Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού, Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Στο πλαίσιο της διαδικασίας για την πράσινη μετάβαση ως βασική στρατηγική για την Ευρώπη του αύριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κατέληξαν σε συμφωνία που αφορά στις μεταφορές αποβλήτων, η οποία διασφαλίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη – μέλη της αναλαμβάνουν μεγαλύτερη ευθύνη για τα απόβλητα που εξάγονται σε τρίτες χώρες. Βασικές παράμετροι της συμφωνίας είναι η μείωση της ρύπανσης και η προώθηση της κυκλικής οικονομίας, ως θεμελιώδεις παράγοντες που συμβάλουν στην προώθηση και εφαρμογή της στρατηγικής της πράσινης μετάβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Συγκεκριμένα, η συμφωνία αφορά, μεταξύ άλλων, στην απαγόρευση εξαγωγής αποβλήτων σε χώρες του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη και στην βιώσιμη διαχείρισή τους εντός των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω σύγχρονων ψηφιοποιημένων διαδικασιών και καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης αποβλήτων. Ο νέος νόμος για την διαχείριση των αποβλήτων συνεπικουρεί το νέο νόμο για την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου, ο οποίος συμβάλλει, με την σειρά του, στην υλοποίηση των δράσεων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Η διαχείριση των αποβλήτων και οι περιορισμοί στις εξαγωγές τους θα γίνονται στο μέλλον με την εφαρμογή συγκεκριμένων προτύπων που αφορούν στην πρόληψη περιβαλλοντικής ζημίας και προβλημάτων που αφορούν στη δημόσια υγεία λόγω της ανεξέλεγκτης και μη περιβαλλοντικά βιώσιμης διαχείρισής τους. Επιπρόσθετα, οι εταιρείες που διαχειρίζονται απόβλητα θα υπόκεινται πλέον σε αυστηρούς ανεξάρτητους ελέγχους ούτως ώστε να διαπιστώνεται ότι διαχειρίζονται τα απόβλητα με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο.
Η ορθή και ορθολογιστική διαχείριση των αποβλήτων από τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούν αρχές εκ των ων ουκ άνευ για την μετάβασή τους σε μια κυκλική οικονομί από την γραμμική που ισχύει, σε πολύ μεγάλο βαθμό, σήμερα, λαμβάνοντας υπόψη ότι πάνω από 2.2 δισεκατομμύρια τόνοι αποβλήτων παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση κάθε χρόνο.
Τονίζεται ότι η έννοια της κυκλικής οικονομίας αποτελεί βασική παράμετρο της διαδικασίας της πράσινης μετάβασης και δημιουργεί προστιθέμενη αξία στα προϊόντα, διασφαλίζοντας την μείωση των αποβλήτων που εναποτίθενται στο φυσικό περιβάλλον. Προφανώς, αυτό απαιτεί τον οικολογικό σχεδιασμό των προϊόντων από την αρχή, ούτως ώστε η παραγωγή, η διαχείριση, η διανομή, η κατανάλωση, επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, συλλογή και διαχείριση τους να είναι συμβατή με τις αρχής της κυκλικότητας και της πράσινης μετάβασης.
Ουσιαστικό ρόλο στην διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί ο έλεγχός της και ειδικότερα η πάταξη της παράνομης διακίνησής τους, που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά εγκλήματα, σε διεθνές, μάλιστα, επίπεδο, ενώ συνδέεται με το οργανωμένο έγκλημα, οπόταν συμπεριλαμβάνεται στη νέα στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος 2021 – 2025. Η εφαρμογή του νέου κανονισμού για την διαχείριση των αποβλήτων αναμένεται να είναι ταχεία μετά την επίσημη έκδοσή του και τα οφέλη του ιδιαίτερα σημαντικά στη διαδικασία της εφαρμογής των στρατηγικών της πράσινης μετάβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
