Ομιλία του Επιτρόπου Προεδρίας κ. Φώτη Φωτίου στο τρισάγιο του μικρότερου σε ηλικία ήρωα της ΕΟΚΑ Δημητράκη Δημητριάδη
Εξήντα έξι χρόνια μετά τη θυσία του μικρού ήρωα της ΕΟΚΑ, αλλά μεγάλου στη ψυχή, Δημητράκη Δημητριάδη, συγκεντρωθήκαμε σήμερα πολιτεία, εκκλησία και οικογένεια, στον ιστορικό αυτό ιερό ναό της Λάρνακας για να τιμήσουμε τη μνήμη του αποχαιρετώντας τον σύμφωνα με τις θρησκευτικές μας παραδόσεις, συναισθανόμενοι, ταυτόχρονα, το ιερό χρέος να μεταλαμπαδεύουμε στις νεότερες γενιές τα μεγάλα ιδανικά που συνοδεύουν τη θυσία συμπατριωτών μας για την ελευθερία της ιδιαίτερης πατρίδας μας.
Ευχαριστώ την οικογένεια του ήρωα για την τιμή που μου κάνει να είμαι σήμερα μαζί τους. Είναι μεγάλη η τιμή να μιλήσει κανείς για ένα ήρωα, και να του αποδώσει τον προσήκοντα δίκαιο φόρο αιώνιας ευγνωμοσύνης. Όπως εύστοχα υπέδειξε και ο Καβάφης, πρέπει τιμή αληθινή σε εκείνους «όπου στην ζωή των όρισαν να φυλάγουν Θερμοπύλες ποτέ από το χρέος μη κινούντες»
Ο Δημητράκης ήταν ένα από τα τέσσερα παιδιά του Γεώργιου και της Παρασκευής, οι οποίοι έφυγαν από τη ζωή με το πικρό παράπονο για τον άδικο και αδικαιολόγητο χαμό του μικρού παιδιού τους. Τα δυο αδέλφια του Ανδρέας και Σοφία έχουν επίσης αποβιώσει ενώ ο αδελφός του Κυριάκος βρίσκεται εν ζωή και κατοικεί μόνιμα στο Ην.Βασίλειο. Ο Δημητράκης είχε ακόμα δυο άλλα ετεροθαλή αδέλφια, τα οποία ο πατέρας του απέκτησε από τη δεύτερη σύζυγο του Σταυρούλα, τον Λάκη Δημητριάδη καθώς και την Φροσούλλα η οποία είναι μόνιμος κάτοικος Δανίας.
Μαζί μας σήμερα βρίσκονται ο Λάκης Δημητριάδης μαζί με την οικογένεια του όπως επίσης και η Ανδρούλλα Δημητριάδη, σύζυγος του αποθανόντα αδερφού του Ανδρέα μαζί με την οικογένεια της.
Ο Λάκης αλλά και οι υπόλοιποι συγγενείς του εδώ και χρόνια αναζητούσαν να πληροφορηθούν τον πραγματικό χώρο ταφής, στον οποίο ευρίσκοντο τα ιερά λείψανα του Δημητράκη. Είναι ο Λάκης που μαζί με τον αείμνηστο δημοσιογράφο του Φιλελεύθερου Πάμπο Βάσιλα, ο οποίος έφυγε από τη ζωή πρόσφατα, εργάστηκαν συστηματικά και με επιμονή για να εξευρεθούν οι απαντήσεις για την τύχη των λειψάνων του Δημητράκη.
Είναι λυπηρό που σήμερα δεν βρίσκεται μαζί μας ο Πάμπος Βάσιλας για να μοιραστεί την επιτυχή κατάληξη των προσπαθειών που οδήγησαν στον εντοπισμό των λειψάνων του Δημητράκη.
Μετά από αίτημα της οικογένειας στο οποίο η Πολιτεία ανταποκρίθηκε άμεσα και με ζέση, τα οστά του μικρού ήρωα εντοπίστηκαν στις 30 Οκτωβρίου 2021 σε πολλαπλό χώρο ταφής στο κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου Κοντού. Ακολουθήθηκαν όλες οι διαδικασίες με την εκταφή και την αναγνώριση των οστών, ώστε να δημιουργηθεί ένας τάφος με το όνομα του ήρωα για να τιμάται η μνήμη και η θυσία του σύμφωνα με τις ιερές μας παραδόσεις.
Είναι πραγματικά συγκλονιστική η ιστορία του Δημητράκη Δημητριάδη, του μικρότερου σε ηλικία ήρωα του απελευθερωτικού μας αγώνα του 1955-59. Ένα παιδάκι επτά χρόνων δεν λύγισε μπροστά στους πάνοπλους Άγγλους στρατιώτες, και με τις πέτρες που έριχνε εναντίον τους μαζί με άλλα παιδιά, διαδήλωνε τον πόθο της ελευθερίας και της ένωσης με την Ελλάδα, όπως τον αισθανόταν για αιώνες βαθιά στη ψυχή του με συντριπτική πλειοψηφία ο Κυπριακός λαός.
Μαζί με τις συνθήκες που οδήγησαν στις μαχητικές διαδηλώσεις κατά της Βρετανικής αποικιοκρατίας τον Μάρτιο του 1956, στις οποίες έλαβε μέρος ο μικρός μας ήρωας συναντώντας το θάνατο, θα πρέπει να ανατρέξουμε μαζί και στα ιστορικά δεδομένα της εποχής, συνεπεία των οποίων ο λαός μας στο σύνολο του συναισθανόταν έντονα την ανάγκη αποτίναξης του αποικιακού ζυγού και διεκδίκησης της ελευθερίας του.
Αυτός ο πόθος δεν έσβησε ποτέ και έμεινε αναλλοίωτος, όσοι κατακτητές και αν πέρασαν από το νησί, και όση συνεχή δουλεία και σκληρή καταπίεση και αν αντιμετώπισε ο λαός μας. Σ’ όλο το διάστημα ειδικά της Αγγλοκρατίας ο λαός μας δεν έπαυε να ζητά την πραγματοποίηση του πόθου αυτού με υπομνήματα, τηλεγραφήματα, πάνδημα συλλαλητήρια και αποστολή πρεσβειών στο Λονδίνο. Τον Οκτώβριο του 1931 τα πράγματα οδήγησαν σε εθνική εξέγερση. Ακολούθησαν συλλήψεις, φυλακίσεις, εκτοπισμοί, απελάσεις. Ταυτόχρονα, καταργήθηκαν συνταγματικές ελευθερίες του λαού, που κράτησαν εννιά χρόνια.
Οι ελπίδες των Κυπρίων για ένωση με την Ελλάδα αναπτερώθηκαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, όταν η Ελλάδα πολεμούσε το φασισμό και το ναζισμό ως σύμμαχος της Μεγάλης Βρετανίας. Αλλά μετά τη λήξη του πολέμου οι Άγγλοι δεν έδειξαν καμιά διάθεση για ικανοποίηση του ενωτικού πόθου του Κυπριακού λαού.
Στις 15 του Γενάρη του 1950 η Εθναρχούσα Εκκλησία της Κύπρου πραγματοποίησε το Ενωτικό Δημοψήφισμα μέσα σε κλίμα γενικού ενθουσιασμού. Με ποσοστό 95,7% ο λαός μας τάχθηκε υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα, όμως οι Άγγλοι συνέχισαν να τηρούν αρνητικά στάση, γιατί θεωρούσαν πάντα κλειστό το Κυπριακό ζήτημα. Το επιβεβαίωσαν αυτό και σε συζήτηση στη Βουλή των Κοινοτήτων μετά από τέσσερα χρόνια, στις 28 Ιουλίου 1954, όταν ο Υφυπουργός Αποικιών Χένρυ Χόπκινσον ανέφερε ότι η Κύπρος είναι περιοχή με στρατηγική αξία και γι’ αυτό ουδέποτε θα εφαρμοστεί η αρχή της αυτοδιάθεσης.
Ακολούθησε στις 17 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους, η απόρριψη από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ του αιτήματος της Ελλάδας για εφαρμογή, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, της αρχής των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης των λαών και στην περίπτωση του λαού της Κύπρου.
Με αυτά τα δεδομένα, ο Κυπριακός Ελληνισμός οδηγήθηκε στην απόφαση για ένοπλο αγώνα προκειμένου να διεκδικήσει το αναφαίρετο δικαίωμα του για ελευθερία.
Γρήγορα ο αγώνας αυτός αγκαλιάστηκε από το σύνολο του λαού. Άντρες, γυναίκες και παιδιά, ο καθένας όπως μπορούσε, άφηναν το στίγμα τους στον άνισο αγώνα. Η υπεροχή των Άγγλων ήταν εμφανής, το πείσμα τους όμως και η λαχτάρα για την ελευθερία, τους όπλιζε με θάρρος και δύναμη.
Μέσα σε αυτό κλίμα εθνικής ανάτασης και αγωνιστικότητας γράφτηκε και η ιστορία του μικρού μας ήρωα, του Δημήτρη Δημητριάδη, ο οποίος πέρασε στην αθανασία στις 14 Μαρτίου 1956, όταν το βόλι ενός Άγγλου στρατιωτικού της αποικιοκρατίας τον βρήκε στο πρόσωπο, εδώ κοντά, στο δρόμο της Λάρνακας που φέρει το όνομα του.
Λίγες μέρες πριν, στις 9 Μαρτίου του ’56, σε μια προσπάθεια να κάμψουν το αγωνιστικό φρόνημα του Κυπριακού Ελληνισμού, οι Άγγλοι είχαν συλλάβει και εξορίσει στις Σεϋχέλλες τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, το στρατολόγο της ΕΟΚΑ Παπασταύρο Παπαγαθαγγέλου, τον Μητροπολίτη Κερύνειας Κυπριανό και το Γραμματέα της Μητρόπολης Κερύνειας Πολύκαρπο Ιωαννίδη.
Η Κύπρος όλη συγκλονίστηκε. Η ΕΟΚΑ ενέτεινε τη δράση της και οι μαθητές ξεχύθηκαν στους δρόμους. Με ελληνικές σημαίες στα χέρια και με κωδωνοκρουσίες και συνθήματα γέμισαν διαμαρτυρόμενοι τους δρόμους. Τους έπνιγε το άδικο που αισθανόταν όλος ο λαός μας. Οι δυνάστες για άλλη μια φορά στέλνουν πάνοπλους στρατιώτες για να αντιμετωπίσουν την «απειλή» των παιδιών.
Στη Λάρνακα ο μαθητόκοσμος μαζεύεται εδώ στην περιοχή της εκκλησίας του Αγίου Λαζάρου. Κτυπάνε τις καμπάνες και ανεγείρουν πρόχειρα οδοφράγματα θέλοντας να εμποδίσουν τους στρατιώτες σαν πλησιάσουν. Σε λίγο σμίγουν μαζί τους παιδάκια δημοτικών σχολείων με σημαιούλες στα χέρια. Σύντομα όμως καταφθάνουν οχήματα με πάνοπλους στρατιώτες και αρχίζει άγριο κυνηγητό. Μια ομάδα μικρών παιδιών έπαιρναν στα χέρια τους πέτρες και τις έριχναν. Το έκαναν φωνάζοντας «ένωση, ένωση». Μεταξύ τους και ο μικρός Δημήτρης, μαθητής τότε της Β’ Τάξης του Δημοτικού σχολείου Καλογερά. Εναντίον της μικρής αυτής ομάδας ένας Άγγλος στρατιωτικός ρίχνει πυροβολισμούς. Στον τρίτο πυροβολισμό η σφαίρα βρίσκει τον Δημητράκη στο κεφάλι. Ενός εφτάχρονου παιδιού που ξέσπασε με το δικό του τρόπο κατά του Άγγλου δυνάστη.
Οι Βρετανοί, θέλοντας να αποφύγουν νέες διαδηλώσεις, προσπάθησαν να θάψουν τον μικρό ήρωα το βράδυ. Και για να το κάνουν αυτό προσπάθησαν να πείσουν τον πατέρα του να σκάψει τον τάφο και να γίνει η ταφή νυχτιάτικα. Δεν το δέχθηκε όμως και στις 15 Μαρτίου 1956 παρά τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούσαν και τους περιορισμούς μια λαοθάλασσα από Λαρνακείς, λυπημένη και οργισμένη, αποχαιρέτησε τον μικρό Δημητράκη.
Συγκλονιστική όσο και τραγική η ιστορία του Δημητράκη. Δυο χρόνια και 4 μέρες μετά απαγχονίζεται ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης που ύμνησε με τους στίχους του τον Δημητράκη γράφοντας:
«Τα παιδιά στον Αγώνα.
-Και εσύ σκλαβόπουλο, γιατί θλιμμένο στέκεις και θωρείς;
Μήπως να πολεμήσεις δεν μπορείς;
-Όπλο δεν έχω, καπετάνιο.
-Να τις κοτρώνες.
Αρκετές για σένα, τον μικρούλη.
Και αρπάζει ο ήρως ο μικρός,
ο πιο μικρότερος απ’ όλους,
κοτρώνες,
για να φέρει Λευτεριά».
Τιμή και δόξα στον Δημητράκη Δημητριάδη που δίδαξε στα παιδιά της Κύπρου το καλύτερο μάθημα ιστορίας, γράφει στην προτομή του μικρού ήρωα στο Δημοτικό Σχολείο Καλογερά.
Ελληνίδες, Έλληνες,
Ανατρέχοντας στο παρελθόν δεν το κάνουμε χάριν απλώς μιας ιστορικής αναφοράς. Οι σελίδες της ιστορίας μας, την οποία θα πρέπει να αντικρύζουμε ως σύμβουλο και καθοδηγητή μας για το αύριο, είναι γεμάτες από παραδείγματα αυτοθυσίας και ηρωικής προσφοράς συμπατριωτών μας που με υπέρτατη αγάπη για την πατρίδα δεν δίστασαν να προσφέρουν τον εαυτό τους στο θυσιαστήριο της ελευθερίας μας. Υπεράνω όλων έταξαν το συμφέρον της πατρίδας εμφορούμενοι από τα ιδανικά και τις αξίες της εθνικής καταγωγής και συνείδησης μας.
Οι ήρωες πεθαίνουν μόνο όταν τους λησμονούμε. Και εμάς, η εθνική μας αυτοσυνειδησία μας επιβάλλει να μην τους λησμονήσουμε ποτέ ως ανεξόφλητη οφειλή χρέους και υπόμνηση ιστορικής ευθύνης έναντι τους να φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών και της θυσίας τους.
Στην εποχή που ζούμε, έχοντας τις πικρές εμπειρίες του παρελθόντος αλλά σκεπτόμενοι και ενεργώντας πάντα με στόχο τη διασφάλιση της επιβίωσης του Κυπριακού Ελληνισμού στην εσχατιά αυτή της Ανατολικής Μεσογείου, οφείλουμε να θέσουμε υπεράνω όλων την αναγκαιότητα της ομοψυχίας και της ενότητας των δυνάμεων μας για αντιμετώπιση της τουρκικής αδιαλλαξίας και επιθετικότητας. Να συνεχίσουμε τον αγώνα μας στηριζόμενοι στο διεθνές δίκαιο όπως περιέχεται στις αποφάσεις και τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και στις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς να καμφθούμε από τις δυσκολίες και τα προβλήματα.
Ελληνίδες, Έλληνες,
Μετά από 66 χρόνια γράφουμε σήμερα εδώ στη Λάρνακα, τον επίλογο της τραγικής ιστορίας ενός ακόμα άξιου τέκνου της Πατρίδας μας.
Αγαπητέ μου Λάκη, Αγαπητή μας Ανδρούλλα,
Αγαπητοί συγγενείς,
Τα λόγια μπορούν να δώσουν, μόνο για λίγο, βάλσαμο στην πονεμένη σας ψυχή. Πίσω από τη σημερινή τελετή, προβάλουν χρόνια ανείπωτου πόνου και δυστυχίας, χρόνια που πέρασαν με πολλά ερωτηματικά και μεγάλο παράπονο. Εκφράζω την εκτίμηση και τον θαυμασμό μου για την υπομονή και την καρτερία που έχετε επιδείξει όλα αυτά τα χρόνια.
Η Κύπρος υποκλίνεται μπροστά σας. Και για σας προσεύχεται την εκ του Θεού παρηγοριά και για τον Δημητράκη σας, τον ήρωά σας, της ψυχής του το γαλήνεμα. Σήμερα πρέπει να νιώθετε περήφανοι για τον άφθαστο ηρωισμό και το μεγαλείο της ψυχής του αγαπημένου σας αδερφού όπως νιώθουμε όλοι.
Ελληνίδες, Έλληνες,
Μέχρι να καταργηθεί και να σβήσει το σύμβολο του διαχωρισμού που είναι χαραγμένο στον Πενταδάκτυλο θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας.
Το οφείλουμε αυτό στους ήρωες μας, το οφείλουμε στην ιστορία μας, το οφείλουμε στις επόμενες γενεές. Το οφείλουμε και στον Δημητράκη Δημητριάδη που με την αγάπη για την πατρίδα του και τη θυσία του κέρδισε για πάντα περίοπτη θέση στην ιστορία μας.
Τιμή και Δόξα σε εσένα μεγάλε ήρωα μας, Δημητράκη Δημητριάδη.
Αιωνία ας είναι η μνήμη σου.
Αιώνια και τιμημένη.
