εχθρικά πυρά την 14η Ιουνίου 1956 όταν ετοιμαζόταν για βομβιστική επιθεση εναντιον των Αγγλων; Στην κηδεια του εδω στον Αγρο, ο πατερας του γερο-Ηλιας, τον καμαρωσε για το ήθος και τον πατριωτισμό του. Τον αποχαιρετησε με ενα δαφνινο στεφανι λεγοντας του: Εχει η δαφνη μυρωδια Πετρο μου, μα εχει και πικραδα. Χαλαλι ομως της Ελλαδας μας, η θυσια σου Πετρο μου.
Αυτή ήταν, η γενιά της ΕΟΚΑ. Μια δράκα απειροπόλεμων παλληκαριών από όλα τα ηρωικά χωριά της Πιτσιλιας απεδειξαν σε όλα τα πλάτη και μήκη της Οικουμένης οτι οι Ελληνες γνωρίζουν πως να πολεμούν αλλά και πως να πεθάνουν για τα ιδανικά της ελευθερίας.
Ανδρεας Δημητριου, Μιχαλακης Καραολης, Νικος Γεωργιου, Γεωργιος Χαραλαμπους, Ευαγόρας Παπαχριστοφορου, Χριστοδουλος Κανναουρος, Χριστος Τσιαρτας, Στυλιανος Λενας, Σωτήρης Τσαγκάρης, Χαραλαμπος Πεττεμερίδης, Παναγιωτης Γεωργιάδης, Ανδρεας Πατσαλιδης, Κώστας Αναξαγορου. Αυτά τα παιδιά έγιναν πρότυπα ζωής, για να μας διδάσκουν πώς πρέπει να περιφρουρείται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και πώς οι λαοί πρέπει να διεκδικούν την ελευθερία τους.
Στα δροσερα χώματα της Πιτσιλιάς έλαχε να χύσουν το αιμα τους και άλλα αμουστακα παιδιά: Μιχαλης Γιωργαλλας, Αλεκος Κωνσταντινου, Δημητρακης Χριστοδουλου, Σαββας Ροτσιδης, θυσίασαν τη ζωή τους εδω στα κακοτραχαλα βουνα της Πιτσιλιας για την Ελευθερια και την Ενωση με την Ελλαδα. Τιμη και δοξα και σε όλους τους επωνυμους και ανωνυμους Ηρωες και Μαρτυρες της Κυπριακής Ελευθερίας.
Αυτή η νέα «χούφτα τρελών» έτσι τους απεκαλεσαν κάποιοι πολιτικάντιδες εντός και εκτός Κύπρου, θα υψώσουν, 134 χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση, ξανά τα καριοφίλια και τις σπάθες. Βαφτισμένοι στης Χριστιανοσύνης και της Ελλάδας τα νάματα, θα συμπορευτούν με τον αρχηγό Διγενή στον δρόμο της ελληνικής τιμής. Θα αναζητήσουν τη Λευτεριά, σε ανηφοριές και μονοπάτια, σε βουνά και ρεματιές.
Ολόκληρος ο λαός μας αγκαλιάζει τους αγωνιστές σε κάθε έκφανση του αγώνα. Με το κατηχητικό, τον σύνδεσμο, τη μεταφορά της αλληλογραφίας, την αναγραφή συνθημάτων και τη ανύψωση σημαιών. Ηλικιωμένοι και γυναίκες, όχι μόνον δεν μένουν αμέτοχοι, αλλά αναδεικνύονται σε αφανείς ήρωες. Κατασκευάζουν κρησφύγετα, φιλοξενούν και τροφοδοτούν τις αντάρτικες ομάδες, συμμετέχουν στην παθητική αντίσταση, παρέχουν πληροφορίες κρίσιμες για την έκβαση του αγώνα.
Οι μεγαλύτεροι, οι πιο ριψοκίνδυνοι συμμετέχουν σε αποστολές παρακολούθησης, κατασκευάζουν αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς και όπλα, συμμετέχουν στις ομάδες κρούσης και στο αντάρτικο.
Μάταια οι αποικιοκράτες προσπαθούν να συνέλθουν από την επαναστατική καταιγίδα που ξεσπά στο νησί. Επιβάλλουν κατ’ οίκον περιορισμούς, προβαίνουν σε συλλήψεις και προσωποκρατήσεις, χωρίς εντάλματα, χωρίς δίκη. Κλείνουν τα Γυμνάσια, δολοφονούν μαθητές, μικρά παιδιά. Ενθαρρύνουν τις προδοσίες, επικηρύσσουν με αμύθητα για την εποχή πλούτη τους πλέον καταζητούμενους αγωνιστές. Μεθοδεύσεις, που καταλήγουν η μία μετά την άλλη στην αποτυχία.
Οι Αγγλοι αναγκάζονται να ανασύρουν από τα μπουντρούμια του Mεσαίωνα τις πιο φρικαλέες μεθόδους ανάκρισης. Οδηγούν στην αγχόνη με συνοπτικές διαδικασίες αμούστακα παιδιά. Και πάλιν εις μάτην. Οι πράξεις τους, ατσαλώνουν το φρόνημα του εξεγερμένου λαού, πεισμώνουν ακόμα περισσότερο τις φλογισμένες ψυχές.
Πως μπορει να ξεχασουμε τους παθιασμενους Παπαδες της Κοινοτητας του Αγρου; Παπα-Χριστοδουλος, Παπά Ηρακλής, Παπά Ανδρεας, πλαισιούμενοι και τους αλλους Πίτσιλλους ιερεις με καθε τροπο βοηθησαν στον Αγωνα της ΕΟΚΑ.
Οι πλειστοι κάτοικοι της Πιτσιλιας ήσαν ενταγμενοι στον Αγωνα, διδασκόμενοι από τις παρακαταθήκες του υπέροχου αγώνα της ΕΟΚΑ και των άλλων ιστορικών μας αγώνων θα πρέπει με αίσθημα ευθύνης, ομοψυχίας, συλλογικής συστράτευσης και καθολικής ενότητας να φανούμε αντάξιοι και συνεπείς με την ιστορία μας, τους αγώνες και τους αμέτρητους Ηρωομάρτυρες που τιμούμε απόψε.
Όλο και κάποιος Κυριάκος Μάτσης θα τους υπενθυμίσει ότι αυτός ο αγώνας, ποιείται για την αρετή και όχι για τα χρήματα. Όλο και κάποια μάνα, σαν του Παλληκαρίδη, θα αναφωνήσει Σπαρτιάτικα «Χαλάλιν της πατρίδας μας το γαίμαν του παιθκιού μου».
Ελληνίδες, Έλληνες,
Σε αντιδιαστολή με τις περιπτώσεις άλλων λαών, ο επικός τετραετής αγωνας του ‘55-59, δεν υπήρξε ο τελευταίος αγώνας της πατρίδας μας. Και γι’ αυτό, οφείλουμε σήμερα με αυτοσυνειδησία, να απολογηθούμε στους ήρωες μας.
Η Κύπρος από τα παναρχαια χρονια μεχρι και σήμερα αναπνεει Ελλαδα. Ζει και επιβιώνει από την Ελλαδα. Δοκιμάζεται και μένει ορθή και όρθια, γιατί είναι ΕΛΛΑΔΑ.
Τι κι αν ακομη παραμενουν αδικαίωτοι οι Εθνικοί της πόθοι; θα συνεχίσουμε με ελπίδα και δύναμη τον αγωνα του χρεους μέχρι τη δικαίωση. Για να επιτευχθεί τουτο χρειαζεται πίστη στο Θεο, όμονοια και ενότητα, τόσο στην Κυπρο όσο και στην Μητροπολιτική Ελλαδα.
Με αυτες τις προυποθεσεις, σύντομα, σε πείσμα όλων των εχθρων μας, θα πετύχουμε στο στόχο μας, θα δρασκελίσουμε ελευθεροι τον Τουρκοκατεχόμενο σήμερα Πενταδάκτυλο.
Θα επιστρεψουμε σ’ ολοκληρη την κατεχόμενη γη μας, οχι σαν τουριστες και με εξευτελιστικους όρους, αλλά περηφανοι και ελευθεροι, δικαιούχοι, κύριοι του ειναι μας και θ’ αναπετάσουμε στα σπιτια, στους Ιερους Ναους μας, στους τοπους της θυσιας και στους ταφους των Ηρωων της Θρυλικής ΕΟΚΑ, και με τη γαλανολευκη να κυματιζει εκει περήφανη για παντα.
Γιατί πολύ σύντομα, επιτρέψαμε στα εμφιλοχωρούντα ζιζάνια της διχόνοιας να αναφυούν ανάμεσα μας. Γιατί αγνοήσαμε τις μέλισσες που δέκα χρόνια, μας έστελνε ο Ονήσιλος. Που ανοίξαμε την κερκόπορτα, επιτρέποντας στον τούρκο εισβολέα, να συλήσει τα, για τριάντα πέντε αιώνες ελληνικά χώματα της πατρίδας μας. Τη Σαλαμίνα του Ευαγόρα, την Κερύνεια του Πράξανδρου, το Ριζοκάρπασο του Πετράκη Γιάλλουρου.
Εφτά δεκαετίες από τη θυσία των ηρώων μας, οφείλουμε σήμερα να ζητήσουμε ταπεινά, συγγνώμη. Γιατί αδυνατούμε να εξηγήσουμε πως, αντί να διδάσκουμε στα παιδιά μας τα ελληνοχριστιανικά μηνύματα του ωραίου τους αγώνα, τα αφήσαμε να κλυδωνίζονται ανάμεσα στις τηλεοπτικές απαξίες και στην ευτέλεια εισαγόμενων ιδανικών μιας χρήσης. Συγγνώμη, γιατί μπροστά στο κλέος σας, μετρηθήκαμε ανάξιοι.
Στις δεδομένες σημερινές αντιξοότητες, ας αποδείξουμε για ακόμη μια φορά, την διαχρονικότητα μιας ιστορικής αλήθειας. Ότι εμείς οι Έλληνες, μπορούμε να μεγαλουργήσουμε μόνο υπό συνθήκες ομόνοιας και αδελφοσύνης. Και όταν τα κατεχόμενα μέρη μας είναι δυνατόν να αποτελέσουν ακόμα μια χαμένη πατρίδα, αυτό το ζητούμενο καθίσταται πλέον ανάγκη επιτακτική.
Η συναίσθηση των κινδύνων, η συναίσθηση της ιστορικής μας ευθύνης, χρειάζεται σήμερα, να μας βρει σε συστράτευση. Εξορκίζοντας τα φαντάσματα της αντιπαράθεσης και της πόλωσης. Έτοιμους να εγκαταλείψουμε συμπεριφορές στενά μικροκομματικές και ιδιοτελείς. Μακριά από τις σειρήνες της δημαγωγίας, της πολιτικής και κομματικής ανευθυνότητας. Η ιστορική μας ευθύνη, μας βρίσκει αποφασισμένους, να διορθώσουμε την ιστορικά απαράδεκτη ανωμαλία, επανενώνοντας τον τόπο μας και τον λαό μας.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Ως προς την ανάγκη να διεκδικήσουμε τα δίκαια συμφέροντα του λαού μας, θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε. Με εξωστρέφεια και αυτοπεποίθηση, προασπιζόμενοι τα νόμιμα και διεθνώς κατοχυρωμένα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Αξιοποιώντας τη γεωπολιτική μας δυναμική και διευρύνοντας το διπλωματικό μας εκτόπισμα, αποδεικνύουμε πλέον στην πράξη ότι η εποχή της ηττοπάθειας και της μοιρολατρίας, ανήκει πλέον οριστικά στο παρελθόν. Αποδεικνύουμε ότι η χώρα μας, δεν είναι πια μόνη.
Σημερα οι Ελληνες ενωνουν τη φωνη τους με ολους τους Ευρωπαιους συνεταιρους μας και συνεργαζόμαστε και εμεις ως ισοτιμοι Ευρωπαιοι πολιτες για την επιτευξη των Ευρωπαικων και Παγκοσμιων οραματων, και απαιτουμε Ελευθερια της σκλαβωμενης πατριδας μας. Αυτο ειναι χρεος ιερο, εθνική επιταγή. Η κληρονομιά και ο αγωνας των Ηρωων μας θα διατηρείται από εμας ως κόρη οφθαλμού.
Αυτός είναι σήμερα ο δικός μας αγώνας, η δική μας επανάσταση και η δική μας υπέρβαση. Αυτή που θα δικαιώσει όσους θυσιάστηκαν διαχρονικά για το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας. Αυτό είναι το ιστορικό μας χρέος, έναντι στις απελθούσες και επερχόμενες γενεές των Ελλήνων της Κύπρου. Και υπό την ιερά προστασία και το έλεος της Παναγίας της Κυκκώτισσας, τη θαυματουργό της εικόνα σήμερα προσκυνούμε, ας ανανεώσουμε τον όρκο μας, στα λόγια του Βασίλη Μιχαηλίδη. Ότι, «η Ρωμιοσύνη εν να χαθεί, όντας ο κόσμος λείψει».
Οι φωτοβόλες μορφές των ηρώων του έπους της ΕΟΚΑ μας δείχνουν τον δρόμο που χάραξαν μέχρι να ξεπληρωθεί η ιστορική επιταγή που μας κληροδότησαν. Μέχρι που οι καμπάνες όλων των κατεχόμενων χωριών μας θα κτυπήσουν χαρμόσυνα αναγγέλλοντας την απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας.
Μόνο τότε θα μπορέσουμε να κοιτάξουμε στα μάτια τους ήρωες της ΕΟΚΑ και να τους πούμε ότι μετρήσαμε το μπόι μας και το βρήκαμε αντάξιο.
Αιωνία η δόξα σε όλους όσοι αγωνίστηκαν στον υπέροχο εκείνο αγώνα της ΕΟΚΑ του 1955–59.
Αιωνία η μνήμη των Ηρώων μας και Καλή Ανάσταση στις ψυχές μας και στην πατρίδα μας.
Ζητω η Κυπρος των αδικημένων αλλά περήφανων Ελληνων κατοίκων της που προόρισθαι να μην ειναι η τελευταια γενιά Ελλήνων σε τούτην την ευλογημενη Ελληνική εσχατια του Νότου που φυλαμε Θερμοπύλες με προσταγή των Ηρωων της Θρυλικής ΕΟΚΑ.
Ζήτω η 1η Απριλιου 1955.
