Τι αποκαλύπτει αρχαίο DNA για τους σημερινούς Έλληνες. Επικεφαλής της μεγάλης διεθνούς μελέτης Έλληνες επιστήμονες.
Ο μινωικός πολιτισμός στην Κρήτη, ο ελλαδικός πολιτισμός στην ηπειρωτική Ελλάδα και ο κυκλαδικός πολιτισμός στο Αιγαίο είχαν ένα κοινό: γενετικές ομοιότητες στη διάρκεια της πρώιμης Εποχής του Χαλκού πριν περίπου 5.000 χρόνια.
Το παραπάνω αποκαλύπτει νέα διεθνής επιστημονική μελέτη ανάλυσης αρχαίου DNA της περιοχής από Έλληνες και ξένους ερευνητές. Η έρευνα αυτή ρίχνει περισσότερο «φως» στην προέλευση των πρώτων σημαντικών πολιτισμών του Χαλκού στην Ευρώπη, στον ρόλο των μεταναστεύσεων και στην εμφάνιση των ινδο-ευρωπαϊκών γλωσσών.
Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που «διάβασε» πλήρη γονιδιώματα από σκελετούς που βρέθηκαν σε διάφορες αρχαιολογικές τοποθεσίες στην περιοχή του Αιγαίου και του ευρύτερου ελλαδικού χώρου. Συγκεκριμένα, τέσσερα από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού και δύο από τη Μέση Εποχή του Χαλκού, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Επίσης, αναλύθηκαν τα μιτοχονδριακά γονιδιώματα από άλλα 11 άτομα της πρώιμης Εποχής του Χαλκού και η ανάλυση όλων αυτών των γονιδιωμάτων επέτρεψε στους ειδικούς να διεξάγουν δημογραφικές και στατιστικές αναλύσεις και να εξάγουν συμπεράσματα για τις ιστορίες των αρχαίων πληθυσμών της περιοχής.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου του Εργαστηρίου Φυσικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και την Άννα-Σαπφώ Μαλασπίνα του Τμήματος Υπολογιστικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Λωζάννης και του Ελβετικού Ινστιτούτου Βιοπληροφορικής, έφτασαν στο συμπέρασμα πως οι πρώτοι πολιτισμοί που έχτισαν μνημειακά ανάκτορα και αστικά κέντρα στην Ευρώπη, είναι πιο ομοιογενείς γενετικά απ' ό,τι αναμενόταν.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα ευρήματα αυτά είναι σημαντικά, καθώς υποδηλώνουν πως οι σημαντικές καινοτομίες -όπως η χρήση μετάλλων και το εντατικό εμπόριο- που συνέβησαν κατά τη μετάβαση από τη Νεολιθική στην Εποχή του Χαλκού, δεν οφείλονταν μόνο στη μαζική μετανάστευση από την Ανατολή στο Αιγαίο, αλλά επίσης στην πολιτισμική συνέχεια των τοπικών γεωργικών νεολιθικών πληθυσμών του Αιγαίου.
Με βάση τα παλαιογενετικά δεδομένα, οι πληθυσμοί του Αιγαίου της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού φαίνεται ότι διαμορφώθηκαν σε σχετικά μικρό βαθμό από τις εξ ανατολών μεταναστεύσεις.
Την ίδια ώρα, η μελέτη βρήκε πως έως τη Μέση Εποχή του Χαλκού, πριν 4.000 έως 4.600 χρόνια, τα άτομα από το Βόρειο Αιγαίο είχαν πια σημαντικές γενετικές διαφορές σε σχέση με εκείνα κατά την Πρώιμη εποχή του Χαλκού.
Ειδικότερα, αυτοί οι άνθρωποι είχαν κατά περίπου 50% κοινή καταγωγή με τους ανθρώπους από την Ποντο-Κασπιακή Στέπα, μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή που εκτεινόταν ανάμεσα στους ποταμούς Δούναβη και Ουράλη και βόρεια της Μαύρης Θάλασσας.
Μάλιστα, οι σημερινοί Έλληνες, με βάση τα γενετικά ευρήματα, είναι αρκετά όμοιοι γενετικά με εκείνους τους πληθυσμούς του Βορείου Αιγαίου του 2.000 π.Χ. Η μελέτη, επίσης, εκτιμά πως τα μεταναστευτικά κύματα από τη μεγάλη στέπα βόρεια του Αιγαίου διαμόρφωσαν τη σημερινή Ελλάδα.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, όλα αυτά τα πιθανά μεταναστευτικά κύματα προηγήθηκαν χρονικά της εμφάνισης της πιο πρώιμης μορφής της ελληνικής γλώσσας, υποστηρίζοντας έτσι τις θεωρίες για την ανάδυση της πρωτο-ελληνικής γλώσσας και την εξέλιξη των ινδο-ευρωπαϊκών γλωσσών είτε στην Ανατολία είτε στη στέπα του Πόντου-Κασπίας.
Η Εποχή του Χαλκού στην Ευρασία χαρακτηρίστηκε από καθοριστικές αλλαγές στο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, ορατές στην εμφάνιση των πρώτων μεγάλων αστικών κέντρων και ανακτόρων, που έθεσαν τα θεμέλια για τα σύγχρονα οικονομικά και πολιτικά συστήματα.
Ωστόσο, παρ' όλη τη σημασία της κατανόησης της εμφάνισης αυτών των πρώτων ευρωπαϊκών πολιτισμών και της εξάπλωσης των ινδο-ευρωπαϊκών γλωσσών, η γενετική προέλευση των πληθυσμών πίσω από αυτή την κομβική μετάβαση από τη Νεολιθική Εποχή σε εκείνη του Χαλκού, καθώς και η συμβολή τους στο σημερινό ελληνικό πληθυσμό, παραμένουν διαφιλονικούμενα ζητήματα, σύμφωνα με τους ερευνητές.
Πάντως, περαιτέρω μελέτες ανάλυσης ολοκληρωμένων γονιδιωμάτων μεταξύ της Μεσολιθικής και της Εποχής του Χαλκού στις περιοχές της Αρμενίας και του Καυκάσου ελπίζεται πως θα ρίξουν περισσότερο «φως» στην προέλευση των μεταναστεύσεων προς το Αιγαίο και στο καλύτερο «πάντρεμα» των παλαιογενετικών δεδομένων με τα αρχαιολογικά και τα γλωσσολογικά.
Τέλος, σημειώνεται ότι στη νέα μελέτη συμμετείχαν πολλοί άλλοι Έλληνες ερευνητές από τις Εφορείες Αρχαιοτήτων της Κοζάνης και της Φλώρινας, καθώς επίσης τα πανεπιστήμια Δημοκρίτειο, Αριστοτέλειο και Αιγαίου.
