Του Πέτρου Παπαπολυβίου
Μια πολύ θλιβερή και δυσάρεστη είδηση μας έφερε το φετινό Δεκαπενταύγουστο, την εκδημία του αγαπητού φίλου Άκη Θεοδώρου, η κηδεία του οποίου θα γίνει σήμερα, 19 Αυγούστου 2024, στις 3 το απόγευμα στον ναό του Αγίου Σάββα στον Ύψωνα.
Ο Άκης Θεοδώρου ήταν φιλόλογος, με αγάπη και χάρισμα στη διδασκαλία και ικανότατος και στη διοίκηση, αφού υπήρξε γυμνασιάρχης για σειρά ετών. Τον διέκρινε μια σπάνια αγάπη στον γενέθλιό του τόπο, τον Ύψωνα και τη Λόφου, και αγωνίστηκε για χρόνια για την ανάδειξη της ιστορίας των δύο χωριών, την προβολή τους και τη διάσωση του πολιτιστικού τους πλούτου και των παραδόσεών τους. Το πιο σημαντικό του έργο, από τα τόσα πολλά που έκανε για τη Λόφου και τον Ύψωνα, το οποίο συνδέεται και με το συγγραφικό του έργο, ήταν η ανάδειξη του ρόλο του Ιωάννη Σταυριανού, αγωνιστή της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 που καταγόταν από τη Λόφου και απεβίωσε στην Αθήνα.
Από τις αρχές του 1990, όταν δραστηριοποιήθηκε στον Σύνδεσμο Αποδήμων της Λόφου (του οποίου διατέλεσε και πρόεδρος για σειρά ετών) ο Άκης Θεοδώρου πρωταγωνίστησε στις συστηματικές προσπάθειες για τον επαναπατρισμό στην Κύπρο των οστών του Σταυριανού από το Α΄ Κοιμητήριο Αθηνών, κάτι που έγινε εφικτό τον Νοέμβριο του 1998, με την παράλληλη ανέγερση ενός σεμνού μνημείου και προτομής στο προαύλιο του παλιού Δημοτικού Σχολείου της Λόφου. Ο Άκης ήταν πρωτεργάτης και βασικό στέλεχος της πρώτης ομάδας πρωτοβουλίας και αφιερώθηκε με ενθουσιασμό στην ιδέα της συντήρησης της μνήμης του Ιωάννη Σταυριανού στη Λόφου. Εξέδωσε για αυτόν το βιβλίο «Ιωάννης Σταυρινού Σταυριανός. Ένας Κύπριος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821» (2018) και δημοσίευσε σχετικά άρθρα σε συλλογικούς τόμους, ενώ πρόσφατα κατάφερε την επιστροφή του πρωτότυπου χειρόγραφου ημερολογίου του Σταυριανού στην Κύπρο (το οποίο εξέδωσε φωτοαναστατικά σε μικρό αριθμό αντιτύπων). Το Ημερολόγιο του Σταυριανού, μια πολύτιμη πηγή για την Ελληνική Επανάσταση έχει εκδώσει με σχόλια το 1982 η Ελένη Αγγελομάτη – Τσουγκαράκη, με τίτλο «Πραγματεία των περιπετειών του βίου μου».
Ο Άκης Θεοδώρου ήταν επίσης συγγραφέας των βιβλίων «Η εκπαίδευση στην Λόφου (1855-1945)» (2005), «Ο Συνεργατισμός. Γέννηση και ανάπτυξη της ΣΠΕ Ύψωνα – Λόφου, 1940-2000» (2000) και «Συνεργατική Πιστωτική Εταιρεία Τραχωνίου. Μια ιστορική αναδρομή στην εξηντάχρονη πορεία της» (2006).
Τον Άκη πρωτογνώρισα στη Θεσσαλονίκη το 1982, όταν σπουδάζαμε στη Φιλοσοφική Σχολή, αυτός στην Αθήνα και εγώ στο ΑΠΘ. Με την αρραβωνιστικιά του τότε, σύντροφο και συνοδοιπόρο στη ζωή του από τα μαθητικά τους χρόνια, και κατοπινή σύζυγό του, τη Στέλλα Αγαθοκλέους, ήμασταν συμφοιτητές στο Ιστορικό Τμήμα της Φιλοσοφικής, οι δύο από τους μόλις 4-5 Κυπρίους και Κύπριες της χρονιάς μας (1979-1983), γείτονες στην Άνω Τούμπα και μελετητές των ίδιων πανεπιστημιακών σημειώσεων στις εξεταστικές περιόδους. Στη Θεσσαλονίκη ανέβαινε τακτικά κι ο Άκης, που σπούδαζε στη Φιλοσοφική της Αθήνας. Στο πάντα ανοικτό σπίτι τους γνώρισα μια πολύβοη παρέα συγχωριανών τους και από τότε οικοδομήθηκε μια στέρεη δυνατή φιλία και με τους δυο τους που κρατά για περισσότερα από σαράντα χρόνια. Είχα τη χαρά να εποπτεύσω σε ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης στην ιστορία, το 2004, την εργασία του Άκη για την εκπαίδευση στη Λόφου και να του παρουσιάσω δύο βιβλία του, το 2005 και το 2018.
Εκείνο που μου είχε κάνει τρομερή εντύπωση, από την πρώτη γνωριμία με τον Άκη Θεοδώρου ήταν η αγάπη του για τη γενέτειρά του. Τον Ύψωνα τον γνώριζα βέβαια, αλλά για τη Λόφου πρωτάκουσα εκείνα τα χρόνια πολλές ιστορίες από τον Άκη και τη Στέλλα. Από αυτούς έμαθα τη Λόφου και χάρη σε αυτούς την επισκέφθηκα πολλές φορές και την αγάπησα, απολαμβάνοντας το αρχιτεκτονικό της κάλλος, την αρχοντιά του τοπίου και τη φιλοξενία και τη ζεστασιά των ανθρώπων της, και αναζητώντας την παλιά όμορφη Κύπρο ανάμεσα στα σοκάκια της και στους ανοιχτούς ορίζοντες που απλώνονται στον επισκέπτη, ειδικά στην πανέμορφη αυλή του Δημοτικού της Σχολείου με το οικόσημο του χωριού πλέον, το μνημείο του Σταυριανού. Δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι σε παγκύπριο επίπεδο ελάχιστοι έκαναν για τη γενέτειρά τους όσα έκανε τις τελευταίες δεκαετίες ο Άκης για τη Λόφου και τον Ύψωνα. Και είναι συγκινητική η σπάνια για το νησί μας αναγνώριση του έργου και της προσφοράς του από τους συγχωριανούς του, όπως εκδηλώθηκε με την αναγγελία του θανάτου του και την ακαριαία απόφαση για την ονομασία μιας πλατείας με το όνομά του. Και είναι παρήγορο και αισιόδοξο ότι κοντά στον Άκη μεγάλωσε μια ομάδα νέων παιδιών που θα συνεχίσουν το έργο του, ειδικά για την προβολή της Λόφου.
Ο θάνατός του είναι μια μεγάλη απώλεια για την οικογένειά του, τη Στέλλα και τα παιδιά τους, τους πολλούς φίλους και συνεργάτες του, τον Ύψωνα και τη Λόφου. Θα λείψει σε όλους η αθόρυβη ουσιαστική του εργασία, η αφιέρωση και η αγάπη του στη Λόφου και στην παιδεία του τόπου, το χιούμορ του και το πλατύ του χαμόγελο.
Ας είναι ώρα του καλή. Και αιωνία του η μνήμη.
Η φωτογραφία, του ακαδημαϊκού έτους 1981-1982 ανήκει στον καλό φίλο Κωστή Κοκκινόφτα, τον οποίο και ευχαριστώ. Στα φοιτητικά μας χρόνια στη Θεσσαλονίκη μια ομάδα Κυπρίων φοιτητών φωτογραφίζεται πριν από αγώνα προπόνησης στο πανεπιστημιακό γήπεδο – νταμάρι, όπου διεξαγόταν με μεγάλη επιτυχία και το πρωτάθλημα των κυπριακών φοιτητικών ομάδων. Τερματοφύλακας («πορτάρης»), μιας από τις καλύτερες ομάδες της εποχής, των «Κανονιέρηδων», ο Άκης Θεοδώρου, παρότι φοιτητής στην Αθήνα. Είναι όρθιος, ο δεύτερος από τα αριστερά. Κάτω με την μπάλα μπροστά του ο Κωστής Κοκκινόφτας, αστέρι της ομάδας, πολυγραφότατος ιστορικός του τόπου μας σήμερα. Πριν από 42 χρόνια…
