Φίλοι και φίλες εκπαιδευτικοί,
Αγαπητοί μαθητές και μαθήτριες, φοιτητές και φοιτήτριες,
Σήμερα γιορτάζουμε 62 χρόνια ανεξαρτησίας. Μέσα σε αυτό το διάστημα η Κυπριακή Δημοκρατία έχει καταγράψει μια ιστορία αντίστασης και ανθεκτικότητας απέναντι σε κινδύνους, επιβουλές και τη συνεχή επίθεση της Τουρκίας. Τιμούμε την επιμονή του λαού μας σε αρχές και αξίες και μνημονεύουμε τους αγώνες και τις θυσίες του για ελευθερία, δημοκρατία και πρόοδο.
Ο θρυλικός Αγώνας της ΕΟΚΑ 1955-59 μας οδήγησε στον τερματισμό της αγγλικής αποικιακής κατοχής και δημιούργησε τις προϋποθέσεις για ελευθερία και αυτοδιάθεση, όπως είχαν αποτυπωθεί στο Ενωτικό Δημοψήφισμα του 1950. Στη συνέχεια οι διαπραγματεύσεις και διαδικασίες δεν δικαίωσαν το αίτημα του κυπριακού λαού για αυτοδιάθεση, οδήγησαν όμως στη δημιουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 16 Αυγούστου 1960. Ο πρώτος εκλελεγμένος Πρόεδρος, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, παρέλαβε την εξουσία από τον τελευταίο Άγγλο Κυβερνήτη Χιου Φουτ. Αντί της αγγλικής κυματίζει έκτοτε στα δημόσια κτήρια η κυπριακή σημαία.
Δυστυχώς, το νεοσύστατο κράτος δεν αφέθηκε να λειτουργήσει ομαλά. Από τα πρώτα χρόνια η Τουρκία, μέσω της τουρκοκυπριακής ηγεσίας, επινόησε πολιτειακά προβλήματα που οδήγησαν σε βίαιες συγκρούσεις τον Δεκέμβριο του 1963 και στους αεροπορικούς βομβαρδισμούς στην Τηλλυρία τον Αύγουστο του 1964. Η τουρκική εισβολή αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή, ακολούθησε όμως αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από τη διακυβέρνηση και δημιουργία θυλάκων, μέσω των οποίων η Τουρκία προωθούσε τα διχοτομικά της σχέδια.
Τον Δεκέμβριο του 1967 η απόφαση να αποσυρθεί η στρατιωτική δύναμη που είχε σταλεί από το 1964 από τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου για την άμυνα της Κύπρου θα είχε τραγικές συνέπειες. Πράγματι, στις 15 Ιουλίου 1974 η Κυπριακή Δημοκρατία, μετά από μια περίοδο αστάθειας, συγκλονίστηκε από το προδοτικό πραξικόπημα της Χούντας και ντόπιων συνεργατών της, ενώ ακολούθησε στις 20 Ιουλίου το καίριο κτύπημα, η τουρκική εισβολή. Η Τουρκία κατακτούσε για πρώτη φορά εδάφη της ανοχύρωτης Κύπρου και επέβαλλε με συστηματική βία τον γεωγραφικό διαχωρισμό του πληθυσμού στη βάση της εθνότητας.
Οι συνέπειες υπήρξαν τραγικές και βύθισαν την Κύπρο στο πένθος. Χιλιάδες νεκροί και αγνοούμενοι, απώλεια περίπου του 36% της επικράτειας, εκδίωξη του ενός τρίτου του πληθυσμού από τον τόπο του. Μαζί οι Τούρκοι υφάρπασαν το μεγαλύτερο μέρος της γεωργικής και βιομηχανικής παραγωγικής δομής και της τουριστικής βιομηχανίας.
Παρά τον άνισο πόλεμο και την προδοσία, χιλιάδες ήταν εκείνοι που πολέμησαν υπερασπιζόμενοι την πατρίδα και την ελευθερία, ακόμα και χωρίς εξοπλισμό ή επιτελικές οδηγίες. Ηρωική υπήρξε και η αντίσταση της ΕΛΔΥΚ, που με πατριωτική αυταπάρνηση υπερασπίστηκε την πρωτεύουσα. Η αγωνιστικότητα και η φιλοπατρία των Κυπρίων και των Ελλαδιτών που αντιστάθηκαν στον «Αττίλα» ανανέωσαν την παράδοση των αγώνων υπέρ της ελευθερίας και παρέδωσαν παρακαταθήκη χρέους στις επόμενες γενιές για απελευθέρωση και ειρηνική επίλυση του Κυπριακού.
Παρά τις βαθιές πληγές η χώρα μας, βασισμένη στις αρετές του λαού, όχι μόνο επιβίωσε αλλά σύντομα οδηγήθηκε σε ανασυγκρότηση μέσα από τα ερείπια. Μεθοδικά, με πνεύμα ενότητας και μέσα από μεγάλες προσπάθειες, η Κυπριακή Δημοκρατία ακολούθησε πορεία ανάκαμψης και με τη στήριξη και της Ελλάδας οδηγήθηκε σε οικονομική και κοινωνική πρόοδο.
Ωστόσο, στα κατεχόμενα εδάφη μας επιβλήθηκε πλήρης έλεγχος από την Τουρκία και πολιτική εθνικής εκκαθάρισης. Πέρα από μεγάλες καταστροφές στην πολιτιστική κληρονομιά και αλλαγή ακόμα και των τοπωνυμίων, τα συστηματικά ρεύματα εποικισμού προκάλεσαν δημογραφική αλλοίωση. Η ίδια η τουρκοκυπριακή κοινότητα σχεδόν περιθωριοποιήθηκε. Το 1983 η Τουρκία, προσπαθώντας να δώσει ξεχωριστή διεθνή υπόσταση στις κατεχόμενες περιοχές, παρουσίασε ένα παράνομο ψευδοκράτος. Με αδιαλλαξία και προκλητικότητα έκτοτε εμποδίζει κάθε προσπάθεια για ειρηνική επίλυση του Κυπριακού και τερματισμό της κατοχής στη βάση των Ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών και των Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Τριάντα χρόνια μετά την τραγωδία του 1974 ήρθε το μεγαλύτερο επίτευγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας στη σύγχρονη εποχή, η ένταξή της το 2004 στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρά την παρελκυστική παρέμβαση της Τουρκίας και άλλα εμπόδια, μέσα από πραγματικά σοφή στρατηγική και με την ουσιαστική στήριξη της Ελλάδας, η Κύπρος εντάχθηκε ολόκληρη στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια και ως ισότιμο μέλος διαγράφει πλέον πορεία ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού. Αυτό επιβεβαιώθηκε όταν σταθήκαμε ορθοί και ανασυνταχθήκαμε μετά την οικονομική κρίση και τον κίνδυνο χρεοκοπίας του 2012-13.
Σήμερα, 62 χρόνια μετά τα πρώτα της βήματα και παρ’ όλες τις δοκιμασίες, η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, ενώ η ενεργειακή προοπτική τα τελευταία χρόνια ανοίγει νέους ορίζοντες. Συνεχίζουμε με θέληση και αποφασιστικότητα να διεκδικούμε την απελευθέρωση των κατεχομένων εδαφών μας και μια ειρηνική λύση που θα δώσει ένα σύγχρονο και λειτουργικό κράτος για όλους τους Κυπρίους, χωρίς ξένες επεμβάσεις ή έλεγχο, στη βάση των ευρωπαϊκών αρχών και κανόνων. Ονειρευόμαστε ένα λαμπρό μέλλον για την Κυπριακή Δημοκρατία και για τους νέους μας.
Αγαπητοί μαθητές και μαθήτριες, φοιτητές και φοιτήτριες,
Μέσα στις συνθήκες αυτές, στόχος της εκπαίδευσης συνεχίζει να είναι η καλλιέργεια του πνεύματος και η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, με βάση τις σύγχρονες κατακτήσεις της επιστήμης και της τεχνολογίας. Η χώρα μας χρειάζεται ολοκληρωμένους πολίτες, ικανούς να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις και να κατακτούν τον σημερινό και τον αυριανό κόσμο. Ταυτόχρονα, ως κυπριακός Ελληνισμός οφείλουμε να αποκτούμε συνείδηση των ιστορικών μας καταβολών και της 35 αιώνων Ιστορίας μας σε αυτόν τον τόπο, και να τιμούμε όσους πριν από εμάς αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για να μπορούμε να ζούμε σήμερα ελεύθεροι, ως πολίτες της ενωμένης Ευρώπης.
Κάθε φορά που μιλάμε σε εσάς τους νέους, η δίψα σας για μάθηση και για πρόοδο, η αποφασιστικότητά σας να βαδίσετε με ευγενή ιδεώδη και να κερδίσετε τους δικούς σας στόχους, μας γεμίζει αισιοδοξία και δικαιώνει την πίστη μας στο μέλλον. Στο πρόσωπό σας βλέπουμε το αύριο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος, που θα εξασφαλίζει τα δικαιώματα όλων των πολιτών και θα εγγυάται την ευημερία σας, μέσα σε συνθήκες αλληλοσεβασμού και ελευθερίας.
Χρόνια πολλά στην Κυπριακή Δημοκρατία και κάθε καλό στα νιάτα της πατρίδας μας!
