Ομολογώ εξαρχής πως στις δεκαετίες έρευνας στα πεδία που αφορούν στην πληροφόρηση, την προπαγάνδα, τον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο, τους δημοσιογράφους, φωτορεπόρτερ, τους απεσταμένους ποικίλων υπηρεσιών και τη σχέση τους με την Κύπρο των ετών ανάμεσα στο 1878 και το 1975 πέρασα δυσκολίες και αντιμετώπισα δυσπιστία και κάποτε ηθελημένη σιωπή.
Αυτή η δεκαετία, όμως ( 1955 – 1965), αν και η πλέον ηρωική για το νησί μας, είναι δύσκολη στη φιλαλήθη διερεύνηση και οι όποιες αναφορές μας τάραζαν κάποιους μελετητές. Δυσκόλευαν, επίσης, όσους ήθελαν μονομερώς να καλλιεργούν αρνητικούς μύθους για αυτά τα έτη, ιδιαίτερα τα πρώτα πέντε.
Η πλέον σημαντική μου απορία ήταν η απουσία ερεύνης για την ακραία πρακτική άντλησης πληροφοριών διά ακραίων βασανισμών και η πραγματικά αξιοθαύμαστη θυσιαστικότητα κάποιων βασανιζομένων.
Ευτυχώς, πλέον ξένες πηγές μας βοηθούν να κατανοήσουμε το ήθος κάποιων ανθρώπων που διασφάλισαν με ακραίες προσωπικές συνέπειες τις πολύτιμες
πληροφορίες και με τον τρόπο αυτόν του βίου δυσκόλεψαν την αποικιοκρατική επιχειρησιακή εκστρατεία για εξεύρεση και αξιοποίηση πληροφοριών για την όποια
φιλελεύθερη δραστηριότητα των Ελλήνων χριστιανών της Κύπρου.
Οι αδυναμίες του ειδικού κλάδου
Μετά την έκρηξη του Αγώνα της ΕΟΚΑ υπάρχει εντός της Αστυνομικής Δύναμης Κύπρου μια έντονη δυσφορία για τις γερασμένες μεθόδους του επιχειρησιακού
Ασμόρ. Υπάρχει έντονη η πεποίθηση πως αργά προχώρησε στις αλλαγές μεθόδου του ειδικού κλάδου. Γενικά υπάρχει μια διοικητική δυσφορία από το Κυβερνείο η οποία κορυφώνεται μετά την άφιξη του κυβερνήτη Χάρτιγκ, ο οποίος αντιλαμβάνεται σύντομα την έντονη στεγανή λειτουργία του σκληρού πυρήνα της ΕΟΚΑ.
Μια σειρά επιχειρήσεων κατόπιν θα καταδείξουν την απουσία χρήσης ασύρματων μέσων είτε φωνητικά είτε με σήματα μορς από την ΕΟΚΑ και τους συνεργάτες της.
Επισταμένος έλεγχος σε ολόκληρη την Κύπρο δεν εντόπισε σημαντικές κεραίες ή υποδομές για ασύρματη επικοινωνία.
Η χρήση σημειωμάτων μικρών μεταφερομένων με στεγανό τρόπο απο σύνδεσμο σε σύνδεσμο χωρίς να γνωρίζει ο κάθε φορέας μηνύματος και εντολής τους αλυσιδωτούς φορείς δυσκόλεψε την ιχνηλάτηση της επικοινωνίας όλων των τομέων επαναστατικής έκφρασης με τα κατά τόπους και τα κεντρικά κλιμάκια της ΕΟΚΑ.
Αυτή η αιφνιδιαστική δυσκολία στην ανάγνωση των επιχειρησιακών τακτικών της Επανάστασης και της διασποράς των εντολών γεωγραφικά οδήγησε αναγκαστικά στην προσφυγή στην επ’ αμοιβή αγορά πληροφοριών στην επικήρυξη προσώπων και στη βεβιασμένη αναζήτηση συνεργατών με βεβαρημένο παρελθόν ή μορφωτική και επιχειρησιακή αδυναμία.
Όταν τούτο έγινε αντιληπτό, οι Βρετανοί προχώρησαν στην αγορά υπηρεσιών διά συμβολαίων και στη μετακίνηση επιχειρησιακών από άλλες αποικίες ή ακόμα και
από το κέντρο.
Για τα ανωτέρω υπάρχουν πλέον μαρτυρίες πολλών πρωταγωνιστών από την πλευρά των Βρετανών, ιδιαίτερα σε απομνημονεύματα και συνεντεύξεις κορυφαίων αλλά και χαμηλόβαθμων εργαζομένων στους συνδεδεμένους με τη μάχη των πληροφοριών τομείς της αποικιοκρατικής Διοίκησης ή της Μεγάλης Βρετανίας.
Στα χρόνια της ύστερης αποικιοκρατίας
Η ταχυδρομική παρακολούθηση και λογοκρισία στην περίοδο αυτή στοχοποιούν επαγγέλματα που θα μπορούσαν να λάβουν πληροφόρηση για ουσίες, χημικά και
άλλα σκευάσματα τα οποία θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη δραστηριοποίηση της ΕΟΚΑ σε σαμποτάζ και ποικίλες άλλες επαναστατικές δραστηριότητες. Ιατροί,
φαρμακοποιοί, μαίες, νοσοκόμοι, εμπόροι οικοδομικών υλικών, λατόμοι και έμποροι οικοδομικών υλικών.
Η ταχυδρομική λογοκρισία εκτός της κεντρικής κλασσικής επιχειρησιακής προσέγγισης είναι επαρκώς οργανωμένη και τα τέσσερα χρόνια σε όλες τις επαρχίες,
ιδιαίτερα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και σε αστυνομικους σταθμούς που λειτουργούν και ως ανακριτικά κέντρα.
Λογοκρισία ταχυδρομική ασκείτο με συγκεκριμένη διαδικασία και για τις επιστολές και τα δέματα των εξορίστων στις Σεϋχέλλες. Η διαδικασία αυτή ήταν μάλλον αργή και πολυκεντρική.
Στις Κεντρικές Φυλακες ακόμα και για την αλληλογραφία των μελλοθανάτων η λογοκρισία λειτουργούσε χωρίς περιορισμούς ή φραγμούς. Παρά την ένταση των
μέτρων μετά την απόπειρα δραπέτευσης του Μιχαήλ Καραολή, που δεν ολοκληρώθηκε επιτυχώς, η ΕΟΚΑ καταφέρνει να λειτουργεί επαρκώς το δικό της
παράνομο ταχυδρομείο τόσο στις φυλακές όσο και στα κρατητήρια, πράγμα που κυριολεκτικά αιφνιδιάζει συχνά τους Βρετανούς.
Η διά «ταχυδρομικής» διείσδυσης άσκηση, έστω και μερικής διοίκησης από μέρους της ΕΟΚΑ στους χώρους κράτησης, ήταν η απόκριση στην απροκάλυπτη λογοκρισία.
